مقاومت برخی سردفتران با طرح «ثبت آنی»

تسنیم: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از جمله دستگاه‌هایی است که وظایف بسیار سنگینی بر عهده دارد و با مردم بسیاری در ارتباط است، بنابراین باید به بهترین شکل به مردم خدمت‌رسانی کند چرا که مردم از این دستگاه در زمینه کوتاهی دست مفسدان و شفاف سازی انتظارات بسیاری دارند که این سازمان برای رسیدن به این هدف موضوع ثبت آنی را اجرایی کرد. در حقیقت براساس مواد 46 و 211 قانون برنامه توسعه پنجم کشور بر سازمان ثبت اسناد تکلیف شده است که خدمات خود را به شکل الکترونیکی کند و این امر باعث می شود در راستای فساد مبارزه شده و اقدامات خوب و موثری در زمینه خدمت‌رسانی صورت گیرد. این امر از کلاه‌برداری‌ها در نقل و انتقال اموال جلوگیری کرده و شفاف شدن هزینه‌ای که مردم باید برای ثبت اسناد خود پرداخت کنند را به وجود می‌آورد. در واقع از 26 شهریور بعد از دوره آزمایشی آن، طرح ثبت آنی در سراسر کشور اجرا شد ولی متاسفانه به دلیل اینکه برخی از سردفتران در خصوص کار با کامپیوتر آشنایی نداشتند و با کندی اینترنت رو به رو شدن درخواست دادند که این طرح ملغی شود. در این میان بسیاری از سردفتران به کانون سردفتران رفتند و مشکلات خود را مطرح کرده و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در این زمینه با آنها صحبت کرده و بیان کردند حتی راهنمایی در سازمان برای رفع مشکلات وجود دارد و به زودی مشکلات فنی حل می‌شود و این ایراد‌های فنی به دلیل پروژه‌ بزرگی به عنوان "ثبت آنی" است که این امر بعید نیست. در واقع این اختلاف‌ها که از سوی برخی از سردفتران صورت گرفته به بهانه کندی نرم افزاری است که متأسفانه کل ماجرای ثبت آنی را زیر سوال بردند. باید گفت همچنان این طرح اجرایی شده و همه مسئولان و کارشناسان و نمایندگان مجلس این امر و صحبت‌های سردفتران را قابل دفاع ندانسته و اقدام سازمان ثبت اسناد و املاک را قانونی تلقی می‌کنند که برای بررسی بیشتر به گفت‌و‌گو‌هایی در این زمینه پرداختیم. *مقام معظم رهبری بارها به برخورد با فساد اشاره و تاکید داشتند احمد تویسرکانی، معاون قوه قضاییه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در گفت‌و گو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برای مقابله با فساد که ناشی از برخی خدمات مربوط به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است، چه اقداماتی انجام داده‌اید، اظهار داشت: مقام معظم رهبری بارها به برخورد با فساد اشاره و تاکید داشتند که به هر حال برخورد با فساد هزینه بردار بوده و سر و صدا‌هایی را درآورد و بسیاری از افراد مقاومت و مانع‌تراشی می‌کنند که ما شاهد این موضوع بودیم. وی ادامه داد: در گذشته سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گرفتار آسیب‌های فراوانی بود چراکه یک سازمان بسیار قدیمی با قدمت یکصد ساله با ده‌ها میلیون خدمت سالانه طیف وسیع خدمات‌رسانی به همه مردم از منظرهای مختلف و حوزه‌های ثبت مالکیت‌ها و نقل و انتقال اموال، ثبت شرکت‌ها، ثبت اختراعات، دفاتر اسناد رسمی و ازدواج و طلاق است. معاون قوه قضاییه گفت: متأسفانه ما در گذر فعالیت سازمان شاهد این بودیم که این سازمان به شدت گرفتار شیوه‌های سنتی بود و موانع و پیچ‌‌های بسیاری را در ارائه خدمات ایجاد و مشکلات بسیاری برای مردم به دنبال داشت که در واقع زمینه را برای فساد و سوء استفاده برای خلاف‌کاران زیاد کرده بود. وی افزود: از ابتدای ورود بنده به سازمان، سیاست‌های جدی را اتخاذ کردیم تا سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در ارائه خدمات به طور کلی متحول شده و شیوه‌های سنتی را کنار بگذاریم همچنین سیاست‌های مختلفی اتخاذ شد از جمله این سیاست‌ها این بود که مراجعات انبوه مردم به سازمان وجود نداشته باشد چرا که این مراجعات تبعات فراوانی داشت. *با مراجعات حضوری پاسخگویی تعداد اندک کارمندان به مراجعه کنندگان مقدور نبود تویسرکانی در خصوص تبعات مراجعات حضوری، افزود: با مراجعات حضوری پاسخگویی تعداد اندک کارمندان به مراجعه کنندگان مقدور نبوده و همچنین به تصور اینکه می‌خواستند از راه‌های غیرمشروع کار خود را پیگیری کنند، شبکه‌های دلالی و افراد متخلف به وجود آمده که طبیعتاً مفاسد فراوانی را در پی داشت و مشکلاتی نظیر جعل و تخلفات دیگر را به همراه داشت. وی ادامه داد: از این رو با بازخوانی رویه اداری در تمام بخش‌ها اقدامات فراوانی پایه‌ریزی و پیگیری شد تا ارائه خدمت به نحو غیر حضوری ساماندهی شده و مراجعات حضوری کاهش یابد که طبیعی است اجرای این سیاست‌ها، منافع بسیاری از افراد را به خطر اندازد؛ برخورد با منافع آنها، هزینه‌بر بود ولی با اقداماتی که انجام دادیم عملاً شاهد بودیم که این هیاهوها و عکس‌العمل‌ها ناشی از اقدامات موثر ماست بنابراین در انجام این اقدامات مصصم‌تر شدیم. رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: در گذشته یکی از معضلات ما زمان ثبت، عدم دقت در ثبت مالکیت‌ها، تعدی به حقوق دولت و اشخاص و تولید دعاوی فراوان بود که خوشبختانه تصمیم جدی برای اجرای طرح جامع کاداستر در سازمان و تبدیل اسناد و مالکیت دست‌نویس به اسناد مالکیت ماشینی و ترسیم حدود مالکیت‌ها و شفاف‌سازی آن، درج نقشه و کروکی ملک در اسناد مالکیت به اندازه‌ای که از تعدی اشخاص به حریم‌های مجاور جلوگیری کند و اختلافات ناشی از آنها از اقدامات بسیار مهمی بود که بسیاری از معضلات و مشکلات گذشته را مرتفع کرد. *در گذشته شیوه‌های سنتی باعث شکل‌گیری دلالانی شده بود وی ادامه داد: در گذشته شیوه‌های سنتی باعث شکل‌گیری دلالانی شده بود که باعث فساد در بخش‌های مختلف و نارضایی مردم می‌شد که با حذف مراجعات حضوری و ارائه در محیط مجازی زمینه فساد از بین رفته است در واقع سازمان ثبت گذرگاه بسیار مهم در حوزه اقتصادی است یعنی همه فعالان اقتصادی از این گذرگاه رد می‌شوند از تغییرات شرکت‌ها تا معاملات در دفاتر اسناد رسمی از این گذرگاه رد می‌شوند از ثبت اسناد شرکت ها و تغییرات در شرکت‌ها از این گذرگاه، نیاز به بازسازی و بازنگری و بازخوانی و سالم‌سازی داشت که خوشبختانه در حال حاضر این اتفاق می‌افتد و روز‌ به‌ روز ملاحظه می‌شود که در گذشته که با کاغذ و پرونده‌ها قطور ضرب‌المثل بود امروز در حال تحول به سازمان مدرن، شفاف و هوشمند است که بسیاری از تاریک‌خانه‌ها با این اقدامات روشن خواهد شد. *تنظیم بیش از 870 هزار سند در سامانه الکترونیکی اسناد رسمی رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با اشاره به اجرای طرح ثبت الکترونیکی اسناد رسمی از اواخر شهریورماه در سطح بیش از هفت هزار دفترخانه اسناد رسمی در کشور گفت: از ابتدای اجرای این طرح تعداد 879 هزار و دویست و سی و شش سند در سامانه تنظیم شده که 703 هزار و سیصد و پنج سند با اخذ شناسه "یکتا" نهایی شده است. وی در تشریح اقدامات متعددی که از اوایل سال 90 برای استقرار این سامانه در کشور در ابعاد گوناگون انجام شده است، گفت: کارگروه ثبت الکترونیک اسناد و طراحی بنای این کار بزرگ از شهریورماه سال 90 به منظور شناخت و تحلیل فرایندهای دفاتر اسناد رسمی و مباحث حقوقی و فنی در اولین گام تشکیل و طی جلسات متعدد کارکردها، معماری فرایندها و تعریف فرمهای سامانه و نحوه اجرای آزمایشی و نهایی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. تویسرکانی با اشاره به این که اجرای این طرح عظیم به عنوان یک تکلیف قانونی بر اساس مواد 46 و 211 قانون برنامه پنجم توسعه و بند ج ماده 12 قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد، بررسی تمام جوانب حقوقی و تخصصی مشترک و مجزای حوزه دفاتر اسناد رسمی را در کنار فراهم سازی بسترهای اولیه آموزش در گام اول نیاز داشت، گفت: این مباحث در کارگروه مشترک حوزه های فن آوری اطلاعات، امور اسناد و املاک، بازرسی و دفتر حقوقی سازمان و کانون سردفتران اسناد رسمی متشکل از رئیس و تعدادی از سردفتران مجرب و مورد اعتماد کانون در تهران به نحو مستمر مطرح و از جوانب مختلف بررسی گردید. تویسرکانی تهیه برنامه راهبردی، تدوین تعاریف و مفاهیم، پیش بینی پاسخگویی به ابهامات و سؤالات و طراحی بنای عظیم ثبت الکترونیکی اسناد با لحاظ شناخت، تحلیل و مدلسازی وضعیت موجود دفاتر اسناد رسمی را از جمله اقدامات کارگروه مذکور برشمرد. * از نیمه دوم سال 91 به صورت آزمایشی در 11 دفترخانه اسناد رسمی تهران ر اه اندازی شد وی به طراحی و تولید نرم افزار ثبت الکترونیک اسناد بر اساس مصوبات و تحلیل پیش بینی شده در جلسات کارگروه به همت کارشناسان فن آوری اطلاعات سازمان و همراهی مشاورین برون سازمانی اشاره کرد و گفت: این نرم افزار در مراحل مختلف مورد ارزیابی و آزمایشهای فنی قرار گرفت و از نیمه دوم سال 91 به صورت آزمایشی در 11 دفترخانه اسناد رسمی تهران ر اه اندازی گردید و با لحاظ نظرات اصلاحی سردفتران و کاربران سامانه در این دفاتر، تغییرات ایجابی اعمال و نسخه دوم این نرم افزار تولید گردید. رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با اشاره به ویژگیهای مهم نرم افزار ثبت آنی معاملات خاطرنشان ساخت: یکپارچگی و تمرکز اطلاعات پایه ورودی مورد نیاز دفاتر اسناد رسمی و سازمان، ارتباط برخط با پایگاه اطلاعات سردفتران به منظور استفاده از اطلاعات روزانه وضعیت فعالیت و نوع تصدی سردفتر اعم از اصیل یا کفیل، ارتباط برخط با پایگاه هویتی اشخاص حقیقی و کنترل صحت اطلاعات هویتی اشخاص متعامل و اطمینان از حیات یا ممات آنها به اقتضای نوع سند از ویژگیهای این سامانه است. تویسرکانی به موارد دیگری از محاسن و مزایای این نرم افزاز اشاره کرد و افزود: در این نرم افزار ارتباط برخط دفترخانه با پایگاه شناسه ملی اشخاص حقیقی به منظور کنترل صحت اطلاعات شرکت و مؤسسات غیرتجاری و سایر اشخاص حقیقی و همچنین پایگاه اطلاعات بخشنامه های ثبتی در خصوص افراد ممنوع المعامله، محجورین و اسناد فاقد اعتبار نیز پیش بینی شده که در جای خود هر کدام دارای اهمیت و اعتباربخشی خاصی است. وی به محاسبه خودکار هزینه های سند رسمی بر اساس تعرفه های مصوب و مقررات جاری نیز به عنوان یکی دیگر از مزایای این نرم افزار اشاره کرد و گفت: این امر ضمن این که از هر گونه اشتباه و خدشه مالی به روند تنظیم سند خودداری می نماید، با لحاظ حق وحقوق اشخاص و دولت از هرگونه سوء استفاده و دریافت وجوه بلاوجه نیز جلوگیری می نماید. *سهولت در نسخه گذاری سامانه به صورت متمرکز و عدم نیاز به مراجعه به دفاتر اسناد رسمی مختلف در کشور تویسرکانی سهولت در نسخه گذاری سامانه به صورت متمرکز و عدم نیاز به مراجعه به دفاتر اسناد رسمی مختلف در کشور را از نقاط قوت و مزایای دیگر این نرم افزار برشمرد و از امکان نظارت برخط بر روند صدور اسناد در دفاتر و دست یابی سریع و بلاواسطه به آمار و اطلاعات مرتبط با این حوزه جهت بهره برداریهای سازمانی و ارائه به مبادی مختلف خبر داد. معاون قوه قضائیه خاطرنشان ساخت: صدور گواهی امضای الکترونیکی برای سردفتران از جمله پیش نیازهای اساسی اجرای طرح ثبت آنی معاملات بود که طی هماهنگی با مرکز توسعه تجارت و مرکز آمار و فن آوری اطلاعات قوه قضائیه، مرکز میانی صدور گواهی امضای الکترونیکی از ابتدای سال جاری در سازمان راه اندازی شد. تویسرکانی از بیش از 18 هزار نفر ساعت آموزش کار با سامانه با همکاری کانون سردفتران و دفتریاران برای فراگیری سریع و آسان این طرح در سطح دفاتر اسناد رسمی خبر داد. وی به اجرای آزمایشی این طرح طی بیش از یک ماه در سطح تعداد 5200 دفترخانه در کشور نیز اشاره کرد و گفت: طی این مدت بیش از 29 هزار سند آزمایشی در سامانه تنظیم شد. رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک از صدور دستورالعمل اجرایی این طرح بعد از طی فرایندهای فوق و ارسال آن به دفاتر اسناد رسمی در شهریورماه سال جاری خبر داد و گفت: کارگروه راهبردی و نظارت بر اجرای این طرح نیز همزمان با اجرای آن در سطح کشور تشکیل و جمعی از کارشناسان حقوقی و فن آوری اطلاعات به صورت مستمر آماده پاسخگویی و رفع مشکلات احتمالی در روند اجرایی این طرح هستند. *طرح ثبت آنی معاملات نیاز به گذراندن دوره کارشناس ارشد IT دارد/ این طرح باید ملغی شود واعظی مهندس IT که یکی از منتقدان اجرای این طرح است، اظهار داشت: آیا قبل از اجرای طرح ثبت آنی معاملات نباید زیرساخت‌ها را فراهم کرد و در اختیار سردفتران قرار داد؟ چرا این اتفاق نیفتاده است که اکنون شاهد چنین مشکلاتی هستیم. وی با بیان اینکه بنده کارشناسی ارشد IT دارم و باید بگویم که برای ثبت سند با این طرح باید هر نفر کارشناس ارشد IT باشد، ادامه داد: باید این طرح ملغی شود و تا اطلاع ثانوی تا زمانی که اینترنت یک گیگ فراهم نشد این طرح ادامه نیابد. * طرح ثبت آنی مشکل حقوقی و فنی دارد علیرضا ایمانی یکی از سردفتران در جمع سردفتران سراسر کشور گفت: این طرح نه تنها مشکل فنی بلکه مشکل حقوقی و قانونی دارد. در قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 211 قانون سردفتران گفته شده است که سازمان ثبت مکلف است در راستای توسعه اسناد و املاک داده‌های ثبتی خود را الکترونیکی کند و تا پایان برنامه دوم به این امر اقدام کند ولی برای اجرای این قوانین نباید ضعف داشته باشیم. در واقع باید ابتدا زیرساخت‌ها فراهم می‌شد. وی افزود: باید ببینیم ثبت آنی چه تعریف کرده‌ایم؛ قرار نیست که ما سنگ‌اندازی کنیم بلکه می‌گوییم باید مشکلات حل شود، چرا که ما شاهد ایراد ساختاری هستیم. ایمانی گفت: می‌دانیم که سازمان ثبت قصد دارد مشکل و گره را باز کند ولی باید زیرساخت را از گذشته فراهم می‌کرد. وی اظهار داشت: پیشنهاد ما به سازمان ثبت این است که سند به صورت سنتی ثبت شده و هر زمانی که خواستند ما اطلاعات را در اختیارشان می‌گذاریم در واقع این امر باعث می‌شود که مشکلات حل شود. * اجرای ثبت آنی در قانون برنامه توسعه پنجم و نظام سلامت اداری در این راستا صدرنوری، مشاور رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم در خصوص اجرای طرح سامانه الکترونیک اسناد، اظهار داشت: براساس مواد 46 و 211 قانون برنامه توسعه پنجم کشور بر سازمان ثبت اسناد تکلیف شده تا تمامی خدمات خود را به صورت الکترونیکی ارائه دهد و فرایند نقل و انتقالات و ثبت اسناد و املاک را الکترونیکی کند. وی ادامه داد: در واقع، موضوع ثبت آنی معاملات و الکترونیکی کردن نقل و انتقالات تکلیف قانونی است. همچنین در قانون نظام سلامت اداری و مبارزه با فساد، در ماده 12 بر سازمان ثبت تکلیف شده است که سامانه یک پارچه‌ای را ایجاد کند تا ثبت تمامی وقایع دفاتر اسناد رسمی در قالب آن سامانه صورت بگیرد که این موارد پشتوانه و رویکرد قانونی این طرح است. مشاور رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: سردفتر در اسناد جدید نیز مانند سابق با ادبیات مبتنی بر دانش حقوقی خود متونی را که نیاز می‌داند، تنظیم می‌کند و اینگونه نیست که متن سند صرفا به صورت اقلام اطلاعاتی باشد. شرایط سند کاملا در اختیار سردفتر است که در تنظیم آن دارای اختیار هستند. * در گذشته اطلاعات افراد ممنوع المعامله با تاخیر زمانی فراوان در اختیار دفترخانه ها قرار می‌گرفت وی افزود: در روش سنتی اطلاعات لازم مانند اطلاعات هویتی به صورت برخط چک نمی‌شود همچنین اطلاعات افراد ممنوع المعامله یا محجور و به طور کلی محدودیت‌ها با تاخیر زمانی فراوان در اختیار دفترخانه ها قرار می‌گرفت ولی اکنون این امر بر خط و آنلاین است. صدر نوری بیان کرد: تمام بخش تحلیلی این نرم‌افزار با همکاری کارگروهی متشکل از مدیران و کارشناسان سازمان ثبت و نمایندگانی از سوی کانون سردفتران و دفتریاران صورت گرفته و تمام کارهایی که در حوزه فنی انجام داده‌ایم از شکل سند گرفته تا کوچکترین قلم اطلاعاتی براساس مصوبات کارگروه مربوط بوده است، بنابراین ما در حوزه فنی به هیچ وجه نه چیزی کم و نه چیزی بر سامانه اضافه نمی‌کنیم. وی افزود: به دلیل اینکه تولید نرم افزار در خود سازمان در حال انجام است، همیشه این ابهام وجود دارد که ما تغییراتی که کارگروه، محسوب می‌کنند در چارچوب قانون به‌روی نرم افزار خود اعمال می‌کنیم، ما به شکل هفتگی نسخه گذاری می‌کنیم و لازم نیست به 7 هزار دفترخانه برویم و نسخه را نصب کنیم چرا که به شکل مرکزی نسخه گذاری انجام می شود. بنابراین اگر نواقص احتمالی هم وجود داشته باشد در سریعترین زمان ممکن قابل رفع است. *خوشبختانه مشکلی در حوزه فنی نداریم صدر نوری گفت: خوشبختانه مشکلی در حوزه فنی نداریم از دستگاه‌های مختلف نظارتی نیز بررسی‌های فراوانی صورت گرفته است. وی ادامه داد: از وظایف کانون سردفتران فعالیت در حوزه آموزش دفاتر است که امیدواریم با برنامه ریزی‌هایی که خواهیم کرد و با همکاری کانون و مجامع نسبت به برگزاری دوره‌های بازآموزی سامانه و رفع ابهامات احتمالی سردفتران و کادر دفترخانه اقدام خواهیم کرد. * اجرای اثرانگشت الکترونیکی فاز بعدی طرح مشاور رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بیان کرد: در فازهای بعدی طرح، و در صورت مجهز شدن مردم به گواهی امضای الکترونیک امکان بهره‌گیری از این امر نیز وجود خواهد داشت. همچنین استفاده از فینگرپرینت و اثرانگشت یا نقش امضای الکترونیکی در سامانه در فازهای بعدی طرح اجرایی خواهد شد. صدر نوری اظهار داشت: در خصوص آمار منتشره صدور اسناد در سال‌های گذشته باید گفت که در سال‌های اخیر به صورت میانگین 9 تا 10 میلیون گواهی امضا در دفاتر صادر می‌شود که باید این میزان از آمار صدور اسناد خارج شود و ربطی نیز به کارکردهای سامانه ثبت الکترونیک اسناد ندارد. وی در مورد پیامک‌های احتمالاً تهدید آمیز گفت: پیام تهدید آمیز نداشتم ولی پیامک‌های طنزگونه در مورد طرح برایم ارسال می شد که برخی واقعا خستگی از تن آدم به در می کرد. *تنظیم بیش از 870 هزار سند در سامانه الکترونیکی مشاور رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اظهار داشت: از 26 شهرویر تا امروز حدود 211 هزار ثبت بیع، 49 هززار ثبت رهنی، 395 هزار وکالت، 8 هزار و 490 صلح و 9 هزار و 40 اجاره به صورت ثبت آنی صورت گرفته است که به طور کلی تنظیم بیش از 870 هزار سند در سامانه الکترونیکی انجام شده است. *ضعف در پهنای باند و سرویس‌دهی ثبت آنی/ ادعای سردفتران قابل دفاع نبود محمدعلی اسفنانی سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی در خصوص موضوع ثبت آنی که مشکلی بین سردفتران و سازمان ثبت اسناد به وجود آورده است، اظهار دشت: سردفتران به این موضوع قائل بودند که براساس قانون پنجم توسعه باید مقدمات کار در زمینه ثبت آنی فراهم شود و اینکه به طور حتم نباید تمام ثبت‌ها زیر نظر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور باشد و به صورت سراسری در این زمینه اقدام شود که از سازمان ثبت اسناد نیز آمده بودند و دفاعیات خود را ارائه دادند که این جلسه روز یکشنبه برگزار شده بود. وی افزود: اینکه سردفتران می‌گفتند ثبت آنی قانونی نیست، خیلی قابل دفاع نبوده است و این موضوع که در پهنای باند و سرویس‌دهی ضعف وجود دارد، مطرح بوده که کمیته‌ای برای بررسی فرستاده شده است.