تحلیل‌ روزنامه نیویورک‌تایمز ازتوافقنامه ژنو

فارس: یک روز بعد از انتشار متن توافقنامه اولیه ایران و 1+5 رسانه‌های داخلی به تحلیل محتوای این توافقنامه و برشمردن نقاط ضعف و قوت آن پرداختند که البته رسانه‌های خارجی به ویژه آمریکایی نیز از قافله عقب نماندند و برخی از آنها نیز به ارزیابی این توافقنامه پرداختند. از جمله این رسانه‌ها می‌توان به روزنامه نیویورک‌تایمز اشاره کرد که در مطلبی تحت عنوان «توافق بلندمدت با ایران با چالش‌های بزرگی روبروست» نوشت: تلاش موفقیت‌آمیز دولت اوباما برای دستیابی به توافقی که به طور موقت بیشتر برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند، توجهات را به چالش دشوارتری که اکنون واشنگتن برای عقب راندن برنامه هسته‌ای ایران با آن روبروست، جلب کرده است. این روزنامه افزود: توافقنامه موقت به خودی خود، مانع هیچ یک از گزینه‌های اصلی طرفین یا انجام اقدامات برگشت‌ناپذیر نمی‌شود و به همین دلیل است که دو طرف توانستند به توافق برسند. این موضوع همچنین علت واکنش‌ منفی و شدید اسرائیل شد که به فعالیت‌های هسته‌ای ایران مظنون است. در بخش دیگر این مطلب نیویورک‌تایمز نوشته:‌ این توافقنامه به ایران این امکان را می‌دهد بیشتر ساختارهای هسته‌ای خود و نیز توانایی تولید تجهیزات هسته‌ای را حفظ کند در حالی که آمریکا هسته‌ اصلی تحریم‌های بانکی و نفتی خود را حفظ می‌کند. بر اساس این گزارش، سئوالاتی که لازم است آمریکا و ایران در مرحله بعدی مذاکرات هسته‌ای مورد بررسی قرار دهند، اساسی‌تر و بنیادی‌تر هستند. به گفته اولی هاینونن، معاون مدیرکل قبلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، «اکنون بخش دشوار (مذاکرات) آغاز شده است». به نوشته این روزنامه آمریکایی، حتی طول مدت برنامه‌ریزی شده برای رسیدن به توافق جامع نیز هنوز پا در هواست. این مدت نامحدود نخواهد بود اما هنوز مشخص نیست چند سال نیز به طول می‌انجامد. توافقنامه موقت صرفا می‌گوید راه حل جامع در «مدتی که مورد توافق قرار گیرد»، حاصل می‌شود. نیویورک‌تایمز ادامه داد: برنامه ایران برای غنی‌سازی اورانیوم هنوز لازم است با جزئیات مورد بررسی قرار گیرد. دولت اوباما شفاف بیان کرده آماده نیست در ابتدا امر بپذیرد ایران حق غنی‌سازی اورانیوم دارد. اما در توافقنامه موقت گفته می‌شود، توافقنامه جامع «برنامه غنی‌سازی» را امکان‌پذیر می‌سازد که البته «دارای شفافیت و محدودیت‌های عملی» باشد. بنابراین سئوال این نیست که آیا ایران اجازه ادامه غنی‌سازی اورانیوم را دارد یا خیر بلکه سئوال اینجاست که آمریکا و شرکای او بر چه محدودیت‌های مُصر خواهند بود و آنها مایلند برنامه غنی‌سازی اورانیوم را تا چه میزانی تحمل کنند. توافقنامه موقت شفاف می‌سازد که غنی‌سازی باید با «نیازهای عملی» هماهنگ باشد. احتمالا ایران و آمریکا نظرات بسیار متفاوتی درباره این «نیازها‌»‌ خواهند داشت. گری سامور که پیشتر به عنوان معاون ارشد مسائل منع اشاعه در شورای امنیت ملی آمریکا در دوران باراک اوباما فعالیت کرده و اکنون رئیس سازمان «اتحاد علیه ایران هسته‌ای» است، در این باره گفت: این یکی از مسائل مهم در مذاکرات برای رسیدن به توافقنامه جامع خواهد بود. وی افزود: ما خواستار غنی‌سازی بسیار اندک و محدود خواهیم بود اما ایرانی‌ها خواهان میزان صنعتی آن هستند. نیویورک‌تایمز در بخش دیگری از گزارش خود نوشت: مذاکره‌کنندگان با سایر مسائل دشوار درباره مفاد توافقنامه جامع مواجه خواهند شد که بازگشت به آنها دشوار خواهد بود. آیا سایت غنی‌سازی فردو باید بسته شود؟ آیا راکتور آب سنگین اراک که ایران در حال ساخت آن است، باید منحل شود یا به راکتور آب سبک تبدیل شود؟ دیوید آلبرایت، رئیس موسسه علوم و امنیت بین‌المللی در این باره می‌گوید: توافقنامه موقت کار چندانی برای کاهش محدودیت‌هایی که در توافقنامه نهایی گنجانده خواهد شد، انجام نداده است. به نوشته این روزنامه، دیپلمات‌هایی که بر روی توافقنامه موقت کار کرده‌اند، این احتمال را داده‌اند که مرحله مقدماتی بیش از 6 ماه به طول انجامد. در متن توافقنامه آمده، این مدت با توافق دوجانبه قابل تمدید است. برخی تحلیلگران می‌گویند رسیدن به یک راه‌حل جامع بسیار دشوار به نظر می‌رسد که احتمال می‌رود هرگز به یک توافق بلندمدت منجر نشود و صرفا یک سلسله توافقنامه‌های موقت منعقد شود. کارشناسان می‌گویند، حتی اگر به توافقنامه جامع‌تری نرسیم، توافقنامه محدود نیز می‌تواند هنوز مفید و موثر باشد.