ایرانی های ساخت چین!

عصر ایران : پسته، فرش، زعفران، برخی صنایع دستی و خاویار محصولاتی هستند که از گذشته های دور تا کنون کشور اصلی محل تولیدشان ایران بوده است. در بسیاری از کشورهای دنیا این محصولات را با نام ایران می شناسند. با این حال اما چند سالی است این محصولات کاملا ایرانی حتی در همین بازار داخل کشور هم رقبایی همجنس پیدا کرده اند که در یک ویژگی با هم مشترکند و آن هم چینی بودنشان است. خبرساخت و واردات فرش چینی، زعفران چینی، صنایع دستی چینی، پسته چینی و در جدیدترین خبر خاویار چینی به بازارهای جهانی نشانه هایی از تلاش کشور اژدهای زرد برای ربودن عرصه رقابت در بازار این محصولات از دست کشور مادر یعنی ایران است. چینی ها به یمن رشد اقتصادی چشمگیر خود در سال های اخیر که به صورت میانگین در ده سال گذشته بالای 7 درصد بوده، در همه بخش های اقتصادی و تولیدی و صنعتی خوش درخشیده اند و تلاش می کنند برای از دست ندادن این جایگاه هر روز عرصه های جدیدی از تولید کالا را برای خود دست و پا کنند. آنها در این راه بازارهای جهانی را به دقت زیر ذره بین گذاشته و بررسی می کنند کدام کالاها در این بازار قابلیت جذب مشتری را دارد. سپس با طراحی یک برنامه هدفمند، منظم و حساب شده برای در اختیار گرفتن آن بازار اقدام می کنند. روشن است تلاش آنها برای ورود به عرصه تولید محصولاتی که پیش از این دنیا انها را به ایرانی بودن می شناخت برنامه ای با همین هدف است. کارشناسان اقتصادی چینی در این راه از بی برنامگی و هدفمند نبودن اقدامات برای تولید و عرضه این محصولات به بازار در ایران به خصوص در 8 سال گذشته بیشترین و بهترین بهره ممکن را برده اند، به گونه ای که نه تنها بازار جهانی این محصولات را از دست رقبای ایرانی خارج کردند بلکه در پاره ای مواقع حتی توانستند محصولاتشان را به خود ایران هم بفروشند. کافی است به بازار صنایع دستی ایران نگاهی انداخته شود. از بازارچه های صنایع دستی میدان نقش جهان اصفهان، تا روستای لالجین همدان و خیابان‌های شیراز و مشهد و تهران مغازه های فروش صنایع دستی پر اسات از سفال و گلیم و منبت و دیگر محصولات دست ساز صنعت کاران چینی. تا کنون بارها فعالان عرصه صنایع دستی در کشور اعتراض خود را نسبت به این وضعیت به گوش مسئولان رسانده اند اما نتیجه چندانی در پی نداشته است. همانطور که در ابتدای این گزارش آمده است قصه ایران و چین فقط به همین یک محصول خلاصه نمی شود؛ در سال های اخیر و به خصوص پس از آغاز تحریم های ظالمانه کشورهای غربی بر علیه ایران کشور چین بیشترین بهره را از این وضعیت برده است. آنها از یک سو هم بازار داخل ایران در همه بخش ها از کالاهای مصرفی تا کالاهای صنعتی و سرمایه ای را به صورت یکجا در اختیار گرفته اند و هم از ممنوعیت مبادله و فروش کالاهای ایرانی در دیگر نقاط جهان استفاده لازم را کرده اند و با بهره گیری از این خلا کالاهای بدلی خود را به جای کالاهای با کیفیت ایرانی به خریداران مشتاق در گوشه و کنار جهان رسانده اند. در ادامه به تلاش های این کشور که از جبر زمانه در فضای بین المللی امروز اصلی ترین دوست و شریک تجاری ایران شده است، برای ورود به عرصه تولید کالاهای ایرانی نگاهی انداخته ایم. خاویار با این که در تمام دنیا خاویار را به اسم ایران می شناسند و این محصول ایرانی با کیفیت ترین و گران ترین خاویار در جهان است اما خبر تولید خاویار چینی جدیدترین خبر از تلاش چینی ها برای گرفتن بازار از دست ایرانیان است. این خبر را روز جمعه 25 مرداد ماه ارسلان قاسمی مدیرعامل اتحادیه سراسری شرکت‌های تعاونی تکثیر و پرورش میگو و ماهی در گفتگویی با فارس اعلام کرد: " کشور ایران از گذشته در تولید خاویار، شناخته شده است با این حال در سال گذشته در کشور ما تنها 60 کیلو گرم خاویار پرورشی تولید شده است، در حالی که چین اکنون 10 تن خاویار پرورشی تولید می‌کند و از کارشناسان ایرانی برای تولید محصول خاویار بهره ‌برده است. همچنین در 12 سال پیش تولید خاویار از دریای خزر حدود 300 تن بود که سال گذشته به 3 تن رسید." به گفته این مقام مسئول در سازمان شیلات ایران در 7 سال گذشته میانگین هر 9 ماه یکبار مدیر سازمان تغییر کرده است و همین نشان می ‌دهد ثبات تصمیم گیری و برنامه ریزی پایدار در کشور ما وجود ندارد. قاسمی معقتد است این سازمان عملکرد مناسبی ندارد و نبودش بهتر از بودنش است. فرش داستان فرش و گره خوردن آن به نام ایران به ده سال و صد سال گذشته بر نمی گردد، قرن هاست ایرانیان نامشان با تولید فرش های دستباف ارزشمند گره خورده است. به پشتوانه همین نام برای سالها ایران اصلی ترین تولیدکننده فرش دستباف جهان بود، با این حال مدتهاست چینی ها به این بازار پر رونق و ارزشمند هم پی برده و بخش مهمی از آن را با محصولات کم کیفیت و ارزان قیمت خود از دست ایرانیان خارج کرده اند. البته همه ماجرای فرش فقط به تلاش چینی ها مربوط نیست، بلکه به گفته کارشناسان کاهش کیفیت فرش دستباف ایرانی، سلطه دلالان و واسطه ها بر این بازار، عدم بازاریابی حرفه ای و کارشناسی به علاوه تحریم های بین المللی دست به دست هم داده تا این بازار هم آرام آرام از دست ایران خارج شود و فرصت برای عرض اندام چینی ها در این بازار مهیا شود. آنها از فضای ایجاد شده بهره کافی را بردند و با تولید فرش هایی با طرح و نقشه های ایرانی با اسم های جعلی مشابه اسامی مشهور ایرانی مانند فرش کاشان و تبریز بخش مهمی از بازار فرش دستباف جهان را به دست گرفته اند. زعفران کاشت زعفران در ایران به خصوص زعفران خراسان قدمتی ۳۰۰۰ ساله دارد و هم اکنون 95 درصد بازار این محصول در اختیار ایران است. به گواه اسناد تاریخی ایرانیان مردمی بودند که با صدور زعفران به بسیاری از نقاط جهان باستان، خواص آن را به یونانی‌ها، رومی‌ها، چینی­‌ها و اقوام سامی از جمله عرب‌ها معرفی کردند و شیوه زراعت آن را در سده‌های اول تا چهارم هجری به امت‌های اسلامی اطراف مدیترانه آموختند. اگر چه در جهان بازار اصلی زعفران به نام اسپانیا و بسته بندی های این کشور مشهور است اما همه میدانند این کشور محصول ایرانی را خریده و با بسته بندی به جهان می فروشد. با این حال چند وقتی است سروکله چینی ها در این بازار هم پیدا شده است. این خبر را علی حسینی عضو شورای ملی زعفران به ایسنا اعلام کرد و نسبت به توسعه کشت گلخانه‌ای زعفران در چین هشدار داد، او گفت: "توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در کشوری مانند چین و تولید زعفران‌های تقلبی که عمدتا در امارات و هند تولید می‌شود خطر جدی برای این محصول استراتژیک و دارای مزیت ایرانی است. " تجربه و شناختی که از چینی ها وجود دارد نشان می دهد این خبر را باید جدی گرفت. صنایع دستی گفته می شود ۲۵۰‬ رشته هنرهای سنتی و صنایع دستی در ایران وجود دارد و کشور ما از این لحاظ یکی از کشورهای سرآمد در دنیا است، با این حال چندین سال است بازار صنایع دستی کشور به دست چینی ها افتاده، ازجمله محصولات چینی به ظاهر مشابه صنایع دستی ایران می‌توان به کفش‌های روکش گلیمی، چاپ سنتی پارچه، رودوزی، شیشه‌گری، قلم‌زنی، طلاکوبی و خاتم‌کاری اشاره کرد که کیفیت مواد به کار رفته در آن‌ها پایین و قیمت‌شان یک‌سوم محصولات ایرانی است و حضور شان در بازار به تعطیلی بسیاری از کارگاه‌های صنایع دستی کشور انجامیده است. فعالان عرصه صنایع دستی فاکتور قیمت را مهم ترین عامل کشش پذیرى مصنوعات چینى مى دانند و مى گویند این محصولات به قدرى به صنایع دستى تولید شده در ایران شبیه است که بعضا خریداران این محصولات فرقى میان آنان حس نمى کنند. چینی ها با همین نقطه قوت توانسته اند نه تنها در بازار جهانی که حتی در قلب ایران هم محصولات خود را به مشتریان عرضه کنند و این عرصه را از دست صاحب اصلی یعنی ایران خارج کنند. پسته ورود چین به بازار پسته را هنوز خیلی ها جدی نگرفته اند، اگر چه ایران و آمریکا سالهاست اصلی ترین تولید کنندگان پسته در دنیا محسوب می شوند و بخش عمده ای از بازار این محصول در اختیار این دو کشور است. اما اخبار نشان می دهد چینی ها برای ورود و تصاحب این بازار دورخیزی جدی کرده اند. چین هم اکنون بعد ایران ، آمریکا، و ترکیه رتبه چهارم تولید پسته را در اختیار دارد و تلاش های منسجم و برنامه ریزی شده ای را برای افزایش تولید خود در دست اجرا دارد. خبر این تلاش ها را در نشریه داخلی انجمن پسته ایران می توان به وضوح دید، از آنجا که این کشور اصلی ترین بازار پسته ایرانی است گروهی از اعضای این انجمن در سال 90 به چین سفر کرده و در سفر خود از تلاش های این کشور برای تولید پسته و باغات این محصول بازدید می کنند. جزئیاتی از این تلاش چینی ها در این خبرنامه آمده است که نشان از تلاش جدی چینی ها در این زمینه دارد، چینی ها 12 سال است به تولید پسته رو آورده اند و دانشگاه کشاورزی پکن بخش ویژه ای را به این موضوع اختصاص داده است. نکته گفتنی در این زمینه آن که نمی توان مانع تلاش دیگر کشورها برای رشد اقتصادی کشورشان شد، آنچه در این راه قابل نقد و بررسی است کم کاری و بی برنامگی از سوی طرف ایرانی برای از دست دادن بازار این محصولات است. بدون تردید اگر در داخل کشور برای هر کدام از این محصولات اقداماتی حساب شده و کارشناسی انجام شود باز هم ایران در تولید این محصولات حرف اول را خواهد زد.