درخواست هوشمندانه تیم ایرانی در ژنو چه بود؟

منابع غربی در هفته گذشته با اشاراتی تلویحی نوشتند ایران از گروه 1+5 خواسته به عنوان بخشی از یک مدالیته مذاکراتی بپذیرند که پس از انجام یک سلسله اقدامات از سوی ایران ،آژانس رسما اعلام کند که ماهیت برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است.

بر پایه گزارش ایران هسته ای، آژانس تا کنون که حدود یک دهه از آغاز پرونده هسته ای ایران می گذرد، درباره مسئله ماهیت برنامه هسته ای ایران داوری نهایی ارائه نکرده است.

آژانس تا امروز فقط به گفتن این عبارت مبهم بسنده کرده است که مواد، فعالیت ها و تاسیسات هسته ای ایران تحت پادمان قرار دارد ولی از آنجا که پروتکل الحاقی در ایران اجرای نمی شود، بنابر ادعای دبیرخانه آژانس این سازمان در موقعیتی نیست که مطمئن باشد هیچ مواد، تاسیسات یا فعالیت های هسته ای اعلام نشده در ایران وجود ندارد و لذا نمی تواند قاطعانه اعلام کند که ماهیت برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است.

در عین حال آژانس در طول یک دهه گذشته -از سال 2003 به این سو- هرگز هیچ شواهدی از اینکه برنامه هسته ای ایران به سوی سلاح هسته ای منحرف شده باشد ارائه نکرده است.

در واقع می توان گفت که مسئله ماهیت برنامه هسته ای ایران همچنان از سوی آژانس بلاتکلیف مانده است و آژانس نه شواهی در اختیار دارد که بتواند قاطعانه ادعاهای سرویس های اطلاعاتی امریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران را تایید کند و نه فشار امریکایی ها اجازه می دهد که به واقعیت موجود یعنی صلح آمیز بودن برنامه ایران رسما اذعان نماید.

آژاس در نوامبر 2011 تحت فشار اسراییل و امریکا تلاش کرد به سمت تعیین تکلیف مسئله ماهیت برنامه هسته ای ایران خیز بردارد و در همین راستا با انتشار یک ضمیمه مفصل در کنار گزارش نوبه ای خود، به تفصیل ادعاهایی را درباره وجود یک برنامه هسته ای نظامی در ایران مطرح کرد و تلویحا اعلام نمود که چنانچه ایران وارد مذاکره درباره این موضوع (که PMD : ابعاد احتمالی نظامی نامیده شد) نشود، آژانس نتیجه خواهد گرفت که ماهیت برنامه هسته ای ایران صلح آمیز نیست.

ایران از آن تاریخ تا کنون 11 دور مذاکره با آژانس برگزار کرده است که هدف از آن رسیدن به یک مدالیته برای حل و فصل این ادعاها بوده ولی این مذاکرات تا کنون به دلیل کارشکنی مدیر کل آژانس به نتیجه نرسیده است.

با این حال نفس انجام این مذاکرات به امریکا واسراییل اجازه نداده که پروژه خود مبنی بر اعلام غیر صلح آمیز بودن ماهیت برنامه هسته ای ایران از سوی آژانس را به پیش ببرند.

انتشار اطلاعاتی در منابع غربی که می گوید ایران در طرح پیشنهادی خود در ژنو درخواست کرده این موضوع به طور رسمی و نهایی تعیین تکلیف شده و آژانس ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران را تایید کند، از دید کارشناسان مثبت ارزیابی شده است.

این اقدامی هوشمندانه از جانب تیم ایرانی است که یکی از گره های کور پرونده ایران را می گشاید اگرچه می توان حدس زد که اسراییل و امریکا تلاش خواهند کرد به هر شکل ممکن در روند این موضوع سنگ اندازی کنند.

اعتراف رسمی آژانس به اینکه ماهیت برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است تداوم حضور پرونده ایران روی میز شورای امنیت را غیر قانونی و همچنین ایجاد اجماع برای اعمال تحریم های جدید و حتی اجرای تحریم های قبلی علیه برنامه هسته ای ایران را تقریبا غیر ممکن خواهد کرد.

با این حال کارشناسان حدس می زنند که کشورهای غربی و آژانس این موضوع را به حداقل دو شرط مشروط خواهد کرد:

1- اجرای کامل پروتکل الحاقی در ایران برای زمانی کم و بیش طولانی

2- نهایی شدن مدالیته PMD و اجرای آن در ایران که از جمله مستلزم دسترسی به تاسیسات نظامی و دانشمندان نظامی است.

بنابراین با وجود هوشندانه بودن اصل این ایده، تحقق آن بسیار دشوار تر از آن چیزی خواهد بود که ابتدا به نظر می رسد.