سوء ظن دولت یازدهم نسبت به مسکن مهر/ سهم ۴۰ درصدی در تورم چقدر واقعی است؟

سرویس اقتصادی «فردا»، مسکن: با روی کار آمدن دولت یازدهم، طرح‌ها و پروژه‌های متعددی از دولت قبل به این دولت منتقل می‌شود و بدیهی است که دولت جدید باید این پروژه‌ها را مدیریت کرده و تعیین تکلیف کند. از جمله این طرح‌ها، طرح ملی مسکن مهر است که از سال‌ها قبل توسط دولت آقای احمدی‌نژاد آغاز شد و با سرعت تداوم یافت. این طرح اگرچه امروز تا بخشی از خود را عملیاتی کرده و به سرانجام رسانده است اما همچنان فازهای متعدد و وسیع دیگری نیز دارد که باید به مرحله عملیاتی شدن برسد یا دست کم تکلیفش مشخص شود.

آنچه اکنون به نظر می‌رسد این است که دیدگاه دولت یازدهم درباره مسکن مهر چندان منطبق با دولت پیشین خود نیست و به همین دلیل احتمالاً تغییر و تحول‌هایی را درمورد این طرح شاخص، شاهد خواهیم بود. وزیر مسکن و وزیر اقتصاد دولت یازدهم این طرح را هم از بُعد اقتصادی و هم از بُعد مسکن مورد بررسی قرار داده و انتقاداتی به آن وارد ساخته‌اند.

وزیر اقتصاد طرح مسکن مهر را به عنوان یک مسکن ارزان، تورم‌زا دانسته و تاکید کرده است: «مسلماً ساخت مسکن ارزان برای همه مردم خوشایند است اما برای مسکن ارزان، دولت وابسته به افزایش نقدینگی شده و جالب اینکه با این کار پایه پولی و نقدینگی کشور به مسکن مهر وابسته شده است».

از سوی دیگر، آخوندی ـ وزیر مسکن ـ نیز مشابه استدلال ‌طیب‌نیا را داشته و افزایش پایه پولی به دلیل مشارکت گسترده بانک مرکزی در تأمین اعتبار مسکن مهر را عالم تورم دانسته است. آخوندی در این باره گفته است: «تاکنون حدود 38 هزار میلیارد تومان از منابع بانک مرکزی در این طرح تزریق شده و حدود 12 هزار میلیارد تومان دیگر نیز باید در این طرح تزریق شود.که از نظر بانک مرکزی این تزریق پول موجب افزایش پایه پولی می شود و تاثیر مستقیم بر افزایش تورم دارد». آخوندی در این زمینه با اظهار نظر بهمنی ـ رئیس پیشین بانک مرکزی ـ نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «براساس گزارش محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی، بیش از 40 درصد افزایش پایه پولی کشور ناشی از طرح مسکن مهر است، یعنی حدود 40 درصد تورمِ بیش از 40 درصدی فعلی ناشی از این حوزه است».

این بند آخر که ادعای بهمنی مبنی بر سهم 40 درصدی مسکن مهر در تورم امروز کشور را بیان می‌کند، جای بسی تأمل است. بانک مرکزی اگر رفتار مستقل داشته باشد و به وظیفه ذاتی خود مبنی بر جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی و کنترل تورم پای بند باشد، عملاً برای چنین حجم وسیعی از تورم چه کرده است؟ بانک مرکزی نقش تعدیل سیاست‌های مالی دولت به نفع کنترل تورم را دارد و حال که سیاست دولت دهم بر حرکت پرشتاب مسکن مهر بوده، عملاً بانک مرکزی چه اقدامی برای جلوگیری تورم ناشی از آن انجام داده است؟ به عبارت دیگر یعنی آقای بهمنی و همکارانشان تورم ناشی از مسکن مهر را کنترل کرده‌اند که به 40 درصد رسیده است یا صرفاً ناظر رشد آن بوده‌اند؟

از سوی دیگر، اما برخی کارشناسان اظهارات این چنینی که درباره تورم‌زا بودن مسکن مهر ـ آن هم در چنین ابعادی ـ مطرح می‌شود را چندان قبول ندارند. نگاه این عده عموماً معطوف به شکست قیمت‌های مسکن توسط طرح مسکن مهر است. به عبارت دیگر، این عده معتقدند مسکن مهر اتفاقا تورم‌زا نیست بلکه خودش رفتار مثبتی در قبال تورم داشته است و اگرنه تورم از این حد هم بیشتر می‌بود. همچنان که در همین باره مصطفی قلی خسروی ـ رئیس اتحادیه مشاورین املاک ـ چندی قبل در گفتگو با «فردا» عنوان کرده بود: «در دولت نهم و دهم مسکن مهر و طرح‌های مربوط به آن شکل گرفت و این واقعا در قیمت مسکن تأثیر گذاشت و واقعاً الان خودش را نشان داده است. بعضی‌ها در این زمینه نظرتنگ هستند و به خاطر مسائل سیاسی مخالفت می‌کنند. در حالی که ما اثر مسکن مهر را کاملا احساس می‌کنیم.»

کارشناسان معتقدند که مسکن مهر به خاطر جذب نقدینگی بخشی از درآمد جامعه به کاهش نقدینگی عمومی کمک کرده و در این راه حتی عامل کاهش تورم شده است. با این حساب در نبود مسکن مهر، ما شاهد رشد قیمتی خیلی بیشتر مسکن و به تبع آن تورم در کشور می‌بودیم. مسکن مهر عملاً رکود بازار را تا حد متناسب خود، از بین برده و کمی توانست موجب منطقی شدن قیممت‌های بازار مسکن شود.

اما بحث مسکن مهر به اینجا ختم نمی‌شود. این روزها برای تداوم این طرح در وزارت متبوعش ابهام وجود دارد. کمااینکه به تازگی آخوندی عنوان کرده است: «در 8 سال اخیر قیمت مسکن 800 درصد و زمین 500 درصد افزایش یافته است، مسکن مهر، نماد یک مداخله عظیم و بی‌سابقه در اقتصاد مسکن است. در طول تاریخ مسکن ایران سابقه چنین مداخله‌ای را نداشته‌ایم» او با اشاره به ماهیت مسکن مهر در مصاف با تورم، تداوم این طرح را منوط به تصمیم‌گیری و گفتگوی ملی کرده است. او می‌گوید: «دولت در برابر این انتخاب قرار دارد که آیا چنین طرح‌هایی را ادامه دهد یا خیر؟ یا این‌که تورم را پایین نگه دارد. خوب است که در این زمینه با مردم گفت‌وگو شود».

فارغ از اینکه چنین اظهاراتی واکنش برخی نمایندگان یا مردم را حاصل کرده اما به نظر می‌رسد که ابهامی همراه با بی میلی در تداوم این طرح وجود دارد. از این رو باید منتظر ماند و دید که طرح آخوندی و همکارانش در وزارت مسکن برای تحقق ثبات معیشتی مردم به ادامه دادن مسکن مهر می‌انجامد یا به قول خودش کاهش تورم و یا تلفیقی از این دو مسیر.