مراسم قالیشویان در مشهد اردهال/عکس
آیین سنتی و مذهبی قالیشویان فین کاشان تنها آیین مذهبی اسلامی است که به تقویم خورشیدی برپا می‌شود. شرکت‌کنندگان این مراسم در حالی که چوب‌هایی به دست دارند، قالی‌ای را به نماد شستن خون علی‌بن محمدباقر(ع) در چشمه می‌شویند.
تسنیم: امروز ۱۲ مهر ماه ۹۲، آیین سنتی و مذهبی قالیشویان فین کاشان در مشهد اردهال در ۴۲ کیلومتری غرب کاشان از ساعت ۸ صبح روز با سخنرانی و مراسم قالیشویان از ساعت ۱۰ صبح به مدت دو ساعت تا اذان ظهر برگزار شد. گفته می‌شود نزدیک به ۵۰۰ هزار زائر در این مراسم از شهرستان کاشان و دیگر استان‌های کشور حضور داشته‌اند. این مراسم تنها آیین مذهبی اسلامی است که به تقویم خورشیدی برپا می‌شود. در این مراسم شرکت‌کنندگان که از فین برای برگزاری این مراسم آمده‌اند در حالی که چوب‌هایی به دست دارند، قالی‌ای را به نماد شستن خون علی‌بن محمدباقر(ع) در چشمه می‌شویند. این مراسم در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده‌است و در دسامبر ۲۰۱۲ در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسید. یکی از مشهودات تاریخ که هیچ شک و شبهه‌ای در آن راه ندارد سنت قالیشویان اهالی فین است که همه ساله در دومین جمعه مهرماه (نزدیکترین جمعه به ۱۱مهرماه که سالروز کشته‌شدن سلطانعلی بن محمدباقر(ع) است) برگزار می‌گردد. شهرت و معروفیت این سنت به اندازه‌ای است که نیاز به ادلّه و اثبات ندارد. در کتاب‌های متعددی مانند امامزادگان معتبر، زندگانی سلطان بن علی و هلال بن علی نوشته آیت الله امامت، تاریخ کاشان نوشته کلانتر ضرابی و... به این مراسم اشاره شده است. با این وجود سلطانعلی بن محمدباقر(ع) که یکی از چهار امامزاده واجب التعظیم و دارای تاریخ مستند در ایران می‌باشد، برای بسیاری هنوز ناشناخته مانده است؛ قرار گرفتن بارگاه او در یک مسیر فرعی که مرکزیت شهری ندارد و همچنین عدم ارائه آثار علمی و تحقیقی مستند در این‌باره از دلایل ناشناخته ماندن سلطانعلی بن محمدباقر(ع) و مراسم قالیشویان فین کاشان است.
هرسال در دویم جمعه مهر ماه، اهالی شهر «فیـن» کاشان یکی از قالی‌های درون بنای امامزاده، به عنوان قالی‌ای که به هنگام شهادت در تابوت او بوده و پیکر امامزاده را در آن پیچیده بوده‌اند، به صورت لوله‌شده بر دوش جوانان قرار می‌گیرد و جوانان آن را به سوی چشمه‌ای که در حدود چند صد متری شرق بنا واقع است، می‌برند. به دنبال این دسته، گروهی دیگر که هر یک چوبدستی بلندی را بر دست دارند، حرکت می‌کنند و با تکان دادن چوبدستی در هوا به نبردی نمادین با قاتل امامزاده می‌پردازند. قالی بر کنار چشمه به زمین می‌آید و آب چشمه را به نشانه غسل دادن امامزاده بر آن می‌افشانند و آنگاه دوباره آن را با شور و هیجان به سوی بنا باز می‌گردانند. پیش از ورود قالی به آرامگاه، چوب بدستان با دویدن و تکان دادن چوب‌ها و فریاد و شعارهای مهیج، نبرد با قاتل امامزاده را دنبال می‌کنند. رسیدن حاملان قالی به درگاه ورودی امامزاده و سپردن آن به اهالی روستای خاوه که می‌بایست آن را به درون ببرند، همراه با تشریفات خاصی است. این مراسم منحصراً توسط اهالی «فیـن» کاشان برگزار می‌شود و دیگران حق شرکت در آن را نداشته و تنها تماشاچی هستند. واقعه کشته‌شدن علی بن محمدباقر(ع) همزمان با دومین هفته مهرماه سال شمسی بوده که آیین جشن و پایکوبی مهرگان در ایران برپا می‌شده است و همچنین مردم فین آیین خاصی به نام جشن آبریزان برگزار می‌کردند و به نظر می‌رسد به هنگام کشته‌شدن او، مردم سرگرم برگزاری جشن بودند ولی به محض شنیدن خبر مرگ او سراسیمه خود را به مشهد اردهال می‌رسانند و از آن سال به بعد همه ساله در همان تاریخ (دومین جمعه مهرماه) به احترام فرزند محمدباقر(ع) مراسم قالیشویان را که شباهتی با جشن آبریزان و آیین مهرگان دارد برگزار می‌کنند. هنگامی که در سال ۱۱۶ه. ق مردم فین و دوستان علی بن محمدباقر(ع) خبر مظلومیت و محاصره او را توسط عمال حکومت بنی امیه شنیدند بلافاصله چوب به دست که سلاح مبارزه با دشمن آن زمان بوده به سمت اردهال حرکت کردندو با دشمنان علی بن محمدباقر(ع) کارزار نموده، اما زمانی رسیدند که او کشته‌شده بود. لذا بدن بی سر او را که جراحات فراوانی به آن وارد شده بود، در قالی قرار داده و به صورت چوب به دست و حسین(ع) حسین(ع) گویان بدن را تشییع و در چشمه آبی غسل داده و سپس به همان مکانی که خود او وصیت کرده بود منتقل کردند و به خاک سپردند.
این سنت تا امروزه ادامه دارد. در مراسم قالیشویان اهالی فین به یاد حوادث و رویدادهای مربوط به کشته‌شدن و جنگ و گریزهای مربوط به نحوه خاکسپاری جنازه او، چوب دستی‌های خود را حسین(ع) حسین(ع) گویان در هوا تکان می‌دهند و قالیچه‌ای را به عنوان نماد قالی غرقه در خونی که امامزاده درآن پیچیده شده بود را در نهر آبی که از داخل صحن امامزاده حسین(ع) (از فرزندان امام زین العابدین(ع)) می‌گذرد به نهر شاهزاده حسین(ع) شست‌وشو می‌دهند. طبق مشاهد‌ها و آنچه در کتاب‌ها ذکر شده است، این سنّت مهم تاریخی فقط مربوط به اهالی فین علیا و سفلی و روستای خاوه اردهال است که بیش از سیزده قرن است که اجرا می‌شود و اشخاص دیگر نمی‌توانند اقدام به اجرای این سنت کنند. جلال آل احمد در کتاب «ارزیابی شتاب‌زده» در مقاله «مهرگان در مشهد اردهال» مراسم را آن گونه خود از نزدیک شاهد بوده است تعریف می‌کند. علی حاتمی در فیلم طوقی (۱۳۴۹) به مراسم قالیشویان اشاره می‌کند که البته در آن زمان زیر تیغ سانسور قرار می‌گیرد و حتی کلمه مشهد اردهال از دیالوگ بازیگران حذف می‌شود. ناصر تقوایی نیز در سال ۱۳۵۰ فیلم مستند «مشهد قالی» ساخته است.