ایران در رتبه ۲۰ تولید علم دنیا

تسنیم: جعفر مهراد رئیس مرکز منطقه‌‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری با اعلام کسب رتبه بیستم تولید مقالات علمی جهان توسط ایران و قرار داشتن در رتبه دوم منطقه پس از ترکیه براساس تازه‌ترین آمار پایگاه ISI ــ از ابتدای سال جاری میلادی تا ماه نوامبر ــ گفت: از ابتدای 2013 تاکنون آمریکا، چین، انگلستان، آلمان و ژاپن به‌عنوان پنج کشور برتر تولیدکننده علم جهان، حدود 60 درصد مقالات نمایه شده در ISI را ارائه کرده‌اند. وی خاطرنشان کرد: از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تابه‌حال توسعه تحقیقات علمی در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور به یک سیاست مؤثر علمی تبدیل شده است. در پرتوی سیاست‌گذاری‌های علمی و تحقیقاتی و با توجه به اسناد بالادستی مانند سند چشم‌انداز ایران، نقشه جامع علمی کشور، قانون تأسیس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و قانون برنامه پنج‌ساله پنجم، مقرر است ایران مقام اول علم و فناوری را در منطقه (جنوب غرب آسیا) به دست آورد. رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری افزود: گرچه چندین سال است که دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور در تحریم به سر می‌برند و آثار منفی تحریم قدرت‌های بزرگ در این عرصه نیز نمایان است، با وجود این استادان و پژوهشگران کوشیده‌اند به‌سهم خود توسعه علمی را در عرصه‌های مختلف مانند فناوری نانو، هوافضا، فناوری‌های نوین، زیست‌فناوری، انرژی‌های نو و بسیاری از رشته‌های دیگر به ارمغان آورند. مهراد اظهار داشت: بیشترین موفقیت‌هایی که دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در راستای اسناد بالادستی به دست آورده‌اند، مربوط به تولید علم در قالب انتشار مقاله‌های تحقیقاتی در نشریات معتبر بین‌المللی بوده است. از سال 2007 میلادی برابر با 1386 شمسی آمار تولید علم ایران از 10هزار عنوان عبور کرده و در همان سال به 13هزار و 378 مقاله بالغ شده است. وی ادامه داد: این روند همچنان و به‌طور پیوسته رو به رشد بوده است، به‌طوری که در سال 2008 میزان تولیدات علمی نمایه شده ایران در پایگاه تامسون رویترز به 17هزار و 285 مدرک رسید. سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) تصریح کرد: آمار تولید علم ایران در سال 2009 و 2010 به‌ترتیب به 20هزار و 29 و 21هزار و 592 مدرک بالغ شده است. در فاصله سالهای 2010 تا 2011 به‌یک‌باره رقم مزبور به 27هزار و 358 مدرک افزایش پیدا کرده است. تولید علم ایران در سال 2012 نیز 29هزار و 117 مقاله بود. آخرین آماری که از ISI در سال جاری میلادی و مربوط به ماه نوامبر در ارتباط با تولید علم ایران استخراج شده است نشان می‌دهد که اعضای هیئت علمی و پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران موفق به تولید 21هزار و 138 مدرک شده‌اند. مهراد ادامه داد: گرچه به پایان سال میلادی مدت زمان زیادی باقی نمانده است، اما معمولاً میزان آمار دقیق و قطعی تولیدات علمی، حداقل شش ماه بعد از سال میلادی آتی تعیین و مشخص می‌شود. وی خاطرنشان کرد: تولیدات ترکیه در همین بازه زمانی از سال 2013 میلادی 22 هزار و 766 مدرک است. سرپرست ISC گفت: ایران با تولید 21هزار و 138 مقاله جایگاه 20 تولید علم جهان را به خود اختصاص داده است و ترکیه نیز رتبه 18 جهان را در اختیار دارد. این دو کشور به‌ترتیب 1.46 (یک و چهل و شش صدم) درصد و 1.57 (یک و پنجاه و هفت صدم) درصد از کل تولید مقالات دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. مهراد تصریح کرد: ایالات متحده آمریکا در همین مدت 396 هزار و 821 مقاله در ISI به ثبت رسانیده است. این کشور 27.38 درصد از کل تولید علم جهان را در اختیار دارد. وی اظهار داشت: جمهوری خلق چین، انگلستان، آلمان و ژاپن به‌ترتیب با تولید 203 هزار و 414 مقاله ( 14درصد از کل تولید علم جهان)، 97هزار و 310 مقاله (6.7 درصد از کل تولید علم جهان)، 94هزار و 811 مقاله ( 6.54 درصد از کل تولید علم جهان) و 72هزار و 593 مقاله (پنج درصد از کل تولید علم جهان) رتبه‌های دوم تا پنجم تولید علم دنیا را در اختیار دارند. رئیس مرکز منطقه‌ای علوم و فناوری گفت: فرانسه، کانادا، ایتالیا، استرالیا و اسپانیا نیز به‌ترتیب با تولید 64هزار و 426 مقاله، 59هزار و 165 مقاله، 56هزار و 734 مقاله، پنج‌هزار و 442 مقاله و پنج‌هزار و 45 مقاله رتبه‌های ششم تا دهم را از آن خود کرده‌اند. هندوستان نیز به‌عنوان یک کشور نوظهور علمی و از قاره آسیا، نخستین کشوری است که با تولید 48هزار و 881 مقاله در جایگاه یازده تولید علم جهان نشسته است. مهراد افزود: رتبه‌های 12، 13، 14 و 15 نیز در اختیار کشور‌های کره جنوبی، هلند، برزیل و تایوان است. سوئیس، روسیه، ترکیه، سوئد و ایران نیز پنج کشور دیگری هستند که به‌ترتیب مقام 16 تا 20 جهان را به خود اختصاص داده‌اند. وی خاطر‌نشان کرد: بدین ترتیب از قاره آمریکای شمالی کشور‌های آمریکا و کانادا با رتبه‌های یک و هفت، از قاره آسیا کشور‌های چین، ژاپن، هندوستان، کره جنوبی، تایوان، ترکیه و ایران با رتبه‌های دو، پنج، 11، 12، 15، 18 و 20 از قاره اروپا، کشور‌های انگلستان، آلمان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، هلند، سوئیس، روسیه و سوئد با رتبه‌های سه، چهار، شش، هشت، 10، 13، 16، 17 و 19 از قاره اقیانوسیه استرالیا با رتبه 9 و از قاره آمریکای جنوبی برزیل با رتبه 14، 20 کشور ممتاز جهان از نظر تولید علم در پایگاه استنادی تامسون رویترز به حساب می‌آیند. مهراد در پایان تصریح کرد: وقتی که به اسامی 20 کشور تولید کننده برتر علم دقت بیشتری می‌کنیم، می‌بینیم که کشو‌رهای چین، هندوستان، برزیل و روسیه از گروه کشور‌هایی هستند که با افزوده شدن آفریقای جنوبی به آن گروه، کشور‌های بریکس را تشکیل می‌دهند. هرچند که آفریقای جنوبی جزو 20 کشور برتر تولید علم نیست اما این گروه، نظام اقتصادی و نیز رتبه‌بندی دانشگاهی مشترکی را ایجاد کرده‌اند که مبنای آن شناخت اولویت‌ها، پیشرفت‌ها و شکاف‌های احتمالی در تحقیقات علمی است. از آنجا که جمهوری اسلامی ایران از نظر سطح علم و فناوری در بسیاری از موارد شبیه به گروه کشور‌های بریکس عمل می‌کند، حضور چهار کشور از پنج کشور این گروه بین کشور‌های تولید کننده علم برتر جهان، ایجاب می‌کند که جمهوری اسلامی ایران با حفظ مصالح علمی و فناوری کشور با گروه یادشده همکاری کند.