سقاخانه ها نمادی ازامام حسین (ع)/عکس

مهر: در قدیم با آمدن ماه محرم سیراب کردن عزاداران از سوی عاشقان امام حسین (ع) با زنده کردن یاد امام حسین (ع) با نام سقا جهت ارادت و توسل رونق داشت. سقا در لغت به معنی آبیار است و در گذشته افرادی بودند که مشک آب آشامیدنی روی دوش می گذاشتند و در کوی و برزن راه میرفتند و به رهگذران در راه خدا و یا در مقابل دریافت مبلغی ناچیز آب می دادند تا اینکه کم کم سقاخانه ها رواج یافت. سقاخانه در معماری سنتی ایرانی، به فضاهای کوچکی در معابر عمومی اطلاق می‌شد که اهالی و کسبه برای آب دادن به رهگذران تشنه درست می‌کردند. سقا پس از رواج اسلام و به یاد لب تشنگان واقعه کربلا در میان مردم ترویج پیدا کرد و این فرهنگ کم کم به سقاخانه تبدیل شد تا خستگان و تشنگان از راه به یاد لب تشنگان واقعه کربلا و حضرت اباعبدا... الحسین و سقای کربلا حضرت ابوالفضل العباس سیراب شوند . یک محقق میراث فرهنگی در خصوص پیدایش سقاخانه ها گفت: سقاخانه ها در دوره صفوی رواج زیادی پیدا کرد. مهدی فقیهی افزود: عموما سقاخانه ها در مکانی مذهبی و بیشتر در مساجد‌، زیارتگاه‌ها و بازارهای تاریخی به چشم می‌‌خورد. وی اظهار داشت: سقاخانه ها در اتاقک کوچکی در میان دیوار قرار داشت که در و پنجره آن گره چینی و یا کاشی کاری شده بود. به گفته وی ، همچنین برخی سقاخانه از ظروف سنگی بزرگی تشکیل می شد که آب آشامیدنی در آنها ریخته و پیاله‌هایی با زنجیر به به آنها بسته می‌شد. وی تصریح کرد: در دوره صفوی سمبلها و خرافه هایی همانند چسباندن ستاره بخت به سقاخانه، یا بستن پارچه ، گریه و زاری کردن و روشن کردن شمع برای گرفتن حاجت جهت جذب مردم به مسائل مذهبی رواج پیدا کرد. وی در ادامه افزود: با این وجود سقاخانه ها کانون مراودات مردم در آن زمان بود و مردم در کنار این سقاخانه ها با درد و دل کردن برای یکدیگر به حل مشکلات خود می پرداختند. فقیهی افزود:سقاخانه‌ها در ابتدا بیشتر جنبه خدماتی داشتند و بانیان آنها بیشتر به منظور ثواب بردن، اقدام به ساخت و نگهداری آنها می‌کردند. وی تصریح کرد: برخی سقاخانه‌ها دائمی بودند و برخی دیگر در زمانهای خاص بویژه به هنگام عزاداری محرم برپا می‌شدند. این محقق میراث فرهنگی افزود : در ابتدا برای آگاهی دادن به رهگذران در شب، شمع‌هایی در اطراف سقاخانه تعبیه و روشن می‌شد که بعدها جنبه‌ای مذهبی پیدا کرد و کسانی که نذر و نیازی داشتند هر شب جمعه، شمع‌هایی را در سقاخانه‌ها روشن می‌کردند. وی افزود: مردم نیز به یاد واقعه کربلا خود را ملزم به نوشیدن آب از کاسه های برنجی که در کنار سقاخانه تعبیه شده بود می کردند . وی گفت: کاسه هایی هم که برای این منظور تعبیه می شد، دارای اشکالی همچون کف دست بروی کاسه و یا زنجیر و کلید های کوچکی در اطراف کاسه بود . فقیهی تصریح کرد: مردم با نوشیدن آب و متوسل شدن به اباعبدا...الحسین از خداوند می خواستند که گره از مشکلاتش برداشته و حاجتشان برطرف گردد. وی ادامه داد: برخی دیگر نیز با بستن پارچه ای سبز رنگ و روشن نمودن شمع و یا پختن نذری در اطراف سقاخانه ها به ائمه متوسل و حاجاتشان را از خدا درخواست می کردند. معاون میراث فرهنگی استان اصفهان نیز در خصوص سقاخانه های استان اصفهان گفت : تاکنون 21 سقاخانه در اصفهان به ثبت ملی رسیده است. ناصر طاهری افزود: این سقاخانه بیشتر مربوط به متاخر دوره اسلامی (صفوی، قاجاری ،پهلوی ) است. وی با اشاره به ارزش تاریخی سقاخانه ها از دوره صفوی در اصفهان افزود: سقاخانه های حاج آقا شجاع ،درب کوشک ،بید آباد ،جوباره ،طوقچی،عزیز الله خان حاج محمد جعفروقصر دشت به همراه سقاخانه های ؛گرگ یراق ،حاج علی، آقا نور ، تاج الدین و مسجد لنبان از جمله سقاخانه های مهم وقدیمی شهر اصفهان هستند. به گفته وی، این سقاخانه ها به شماره ملی 30984و در تاریخ 16.691 به ثبت ملی رسیده است. امام صادق‏ علیه السلام فرمودند: "من هرگز آب سرد ننوشيدم مگر آن كه ‏حسين بن على را به ياد می آوردم‏" و نيز فرمودند: "ما من عبد شرب الماء فذكر الحسين ولعن ‏قاتله الا كتب له ماة الف حسنة و حط عنه ماة الف سيئة‏" هر كه آب بنوشد و حسين‏ علیه السلام را ياد كند و قاتل او را لعن نمايد، براى او هزار حسنه نوشته مى‏شود و هزار گناه از او محو می گردد. از اين رو شيعه، هنگام نوشيدن آب بر حسين بن على (ع) سلام می دهد و می گويد: سلام بر لب تشنه‏ات، يا حسين سلام الله على الحسين و اصحابه. از معروف‌ترین سقاخانه‌ها در کشور نیز می توان به سقاخانه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در اردبیل متعلق به قرن 16 میلادی‌، سقاخانه کوچه دباغ خانه در یزد متعلق به سال 1517 میلادی‌، سقاخانه‌ عزیز الله در مجاورت مسجد جمعه اصفهان ساخته شده در دوران شاه سلیمان طی سال‌های 1666 تا 1694 و سقاخانه‌ اسماعیل طلایی ساخته شده به دست نادر شاه افشار در زیارتگاه مقدس امام رضا ( ع ) در مشهد در بین سال‌های 1736 تا 1747 میلادی اشاره کرد که از این میان تنها سقاخانه‌ اسماعیل طلایی همچنان در جای خود باقی است . ولی متاسفانه امروز در گذر از سطح شهر به کمتر سقاخانه‌ای برمی‌‌خوریم که به ویرانه‌ای مبدل نشده باشد