آشنا از ناگفته‌های سفر نیویورک گفت
اگر بخواهیم واژه نرمش قهرمانانه را خوب بفهمیم، معنای آن این است که شما نرمش نمی‌کنی که ببازی، بلکه نرمش می‌کنی تا ببری.
آشنا در پاسخ به این سوال که چه دلیلی موجب شد تا در نهایت رئیس جمهور تصمیم به سفر نیویورک بگیرد، گفت: روشن است که سفر رئیس جمهور به نیویورک برای شرکت در شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل به مجموعه‌ای از هماهنگی‌ها و اطمینان‌ها برای موفقیت در سفر نیاز داشت و تا ملاقات‌های مناسبی قطعی نشد و برنامه‌ها به صورت رسمی اعلام نشد، رئیس جمهور تصمیم به این سفر نگرفت. آقای روحانی زمانی این سفر را انجام دادند که مطمئن شدند، حداقلی از موفقیت تضمین شده است.
وی در خصوص پیام هیئت ایرانی در مجمع عمومی سازمان ملل و دیدارهای دو جانبه، اظهار داشت: باید به دو مضوع به دقت توجه کنیم؛ پیام‌هایی که می‌بریم و پیام‌هایی که می‌آوریم. پیام ایران به جهان در این سفر این بود که جمهوری اسلامی ایران طالب و منادی صلح، قربانی خشونت و خواستار جهان عاری از سلاح هسته‌ای است و برای این پیام طراحی‌هایی صورت گرفته و گفتمان‌های مناسبی در نظر گرفته شده بود و تلاش شد تا به شیوه مناسبی بیان شود.
مشاور رئیس جمهور، ادامه داد: ما در این سفر به دنبال پیام‌هایی بودیم تا از طرف مقابل بگیریم. ما از آنها سوال داشتیم که وضعیت امروز جهان چگونه است؟ آیا زمینه برای کارهای آینده ایران قابل فراهم شدن است؟ آیا دیدگاه دیگر کشور‌ها نسبت به ایران از سال گذشته تا به امروز تغییری پیدا کرده است؟ ما باید مطمئن می‌شدیم زمینه‌های لازم برای تحقق دیپلماسی ایرانی وجود دارد و این دو مسئله در کنار یکدیگر سفر هیئت ایرانی به نیویورک را ترجمه می‌کند.
آشنا در پاسخ به سوالی درباره تعداد کم اعضای هیئت اعزامی ایران به نیورک، گفت: تیم محتوایی که همراه رئیس جمهور به نیورک رفتند، هشت نفر بود و این تیم کوچک تقسیم کاری کرده بود که بنا بر این تقسیم کار این تیم کاری کوچک در چهار حیطه دیپلماسی عمومی، دیپلماسی سنتی، دیپلماسی پنهان و دیپلماسی رسانه‌ای تلاش زیادی انجام داد.
وی افزود: اتفاقا تیم‌های کوچک می‌توانند در صورت تقسیم کار خیلی موفق‌تر عمل کنند.
مشاور رئیس جمهور تاکید کرد: در برخی از سفرهایی که در گذشته صورت گرفته بود، 212 نفر همراه هیئت بودند که فقط 19 نفر آنها اعضای خانواده بودند و فکر می‌کنم این موارد نمی‌تواند کمکی به پیشبرد دیپلماسی کند.
آشنا خاطرنشان کرد: دو واقعه در نیویورک رخ داد که هردو قابل توجه است. مورد اول این بود که کشوری که متهمش می‌کردند از افراطی‌گری و تروریسم حمایت می‌کند، در این سفر بیان کرد که همه علیه خشونت و تندوروی و افراطی‌گری متحد شوند. نکته دیگر این است که آیا جامعه جهانی این حرف را می‌پذیرد یا نمی‌پذیرد؟ حتی اگر آنها نپذیرند و این موضوع به عنوان یک حرکت در جهان جا نیفتد، اینکه کشوری این مباحث را مطرح می‌کند که خوش متهم به این مسئله است، بسیار در بهبود وجهه‌اش کمک می‌کند. اینکه موضوعی در جهان جا بیفتد ساده نیست.
وی ادامه داد: زمانی که طرح گفتوگوی تمدن‌های آقای خاتمی مطرح شد، حداقل از یک سال قبل آن در سازمان ملل بر روی آن کار شده بود و زمانی که در سال 2001 مطرح شد، به عنوان یک امر جهانی پذیرفته شد. طرح آقای روحانی در نیورک پیشینه بسیار سنگینی نداشته، اما شروع آن می‌تواند از نیویورک باشد.
مشاور رئیس جمهور تاکید کرد: نکته جالب دیگر در این سفر اداره اجلاس خلع سلاح هسته‌ای توسط جمهوری اسلامی ایران بود و رئیس جمهور ایران سخنران اصلی این اجلاس بود. این در حالی است کشوری که متهم به ساخت سلاح هسته‌ای است، بیانیه بلندی را به عنوان رئیس جنبش غیر متعهد‌ها در تاکید بر اینکه چرا هیچکس نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد را مطرح کرد.
آشنا خاطرنشان کرد: بیانیه‌ای که آقای روحانی در این اجلاس قرائت کرد، دکترین امنیت ملی برای تمامی کشور‌ها در جهت خارج کردن سلاح هسته‌ای اعم از تولید و انباشت سلاح هسته‌ای بود.
وی گفت: این اقدام ایران در بهترین صورت در طرف مقابل اعتماد ایجاد می‌کند و در حداقل امکانات از او بهانه‌ها را می‌گیرد و فکر می‌کنم ما در رسیدن به هدف اول تا حد قابل قبولی پیش رفتیم و در هدف دوم که گرفتن بهانه از طرفه‌های مقابل بود، مقدار بیشتری موفقیت داشتیم.
مشاور رئیس جمهور، گفت: تصویری که در طول 35 سال به تدریج و با حجم بسیار زیادی علیه ایران در افکار عمومی جهان و در دولت‌ها، کنگره‌ها و مجالس دیگر کشور‌ها شکل گرفته، در یک شب یا سه شب پاک نمی‌شود، اما مهم این است که آیا مسیری که ایران می‌رود، غلظت سیاهی این تصویر را کاهش می‌دهد یا تلاش‌ها بی‌تفاوت به این تصویر است یا اینکه تلاش‌ها به افزایش آن سیاه‌نمایی منجر می‌شود. حرکت ما در جهت این است که این سیاه‌نمایی یا کاهش پیدا کند یا بی‌فایده شود.
آشنا در پاسخ به این سوال که پیام ایران در این سفر درباره مذاکرات هسته‌ای چه بود، اظهار داشت: در این زمینه دو هدف مشخص دنبال می‌شد. هدف اول ارتقای سطح مذاکرات بود و این بحث بسیار جدی است و تا وقتی که ما با معاونین و مدیران کل وزارت امور خارجه کشور‌ها صحبت می‌کنیم، ساختار بروکراسی وزارت خارجه‌ها مذاکره را دفن می‌کند و تا وقتی که از یک رئیس اداره به مدیرکل و از مدیر کل به مقامات بالاتر برسد، در هر مرحله‌ای از این مراحل انتقال پیام، اگر انگیزه‌ای وجود نداشته باشد تا این انتقال مثبت انجام شود، این پیام مذاکره دفن می‌شود.
وی تصریح کرد: تلاشی که در این سفر انجام شد این بود که با ابتکار دیپلماتیک ایران سطح مذاکره به وزرای خارجه رسید و آقای روحانی نیز از چند وقت قبل با انتخاب وزیر امور خارجه به عنوان مسئول مذاکره کننده ارشد این کار را انجام داده بودند. انتقال پرونده هسته‌ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه پیام خیلی روشنی به طرف مقابل منعکس کرد که سطح مذاکرات، در سطح وزیر خارجه خواهد بود.
مشاور رئیس جمهور، تاکید کرد: بحث دیگری که در زمان مذاکرات آقای جلیلی وآقای لاریجانی نیز مورد توجه بوده، این است که ما به صورت خیلی روشن برای طرف مقابل روشن کنیم که ما بهانه‌ها را نمی‌پذیریم، اما اعتماد سازی می‌کنیم. این دو بال مذاکره بسیار مهم است و آن چیزی که نگرانی منطقی است، ما تا آخر حاضر به رفع آن هستیم اما آن چیزی که بهانه است، نشان می‌دهیم که بهانه است و واقعیتی پشت آن قرار ندارد.
آشنا گفت: تلاش برای این کار در اولین جلسه مذاکره با گروه 1+5 در نیویورک با حضور وزیر امور خارجه ایران انجام شد و وزیر امور خارجه به صورت متقن در حدود 10 دقیقه غیر قانونی بودن، ظالمانه بودن، غیرانسانی بودن و بی‌فایده بودن این تحریم‌ها را با زبان صریح و روشن بیان کرد و در قسمت دوم صحبت به مواضع به حق ایران تاکید شد، اما ما در اینجا هم نماندیم و قدم‌های بیشتری را برداشتیم.
وی در پاسخ به این سوال که چه مقدار مطمئن هستید لحن مثبت شده غربی‌ها به عمل تبدیل شود، گفت: اگر مقداری واقع بینانه به موضوع نگاه کنیم حق ملت ایران است که این موضوع را بدانند. لحن مثبت به معنی غش و ضعف رفتن که نیست، مثبت به تعبیر ما منفی نبودن و خنثی است، نه مثبت به این معنا که آنها بگویند اشتباه کردیم و فورا باید تحریم‌ها را بردارید و اینگونه نیست.
مشاور رئیس جمهور تصریح کرد: غرب مسیر طولانی را طی کرده تا ما را در مرحله‌ای که هستیم قرار دهد. جمهوری اسلامی نیز راه طولانی را طی کرده تا به دستاوردهای فعلی رسیده است. یعنی ما می‌دانیم که توان هسته‌ای ما در چه حد است و طرف مقابل نیز این موضوع را می‌داند. ما می‌دانیم خط قرمزمان کجاست و طرف مقابل هم این موضوع را درک می‌کند. این یک بازی رو دور رو و در عین حال آگاهانه نسبت به توانایی طرفین است و اگر بازی را اینگونه ببینیم، برای ما تغییر لحن آنقدر مهم نیست که تغییر رفتار مهم است. همانطور که برای غربی‌ها نیز تغییر در لحن ما آنقدر مهم نیست که تغییر در رفتار مهم است.
آشنا گفت: ما به اعتماد مقابل هنوز نرسیده‌ایم و طرفین هنوز به هم اعتماد متقابل ندارند. بحث بر سر این است که آیا ما در مسیر اعتماد سازی متقابل هستیم یا اینکه فقط یک طرف باید اعتماد سازی کند. به نظر می‌رسد اساس فشارهای غرب از گذشته تاکنون بر اساس این بوده است که ایران متهم است و باید اعتماد سازی انجام دهد.
وی تاکید کرد: تلاش‌های ایران از گذشته تاکنون این بوده که ما به غربی‌ها اعتماد نداریم و آنها باید اعتماد سازی کنند. کلید این قفل باید جایی پیدا شود و از این دور بسته عدم اعتماد باید خارج شویم. برای اینکه از این حالت بی‌اعتمادی دو طرفه خارج شویم باید منافع مشترک داشته باشیم. اگر ما توانستیم منافع مشترکی پیدا کنیم، می‌توان آن را به اعتماد متقابل تبدیل کرد و اگر نتوانیم منفعت مشترک پیدا کنیم، حل این مشکل امکان ندارد چرا که طرفین به هم اعتماد ندارند.
مشاور رئیس جمهور خاطرنشان کرد: در گیم تئوری این بحث خیلی جدی مطرح است که اگر دو طرف به هم اعتماد ندارند، چگونه با هم بازی می‌کنند و چگونه بازی آنها باخت - باخت می‌شوند. اگر می‌خواهند به برد - برد برسند، باید در همان زمینی که با هم اختلاف دارند، بازی کنند یا اینکه امکان دارد در مسیر دیگری که قابلیت بازی همراه با اعتماد است، بازی کنند. اگر آنجا که ساده‌تر است توانستند اعتماد یکدیگر را جلب کنند، می‌توانند در مرحله دوم آنجایی که بی‌اعتمادی حاکم است، وارد گفتوگوی توام با حداقلی از اعتماد شوند.
آشنا تصریح کرد: تلاش برای اینکه بخواهید طرف مقابل را قانع کنید که فرد خوبی هستم، جواب نمی‌دهد. کسی می‌تواند مذاکره کند یا لبخند بزند که دست پر باشد. اگر کسی دستش خالی باشد، نمی‌تواند با قدرت مذاکره کند. لذا تیم ایرانی با روی باز به آمریکا رفت نه با دست دراز. این دو مطلب کاملا جداست که آیا وقتی شما وقتی لبخند طرف ایرانی را می‌بینی در آن ضعف یا قوت درک می‌کنی و یا در آن انعطاف توام با توان درک می‌کنی؟
وی ادامه داد: اگر بخواهیم واژه نرمش قهرمانانه را خوب بفهمیم، معنای آن این است که شما نرمش نمی‌کنی که ببازی، بلکه نرمش می‌کنی تا ببری.
مشاور رئیس جمهور تصریح کرد: فرق تسلیم و انعطاف حکمت آمیز در همین یک نکته است. فردی که می‌خواهد تسلیم شود، نیازی به نرمش ندارد. اما اگر بتوانید بگویید من استراتژی‌ها را حفظ می‌کنم و تاکتیک‌ها عوض می‌شود، این رویکرد جدیدی خواهد بود. البته ممکن است که این رویکرد جواب دهد یا جواب ندهد. ما با طرفهایی مواجه نیستیم که با قصد قربت با ما مذاکره کنند، بلکه آنها همانی هستند که 100 سال است آنها را می‌شناسیم. مسئله این است که ما آنها را می‌شناسیم و آنها نیز ما را می‌شناسند. آیا می‌توانیم چشم در چشم با هم کار کنیم به گونه‌ای که نبازیم؟ یا می‌گوییم زمین بازی برای شما و ما به جای دیگری می‌رویم؟
آشنا در پاسخ به سوالی مبنی براینکه اوباما بعد از دیدار با نتانیاهو اعلام کرده ایرانی‌ها به دلیل اثر تحریم‌های گذشته ما پای میز مذاکره آمده‌اند، گفت: اتفاقا متن سخنان آقای اوباما در اختیار بنده است. فکر می‌کنم آقای اوباما باید در ایران درک شود، چرا که او تحت فشار شدید کنگره است و مشکل بودجه دارد. بلافاصله بعد از اینکه با آقای روحانی تماس تلفنی گرفت، اعلام کرد و گفت قبل از اینکه برای بودجه به کنگره برود، می‌خواهد موضوع گفتوگوی تلفنی با رئیس جمهور ایران را اعلام کند، لذا فشار به روی اوباما در مسائل داخلی آمریکا زیاد است.
وی تاکید کرد: سفر آقای نتانیاهو به آمریکا نیز برای فشار به آمریکا در مورد مسئله ایران است. آقای اوباما هم درست می‌گوید و در عین حال غلط می‌گوید. او درست می‌گوید برای اینکه اگر تحریم‌ها اتفاق نیفتاده بود، ما (ایران و آمریکا) با یکدیگر کاری نداشتیم. تحریم‌ها اتفاق افتاد و ایران برای حل مسئله تحریم‌ها شروع به مذاکره کرد. این مذاکرات از پایین‌ترین سطح انجام شد تا به دوران مسئولیت آقای جلیلی رسیدیم و در حال حاضر نیز کار را به سطح وزرای خارجه رساندیم.
مشاور رئیس جمهور، خاطرنشان کرد: ایران باید نشان دهد این تحریم‌های غیر انسانی، غیر قانونی و غیرمتمدنانه نه تنها در برنامه هسته‌ای ایران، بلکه در برنامه موشکی ایران نیز هیچ تاثیری نداشته است. قبل از اینکه تحریم‌ها آغاز شود، ایران غنی سازی بیست درصد نداشت و الان این فناوری را دارد و برنامه موشکی نیز به هیچ وجه متوقف نشده است.
آشنا گفت: سومین نکته‌ای که در بحث تحریم‌ها خیلی مهم است، این است که ایران نشان دهد آیا برنامه بزرگ آمریکایی‌ها که مسئله اصلی را جدا کردن ملت از دولت قرار داده بودند، اتفاق افتاده یا خیر؟ همه تحریم‌ها در واقع برای فشار بر ملت ایران و فشار ملت ایران بر دولت طراحی شده بود و این ایده اصلی پشت پرده همه تحریم‌ها بود.
وی اضافه کرد: اگر ملت ایران در انتخابات شرکت نمی‌کرد و درصد شرکت کننده بسیار پایین بود، پیروزی قطعی برای آقای اوباما و دیگران اتفاق می‌افتاد. اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی از شرکت مردم در انتخابات با این وسعت و کیفیت به عنوان حماسه سیاسی یاد می‌کنند و زمانی که آن مرد بزرگ از شرکت مردم در انتخابات به حماسه سیاسی یاد می‌کند، منظورش این است که کمر دشمن شکست و پایه اصلی تحریم‌ها و نظریه اصلی آن شکست.
مشاور رئیس جمهور، گفت: مردم در این انتخابات کسی را انتخاب کردند که به روشنی در برنامه‌های انتخاباتی از دو چیز سخن گفته بود. آقای روحانی اعلام کرده بود سانتریفیوژ‌ها باید بچرخد و چرخ کارخانه‌ها هم باید بچرخد، یعنی ما این دو را با هم می‌خواهیم.
آشنا تصریح کرد: سوال این است که آیا می‌شود کاری کرد این دو با هم بچرخد یا باید یکی از آنها را در نظر گرفت؟ آمریکایی‌ها به ما گفتند که شما باید بین چرخیدن چرخ کارخانه‌هایتان و چرخیدن سانتریفیوژ‌ها یکی را انتخاب کنید. پاسخ برخی در ایران این بود که سانتریفیوژ‌ها باید بچرخد و کارخانه‌ها مهم نیست. پاسخ برخی این بود و متاسفانه هست که چرخه کارخانه‌ها فقط بچرخد و سانتریفیوژ‌ها مهم نیست، اما در این میان فردی آمد و گفت که هر دو باید بچرخد و مردم به او رای دادند. لذا امروز این فرد در مقابل کسی قرار گرفته است که می‌گوید پایه نظریه من این بوده است که بین دولت و ملت فاصله بیاندازم.
وی خاطرنشان کرد: سوال این است که آیا جمهوری اسلامی ایران برای این مذاکره کرده که بگوید ببخشید و اشتباه کردم؟ آیا در مذاکره آقای ظریف و صحبت تلفنی آقای روحانی ذره‌ای کوتاهی از مواضع وجود دارد؟ ما که در آنجا حاضر بودیم نه تنها ذره‌ای کوتاهی وجود نداشته بلکه می‌گوییم هر لحظه آن افتخار بوده است.
مشاور رئیس جمهور تاکید کرد: گاهی ما می‌گوییم اساسا رئیس جمهور ایران حق ندارد که با رئیس جمهورآمریکا مذاکره کند. چه کسی باید بگوید این حق را دارد یا ندارد؟ مجلس می‌گوید که نگفته است. رهبری می‌گوید که نگفته است. ملت ایران هم نگفته است.
آشنا تصریح کرد: رئیس جمهور ایران غیر از رژیم صهیونیستی مرزی برای دفاع عزتمندانه از منافع مردم و منافع دینی و مصلحت عمومی ملت ایران نمی‌شناسد. او حاضر است برای رفع تحریم‌ها، ناکارآمد کردن تحریم‌ها و از یک سو حفظ موقعیت هسته‌ای ایران با رئیس جمهور آمریکا مذاکره کند. از چه چیزی در این میان می‌ترسیم؟ از چه چیزی نگران هستیم؟ آیا کسی که مذاکره می‌کند، از او نگرانی داریم یا از اصل مذاکره و محتوای مذاکره نگرانیم؟
وی ادامه داد: اجازه می‌خواهم جای رژیم صهیونیستی حرف بزنم. رژیم صهیونیستی از هرسه این مباحث خیلی زیاد می‌ترسد. تمام منفعت رژیم صهیونیستی در این بوده که ایران از زبان خودش با مردم و مسئولین کشورهای جهان حرف نزند.
مشاور رئیس جمهور، خاطرنشان کرد: اسرائیل نا‌به کار از طرف ایران حرف بزند و نیت ایرانی را بگوید بدون اینکه ایرانی‌ها حق داشته باشند حرفی بزنند که در دنیا شنیده شود. رئیس جمهور ایران در بالا‌ترین سطح حرفی را مطرح کرد که زبان گویای ملت ایران بود. در اینجا نتانیاهو از هر سه این موارد ناراحت است. او از اصل، محتوا و نتایج مذاکرات نیز ناراحت است. در چنین شرایطی که اسرائیل بسیار نگران مذاکره ایران و آمریکا است، ما در داخل به کجا می‌رویم؟
آشنا خاطرنشان کرد: ما نگرانی‌های اسرائیل را به خوبی درک می‌کنیم، اما وزیر امور خارجه در مجلس شورای اسلامی هنگام دفاع از برنامه‌های خود به صراحت گفت که کار سیاست خارجی بسیار پیچیده است. حرف او این بود که یا اعتماد ندارید که انتخاب نکنید و اگر رای دادید، پشتیبانی کنید. معنای رای نمایندگان مجلس نیز پشتیبانی از آقای ظریف بود.
آشنا تاکید کرد: اگر پشت سیاست خارجی ایران اجماع و دست‌ها و دل‌های توانمند ملت ایران نباشد، هیچ چیزی برای عرضه کردن نخواهیم داشت، آن مردی که در نیویورک نشسته و در مقابل 6 دیپلمات بسیار کارکشته قرار دارد، دلش به دعای مردم، حمایت نمایندگان مجلس، حمایت سپاه پاسداران، همه بسیجی‌ها و بالاتر از همه دلش به پشتیبانی مقام معظم رهبری گرم باید باشد.
وی تصریح کرد: او یک جمله گفت و آن این بود که پشت مذاکره‌کننده خود را خالی نکنید. نباید پشت مذاکره‌کننده خود را خالی کنید، بلکه باید نشان دهیم از ایران و تهران یک صدا برای جهانیان ارسال می‌شود. اگر این اتفاق افتاده باشد، آن وقت می‌گویم آقای اوباما هم راست گفته و هم اشتباه می‌گوید. او راست می‌گوید چرا که آمریکایی‌ها علاقه دارند 10 موضوع را روی میز مذاکره بگذارند در حالی که جمهوری اسلامی علاقه دارد، تنها یک موضوع روی میز مذاکره باشد و آن موضوع هسته‌ای است. ما درباره موضوع هسته‌ای با آمریکایی‌ها مذاکره می‌کنیم، نه رابطه ایران و آمریکا.
مشاور رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: ما یک موضوع کلیدی به نام مساله هسته‌ای داریم و درباره آن با آمریکایی‌ها مذاکره می‌کنیم. لذا از این جهت آقای اوباما درست می‌گوید. اما یک معنای دیگر در حرف آقای اوباما وجود دارد که اگر آن باشد معنایش این است که اشتباه فهمیده‌اند و مصاحبه آقای ظریف با شبکه آمریکایی ABC همین موضوع را روشن می‌کند. اگر تصور آقای اوباما این است که ایرانی‌ها ذلیل شده‌اند و به همین دلیل آماده مذاکره شده‌اند، این تصور اشتباه است. آن چیزی که ایرانی‌ها را پای مذاکره آورده، اتمام حجت است، نه ضعف. اتمام حجت یعنی اینکه ما حسن نیت خود را نشان داده‌ایم و اگر بعد از این حسن نیت باز هم از طرف آنها بهانه‌جویی شود دیگر نباید از ما توقع همکاری داشته باشند.
آشنا اضافه کرد: رهبر معظم انقلاب به اقتصاد مقاومتی اشاره کردند، اما اقتصاد مقاومتی به معنای اقتصاد در انزوا و عزلت نبود، بلکه به معنای مقاوم‌سازی اقتصاد بود. ما در این زمینه در کشور باید آنچنان تلاش کنیم که اگر به همه تحریم‌ها هم عمل شود، اقتصاد کشور ما سر پا بماند و اگر همه تحریم‌ها برداشته شود، باز هم اقتصاد ما وابسته نشود. اگر این دو وجه را رعایت کنیم، تیم مذاکره‌کننده می‌تواند با دست پر مذاکره کند.
وی در پاسخ به این سوال که آقای اوباما در گفت‌وگو با نتانیاهو اعلام کرده گزینه نظامی در ارتباط با ایران را از روی میز برنمی‌داریم، اظهار داشت: برای آمریکایی‌ها گزینه نظامی برای همه موضوعات روابط خارجی به‌طور بالقوه روی میز است، چرا که خیلی به زور عادت کرده‌اند و برخی در آمریکا تصورشان این است که می‌توان با نظامی‌گری مشکلات دنیا را حل کرد. آقای روحانی چندین بار نسبت به این موضوع تذکر دادند و ده‌ها بار دیگر نیز باید این را بگوییم و در عمل نشان دهیم که وجود گزینه نظامی روی میز به معنای تعارض در عمل و زبان است. تا وقتی که گزینه نظامی از نظر آقای اوباما روی میز است، مذاکرات به پیش نمی‌رود و این خیلی روشن است.
مشاور رئیس‌جمهور تاکید کرد: برای ما مهم این است که چه گزینه‌هایی از روی میز برداشته شود، ممکن است راه کوتاهی داشته باشیم تا آقای اوباما متوجه شود که وجود گزینه نظامی روی میز در تعارض با مذاکره است و ممکن است که این راه خیلی ساده و سریع نباشد. ما برای هر دوی این موضوعات آماده هستیم.
آشنا در پاسخ به این سوال که آیا آقای اوباما در ارتباط با ایران، آمادگی دارد که از اختیارات ویژه خود استفاده کند و موضوع را به کنگره نبرد، اظهار داشت: برای تیم ایرانی حصول اطمینان از نیت صلح‌جویانه آمریکا چیز ساده‌ای نیست. ما حصول چنین حسن‌نیتی را به این زودی‌ها انتظار نداریم و برای ما مهم این است که آیا ریاست جمهوری آمریکا این آمادگی را دارد که وارد مذاکره جدی و معطوف به نتیجه با ایران شود. ما حس کردیم که این آمادگی وجود دارد. یعنی وجود آمادگی برای مذاکرات جدی. مذاکرات جدی به معنای مذاکرات سهل و ساده و شیرین نیست، بلکه همانطور که آقای اوباما گفته‌اند ما مذاکرات سختی را پیش روی خواهیم داشت. ما به آقای اوباما اطمینان می‌دهیم که طرف ایرانی هم اینگونه فکر می‌کند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا نشانه‌های برای رفع تحریم‌ها و پذیرش غنی‌سازی در خاک ایران از طرف غربی‌ها وجود دارد یا خیر، گفت: بله؛ نشانه‌ها قابل مشاهده است و نشانه‌هایی مبنی بر اینکه این حق در عمل به رسمیت شناخته نشود وجود دارد، اما آنها این موضوع را مشروط می‌کنند به اینکه ایران ثابت کند که می‌خواهد فعالیت‌های خود را به سمت فعالیت‌های نظامی سوق ندهد. ایران همواره مطرح کرده است برای اینکه ثابت کند به دنبال رویکرد نظامی نیست، هرچیزی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بخواهد را انجام می‌دهد. اما اینکه آژانس بتواند اثبات کند ایران به دنبال فعالیت‌های نظامی نیست، به‌طور مثال در مورد ژاپن 20 سال طول کشیده است و ما نمی‌توانیم بپذیریم که یک کشور 20 سال تحریم باشد تا آژانس بتواند چیزی را اثبات کند.
مشاور رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: بحث اصلی این است که در منطق گفت‌وگو آیا می‌توانیم طرف مقابل خود را قانع کنیم که غیر از تحریم راه‌های مختلفی برای راستی‌آزمایی وجود دارد، یا خیر. اگر نتوانیم این کار را انجام دهیم، مساله به شکل فعلی باقی می‌ماند.
آشنا در پاسخ به این سوال که آیا پیش از این آمریکایی‌ها تقاضاهایی دال بر گفت‌وگو بر سر موضوع هسته‌ای با ایران داشته‌اند، اظهار داشت: بنده در سطح رئیس‌جمهور آمریکا اطلاعی ندارم، اما می‌دانم که در سطوح پایین‌تر تقاضاهایی وجود داشته و عمل شده است. مثلا آقای نیکلاس برنز با آقای جلیلی ملاقاتی انجام داد.
وی در خصوص گفتوگوی تلفنی روحانی و اوباما و اینکه مقامات آمریکایی مطرح کرده‌اند این گفت‌وگو از سوی ایران انجام شده است، اظهار داشت: البته در این زمینه لازم است تذکری به صداوسیما بدهم، چرا که در اخبار آن شب ابتدا سخنان خانم سوزان رایس و سپس صحبت‌های آقای روحانی پخش شد. به نظر من صداوسیما باید از این حرکت زشت خود عذرخواهی کند.
مشاور رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: باید چند نکته را در نظر گرفت، کسی که درخواست می‌کند تماس می‌گیرد. کسی که تماس می‌گیرد همانی است که درخواست دارد. مثلا بنده از شما درخواست نمی‌کنم که با من تماس بگیرید و لذا موضوع خیلی صریح و ساده است. همچنین تقاضای ملاقات و تلفن جنبه شکلی دارد و متاسفانه دوستان ما به دام تله‌ای افتادند که فردی طراحی کرده بود و متاسفانه جواب گرفت. اگر بخواهیم به این جنبه‌های شکلی بپردازیم، موضوع دیپلماسی پنهان یک دنیا است. ممکن است خیلی اتفاق‌ها روی دهد، اما مهم این است که ندیدم هیچ رسانه ایرانی به صورت جدی به بیانیه‌ای که دو طرف بعد از گفتوگوی تلفنی اعلام کردند بپردازد.
آشنا خاطرنشان کرد: هر کسی درباره رئوس مذاکرات سخن گفت، اما درباره اینکه چه چیزی از سوی دوطرف اعلام شود، توافق صورت نگرفته باشد، دلیلی برای تماس، دیدار یا مذاکره وجود ندارد. محتوای مذاکرات و آنچه از سوی دوطرف اعلام شده نکات برجسته و دقیقی دارد. از یک سو تاکید بر حق ایران و غیرقانونی بودن تحریم‌ها و تاکید بر ظلم‌هایی که بر ملت ایران صورت گرفته است و از یک طرف احترام به حق ایران و تقاضا برای برطرف کردن نگرانی جامعه جهانی است.
وی تاکید کرد: البته اشتراک نظر جدی نیز در این زمینه وجود دارد و آن این است که هر دو طرف وزرای خارجی خود را مامور تسریع در مذاکرات و بهبود سطح مذاکرات کرده‌اند. از این نظر این دستاورد بسیار بزرگی است و از دو جهت مهم است. یا این دیپلماسی جواب می‌دهد که ما خط درستی را پیش می‌رویم یا اینکه جواب نمی‌دهد. ما با آمریکایی‌ها اتمام حجت کردیم و این اتمام حجت برای اجماع ملی بسیار لازم است. در حال حاضر توپ در طرف آمریکایی است، چرا که طرف ایرانی می‌گوید ما مساله هسته‌ای ایران را روی میز مذاکره می‌گذاریم، تا ببینیم شما چگونه با آن برخورد می‌کنید تا بشود درباره بقیه مسائل صحبت کرد.
مشاور رئیس‌جمهور ادامه داد: آمریکا گرفتاری‌های بسیار جدی در منطقه دارد و بدون نظر ایران، این گرفتاری‌ها تا سال‌های سال قابل حل نیست. اگر آمریکا می‌خواهد درباره آن موضوعات با آمریکا صحبت کند و به مشورت ایران در این مورد نیاز دارد، باید در مورد مساله هسته‌ای تکلیف خود را معلوم کند.
آشنا اضافه کرد: تجربه گذشته ما نشان می‌دهد گروه 1+5 برای ما منهای آمریکا چیز جدی نیست و ما باید تکلیف خود را در مساله هسته‌ای با آمریکا روشن کنیم، نه فقط در روابط دوجانبه متاسفانه گاهی دوستان ما عوضی می‌فهمند ما در یک مساله خاص با آمریکا وارد مذاکره شده‌ایم و این مذاکره در چارچوب 1+5 است ما با 5 کشور دیگر جداگانه حرف زدیم و با بعضی از آنها به توافق خیلی جدی رسیدیم. با بقیه نیز وارد مذاکره اعتمادساز دوطرفه شدیم که یکی از آنها آمریکا است. بحث این است که در موضوع هسته‌ای باید فرار کنیم یا روبه جلو برویم. ما معتقد به حرکت روبه‌جلو هستیم. بحث این است که آیا به طرف مقابل اعتماد داریم؟ چرا باید این کار را انجام دهیم؟ آیا طرف مقابل می‌تواند به ما اعتماد کند؟ ما این کار را انجام می‌دهیم. ما فکر می‌کنیم می‌توانیم در جاهایی که نگران طرف مقابل منطقی است می‌توانیم اعتماد او را جلب کنیم.
وی تاکید کرد: در جایی که به بهانه موضوع هسته‌ای می‌خواهند برنامه موشکی ما را زیر سوال ببرند، نمی‌توان این اعتماد را جلب کرد.اینکه به ما می‌گویند باید به ما اجازه دهید بازرسی‌های نوبه‌ای غیرمتعارف یا سرزده از تاسیسات هسته‌ای ایران انجام دهیم. نمی‌شود چرا که قبلا به آنها اجازه دادیم، از هر تاسیساتی که می‌خواهند بازدید کنند اما باز هم دبه کردند و لذا دلیلی ندارد.
مشاور رئیس جمهور تاکید کرد: ایران این بار اجازه نمی‌دهد مذاکرات به صورت ناقص، ناتمام و ناگهانی به اتمام برسد. ما ایستاده‌ایم تا تکلیف مشخص شود. رویکرد اتمام حجت در کاری که ایران انجام می‌دهد بسیار مهم است. این اتمام حجت برای طرف‌های آمریکایی و اروپایی و دیگر کشورهایی که به صورت نگران صحنه را نگاه می‌کنند و جهان اسلام و از همه مهم‌تر مردم کشور خودمان مهم است. مردم باید بدانند دولت صادقانه پای مذاکره رفته است و چون جواب نگرفته ایستادگی می‌کند و به همین دلیل است که آقای روحانی به طرف‌های آمریکایی و اروپایی می‌گوید وقت زیادی ندارید.
آشنا تصریح کرد: آمریکا و اروپا به این دلیل وقت زیادی ندارند که ملت ایران دوباره تصمیم خواهد گرفت. ما می‌توانیم وارد یک رفراندوم شویم و اروپایی‌ها باید به این موضوع فکر کنند. روزی که ملت ایران تصمیم خود را به صورت جدی گرفت، دیگران باید هزینه آن را بپردازند.
وی با بیان اینکه در مصاحبه اشخاص سیاستمدار همواره باید منتظر بود تا نیمی از واقعیت شنیده شود، افزود: همواره ممکن است نیمی از واقعیت بیان نشود. آقای اوباما می‌گوید واجب است که ایران تسلیحات هسته‌ای نداشته باشد. خوشبینانه‌ترین حالت در این سخنرانی این است که آمریکا نمی‌خواهد ایران سلاح هسته‌ای داشته باشد و ایران به دنبال آن است و این صورت‌بندی آمریکا و اسرائیل از برنامه هسته‌ای ایران است. اما ایران معتقد است اگر آمریکا همین الان نیز یک بمب هسته‌ای کادوپیچ شده به ما تحویل دهد، آن را پس می‌دهیم و این حرف بزرگ ایران است. باید برای همه آنهایی که معتقدند ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است روشن باشد که جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها بمب هسته‌ای نمی‌سازد، بلکه به هیچ وجه آن را نمی‌خواهد.
مشاور رئیس‌جمهور تاکید کرد: ایران از این نظر با سخن آقای اوباما موافق است نه از این نظر که او این حرف را می‌گوید بلکه ملت ایران هم نمی‌خواهند ایران سلاح هسته‌ای داشته باشد. رهبر معظم انقلاب هم تاکید کردند که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست و مجلس هم این موضوع را نمی‌خواهد.
آشنا ادامه داد: آقای اوباما اعلام کرده است نمی‌خواهیم شاهد رقابت تسلیحات هسته‌ای در شکننده‌ترین منطقه جهان باشیم. یکی از مهم‌ترین پایه‌های استدلال ایران برای اینکه سلاح هسته‌ای در دکترین دفاعی ایران وجود ندارد نیز همین است ما با این حرف موافق هستیم و این منطقه بسیار شکننده است. ما می‌گوییم نه ایران نیاز دارد سلاح هسته‌ای داشته باشد و نه کس دیگری حق دارد. ما می‌گوییم سلاح هسته‌ای نداریم و آنها باید بگردند و سلاح هسته‌ای دیگران را پیدا کنند لذا نصف حرف‌های آقای اوباما درست است و ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست چرا که اگر رقابت تسلیحات هسته‌ای در منطقه اتفاق بیفتد، همه حکومت‌های منطقه آنقدر عاقل و باثبات نیستند و باید نگران بود.
وی با اشاره به سخنان اخیر اوباما مبنی بر اینکه مذاکره ایران و آمریکا آسان نخواهد بود اظهار داشت: در این مذاکرات اگر به هم اعتماد نکنیم آسان نخواهد بود و اگر به هم اعتماد کنیم آسان خواهد بود. اینکه ایران خواستار کاستن از تحریم‌ها است غلط است چرا که ما خواستار حذف تحریم‌ها هستیم نه اینکه آن را کاهش دهند. ما مایل نیستیم که بر سر تحریم‌ها چانه‌زنی کنیم تا پله پله تحریم‌ها را کاهش دهند بلکه معتقدیم تحریم‌ها غیرقانونی و غیرانسانی است.
مشاور رئیس‌جمهور تصریح کرد: آن چیزی که بر روی آن توافق می‌کنیم باید در یک لحظه توسط هر دو طرف اجرایی شود نه اینکه طرفی بر طرف دیگر مقدم شود. برای ما بسیار مشکل است که طرف مقابل به ما بگوید کاری را انجام نده اما خودش بخواهد انجام آن را بررسی کند. ما باید به این سمت برویم که هر دو طرف به صورت همزمان اقدامات اعتمادساز را انجام دهند نه اینکه اقدام طرفی بر طرف دیگر مقدم باشد.
آشنا اضافه کرد: دوره اینکه بحث غنی‌سازی باید تعطیل شود گذشته است و ما وارد مراحل دیگری شده‌ایم. آمریکایی‌ها هم متوجه این موضوع شده‌اند البته آنها می‌توانند این تقاضا را انجام دهند اما همان جواب‌ها را خواهند شنید و چیز جدیدی اتفاق نمی‌افتد. اگر آمریکایی‌ها به مواضع قبلی خود بازگردند، جواب جدیدی دریافت نخواهند کرد. شرایط و موقعیت جدید، پیشنهادات جدید می‌طلبد. باید با ایرانی که دارای فناوری غنی‌سازی 20 درصد است و سوخت 20 درصد به اندازه‌ای لازم دارد، به گونه‌ای دیگر حرف زد و معتقدم آنها جور دیگری با ما صحبت خواهند کرد و باید صبر کنیم.