نحوه ورود پلیس به مسئله حجاب

فارس: سردار سعید منتظرالمهدی، معاون اجتماعی نیروی انتظامی گفت: در همه جوامع، به ویژه در جامعه‌ای که نظام حاکم بر آن بر اساس موازین دینی شکل گرفته است، «اخلاق» و «ارزش‌های اخلاقی» سهم نقش و کارکرد بی‌بدیلی در قوام جامعه و تنظیم روابط اجتماعی دارند. چه بدون چنین ارزش‌هایی فرهنگ جامعه رو به سوی زوال می‌نهد و پیوندها و روابط مبتنی بر اعتماد، صداقت و درستکاری از هم می‌گسلند، در چنین شرایطی لاجرم دامنه و گستره کجرویی‌ها، انحرافات و آسیب‌های اجتماعی فزونی می‌یابد و امنیت اجتماعی و احساس امنیت عمومی نقصان می‌یابد. وی ادامه داد: از همین رو، در دنیای امروزین هیچ جامعه‌ای را نمی‌توان یافت که نهادهای رسمی و غیر رسمی آن با طرح و تدبیر ویژه برای حفظ، تقویت و بسط ارزش‌های اخلاقی خود، گام فرا سو نهند. با تأمل در متون آموزش رسمی کشورهای مختلف دنیا و مداقه در تئوری‌های فرمول‌بندی شده پیرامون اخلاق و رشد اخلاقی، می‌‌توان شواهد متعددی در تایید این ادعا نشان کرد. منتظرالمهدی تأکید کرد: نیازی به گفتن نیست که علیرغم اتفاق نظر بر سر جهانشمول بودن مفهوم اخلاق، پاره‌ای از مصادیق اخلاق و کنش‌ها و عناصر اخلاقی در جوامع مختلف دنیا، به ویژه در عصر امروز، متفاوت از یکدیگرند. از همین روی متولیان فرهنگی و اجتماعی هر جامعه‌ای با چنگ و دندان می‌کوشند تا از نقص مصادیق اخلاقی ویژه خویش ممانعت کنند. آنان برای این منظور از هیچ اقدامی برای مجازات هنجارستیزان و هنجارشکنان اخلاقی جامعه فروگذار نمی‌کنند. وی یادآور شد: در جامعه اسلامی و انقلابی ما «حجاب و عفاف» از جمله ارزش‌های پایدار اخلاقی هستند که از فردای پیروزی انقلاب اسلامی مسئولان عالی نظام، متولیان فرهنگی و آموزشی، قانون گذاران و تصمیم‌گیران جامعه بر تقویت و بسط آن، و ممانعت از ایجاد خدشه و آسیب در آن، تأکید ورزیده‌اند. چه، آنان نیک می‌دانسته‌اند که آسیب وارد شدن به این حیطه فرهنگی، ارزشی و اخلاقی، موجب ملکوی شدن سیمای جامعه می‌شود وخود به زمینه‌ای برای بروز و ظهور آسیب‌های دیگر تبدیل می‌گردد. معاون اجتماعی ناجا با بیان اینکه قانون‌گذار بخشی از مأموریت و رسالت حفظ حریم حجاب و عفاف و مقابله با تعدی‌کنندگان به این قلمرو را به نیروی انتظامی جمهوری اسلامی واگذار کرده است، گفت: همان قانونگذار حفظ و نظم و اعمال کنترل اجتماعی را به منزله دو مأموریت کلیدی و اساسی بر عهده نیروی انتظامی نهاده است و تقویت حجاب و عفاف را از جمله مصادیق نظم و کنترل اجتماعی تلقی کرده است. به همین سبب نیروی انتظامی، به ویژه در یک دهه اخیر، با اذعان به ظرافت‌ها و حساسیت‌های خاص این قلمرو، با طرح و تدبیر از پیش اندیشیده شده مبادرت به مداخله موثر در مسئله حجاب و عفاف کرده است. ضرورت مداخله ناجا وی در مورد ضرورت دخالت ناجا در برخی موارد گفت: ناجا از آغاز تمایل و اشتیاقی به ورود به قلمرو مسائل اخلاقی و فرهنگی، به ویژه حجاب و عفاف، نداشت، چه بر این باور بود که شکل‌دهی، تقویت و تثبیت کنش‌های اخلاقی از طریق فرآیندهای آموزشی، تربیتی و فرهنگی مهمتر و ضروری‌تر از مداخله مستقیم پلیس در هر یک از مصادیق آنهاست. لیکن برآوردهای متقن ناجا، پژوهش‌های پیمایشی، مشاهدات منظم و مطالبات مردم نشان داد که در چند دهه پس از انقلاب اسلامی نهادهای متولی آموزش و فرهنگ کشور نتوانسته‌اند مأموریت تثبیت ارزش‌های اخلاقی و بسط هنجارهای اجتماعی را به درستی و کامل به سامان برسانند. وی گفت: از همین رو، با ادامه وضع موجود و عدم مداخله فوری پلیس، از یک سو بیم آن می‌رفت که حساسیت جامعه در برابر رواج هنجار شکنی از میان برخیزد و قبح اخلاق گریزی زوال یابد و از دیگر سو، شواهد نشان می‌داد که بین افزایش نقص قلمروهای اخلاقی در مسئله حجاب و عفاف و پاره‌ای از انحرافات و کجروی‌ها دیگر پیوند وثیق و ارتباط مستحکمی وجود دارد. منتظرالمهدی تأکید کرد: بنابراین، پلیس ناگزیر شد تا در این حیطه ورود کند و با «تدابیر اندیشیده» و «اقدامات سنجیده» مانع از افزایش نرخ بدکارکردیهای اجتماعی، به ویژه در حیطه‌های اخلاقی شود. به گفته وی البته پلیس به عنوان یک اصل همواره بر این باور است که مشکلات اجتماعی و فرهنگی را نباید بصورت انتظامی حل کرد. فرآیندهای ناجا معاون اجتماعی نیروی انتظامی خاطرنشان کرد: ناجا برای مداخله در پدیده هنجارشکنی‌های اخلاقی، مبادرت به اجرای طرح امیت اجتماعی و اخلاقی کرد. برای این منظور امنیت اجتماعی - اخلاقی در قالب مولفه‌های، ناموسی (حجاب و عفاف و پدیده‌ مزاحمت برای نوامیس، توزیع CDهای غیر اخلاقی و ...)، جانی (مقابله با اراذل و اوباش، زورگیران، خشونت‌های جمعی و ...)، مالی (سرقت از منازل، مغازه‌ها، خودروها و ...)، اجتماعی (مقابله با اعتیاد، مواد فروشان و ...) باز تعریف شد. وی گفت: آن گاه طرح و راهکار مداخله در هر یک تعریف شد. یادآور می‌شود که برای بازتعریف این مولفه از منابع دینی، چارچوب‌های قانونی و مبانی علمی (به ویژه مبانی روان‌شناختی و جامعه‌شناختی) بهره گرفته شد. منتظرالمهدی در مورد اهداف ناجا از ورود به مسائل مختلف گفت: نیروی انتظامی با مداخله موثر در هر یک از مولفه‌های بالا در پی تحقق این اهداف بود، افزایش اخساس امنیت اجتماعی و بازگرداندن سرمایه اجتماعی به سطح سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی. پاسخگویی به مطالب شهروندان (حدود 86 درصد شهروندان خواهان مداخله فوری پلیس در مولفه‌های امنیت اخلاقی بودند) جلوگیری از ملکوک شدن سیمای اخلاقی و ارزشی جامعه (نظر سنجی‌های چند سال پیش نشان می‌داد که بیش از 70 درصد شهروندان از وضع کنونی رواج کژرویها اخلاقی ناراضی‌اند) جلوگیری از رواج آسیب‌‌ها و جرایم اجتماعی (مطالعات پیمایشی نشان می‌داد که بین هنجارشکنی اخلاقی و جرایم و کجروی‌ها همبستگی بالای 70 درصد وجود دارد) از میان راندن زمینه‌های بروز و ظهور کنش‌های اعتراض آمیز. اما به گفته وی راهبردهای ناجا به شرح زیر هستند و پلیس برای مداخله در کج رویهای اخلاقی عمدتا از راهبردهای زیر بهره گرفته و می‌گیرد: 1 - متقاعد سازی و نفوذ اجتماعی 2 - روشنگری و آگاه سازی 3 - تقدم پیش‌گیری بر مداخله 4- مداخله حداقلی پلیسی و قضایی (تقدم روش‌های نرم بر روش‌های سخت) 5 - بهره‌گیری از ظرفیت‌های مشارکتی (سازمان‌های دولتی و غیر دولتی) همان گونه که پیداست ناجا عمدتا از راهبردهایی بهره می‌گیرد که نه تنها موجب رنجش شهروندان نمی‌شود بلکه پیوند آنها با نظام را مستحکم‌تر می‌سازد. معاون اجتماعی نیروی انتظامی در بخش دیگری از اظهارات خودر در مورد مطالبات کنونی مردم کشور گفت: در پایان سال 1391 و اوایل سال 1392 طی یک برآورد جامع اجتماعی، که در سراسر کشور و به تفکیک استان و شهر و روستا به سامان رسید، از یک سو مسائل و مشکلات اصلی کشور از نظر مردم برآورده شد و از دیگر سو انتظارات و احساس امنیت مردم مورد سنجش قرار گرفت. به گفته منتظرالمهدی نتایج حاصل این بود که مفاسد اخلاقی، سرقت، توزیع و نشر مواد مخدر و رواج اعتیاد، رواج بد پوشش و مزاحمت نوامیس، خشونت و درگیری، تهیه و توزیع و مصرف مشروبات الکلی در کنار بیکاری و تورم و مسائل اقتصادی از جمله مهمترین مشکلاتی هستند که اکثریت جامعه را آزار می‌دهند و احساس آرامش و امنیت آنان را سلب می‌کنند. وی تأکید کرد: به همین سبب، هم اینک پیش از دو سوم شهروندان از پلیس انتظار دارند که هر چه سریعتر در این مسائل مداخله نماید و انحرافات و کژکارکردیها را از میان براند. معاون اجتماعی نیروی انتظامی افزود: در طرح سنجش میزان احساس امنیت اجتماعی در تمام مناطق شهری و روستایی کشور مشخص گردید امنیت اخلاقی و مؤلفه‌های آن همچنان به عنوان اولویت‌های اصلی مردم در مناطق شهری و روستایی است. منتظرالمهدی صحبت‌های خود را اینگونه به پایان رساند: با تامل و مداقه دوباره می‌توان نتیجی از جمله، پلیس بدان سبب به قلمرو و امنیت اخلاقی و حجاب و عفاف ورود نموده است که از یک سو مطالبات شهروندان فهیم و فرهیخته کشورمان را برآورده سازد و از دیگر سو مانع از تنزل احساس امنیت عمومی قاطبه شهروندان شود. وی افزود: پلیس برای بسط و گسترش امنیت اخلاقی و جلوگیری از ملوک شدن سیمای جامعه به سبب کژروی و کجروی عده معدودی از افراد جامعه، همواره استفاده از روش‌های نرم (نظیر مجاب سازی، روشنگری و آگاه سازی) را بر بهره‌گیری از روش‌های سخت ترجیح داده است. حاصل مطالعات و پژوهش‌های صورت گرفته توسط نهادهای مختلف تحقیقی نشان داده است که اقدامات ناجا نه تنها موجب رنجش اکثریت شهروندان نشده است بلکه موجب رضایت و خرسندی آنانشده است. وی اضافه کرد:‌در آینده نیز نیروی انتظامی در قلمرو امنیت اخلاقی، اقدامات خود را بر اساس آموزه‌های دینی و در چارچوب قانون به سامان خواهد رساند و در این زمینه، همانند حیطه‌های ماموریتی دیگر، تمام تلاش خود را به کار خواهد بست تا اعتماد، ایمنی و رضایت یکایک شهروندان را فزونی بخشد و امید و نشاط آنان را مضاعف سازد. نیازی به یادآوری نیست که ناجا همچون همیشه تنها با همراهی و همگامی تمامی شهروندان عزیز کشور قادر به تحقق حداکثری ماموریت‌های اجتماعی خود خواهد بود را استخراج کرد.