مهریه های همسر شاهزاده قاجار/تصاویر

ایسنا: در اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار، پادشاه وقت عثمانی برای شاه ایران تعدادی مبل استیل لویی شانزدهم‌، دو قطعه آینه با قاب‌، مجسمه‌های برنزی و ... را به‌عنوان پیشکش فرستاد؛ ولی شاه قاجار برای این هدایا جایی پیدا نکرد و دستور داد تا برای نگهداری از آن‌ها، در ضلع جنوب غربی کاخ گلستان عمارتی نو بسازند، این عمارت «کاخ ابیض» نام گرفت. بنای دو طبقه‌ی کاخ ابیض که به شیوه‌ی بناهای قرن هجدهم اروپا گچ‌بری شده و صفت ابیض خود را وام‌دار سفیدی پله‌ها و ازاره‌های سراسر کاخ است، از همان ابتدا، محل تشکیل جلسه‌های هیأت وزرا بود، ولی در دوره‌ی پهلوی دوم به موزه‌ی مردم‌شناسی تبدیل شد. امروزه در این بنا که سال‌ها میزبان هدایای دولت‌های اروپایی بوده، دیگر اثری از لعبت‌های ارزنده نیست و ساختمان کاخ ابیض به‌عنوان موزه‌ی مردم‌شناسی، محل نمایش صنایع دستی و ابزارآلات زندگی مردم در دوره‌ی قاجار شده است. 900 تومان‌؛ مهریه همسر شاهزاده قاجار مسیر بازدید از این موزه در طبقه‌ی اول با دیدن اسناد خوش‌نویسی‌شده‌ای آغاز می‌شود که به دیوار نصب شده‌اند. این اسناد شامل موضوعات مختلفی از جمله فرمان اعطای حکومت بخش‌های مختلف کشور توسط مظفر‌الدین‌شاه و سند ازدواج شاهزاده‌ی قاجاری، حسنعلی میرزا و همسرش با مهریه‌ی 900 تومان است. اشیای ساده زندگی‌ در کاخ قاجار در سمت راست این طبقه اتاق‌هایی تو در تو قرار دارند که اشیای مورد نیاز زندگی عموم مردم در نقاط مختلف کشور را در خود جا داده‌اند. این اشیا شامل گهواره‌ای متعلق به مردم نواحی شمالی کشور‌، اسباب پخت و پز، انواع قفل‌ها و کلیدها‌، ساخته‌های چوبی‌، سفال‌های لعاب‌دار‌، منابع روشنایی مانند فانوس‌ها،‌ وسایل حمام‌، وسایل پزشکی، ساخته‌های نمدی‌ و صنایع منبت و خاتم‌کاری‌شده هستند که هریک با ظرافت خاصی طراحی شده‌اند و تصویری از ابزارآلات مورد نیاز زندگی عموم مردم را مشخص می‌کنند، تصویری که می‌تواند زندگی ساده‌ی مردم دوره‌ی قاجاری را در ذهن مخاطب مجسم کند. دهل،‌ سرنا و کمانچه؛ ابزآلات موسیقی در دوره قاجار در ادامه‌ی اتاق‌های تو در توی طبقه‌ی نخست، ماکتی از عروس دوره‌ی قاجار و دراویش آن زمان قرار دارد که هریک با نمایش لباس‌های مخصوص، نحوه‌ی پوشش در آن دوران را نشان می‌دهند. در کنار این ماکت‌ها، آلات موسیقی مانند دهل‌، سرنا‌، کمانچه‌، سنتور،‌ دایره، ضرب و ... به‌نمایش گذاشته شده‌اند تا موسیقی دوران قاجار را بتوان تصور کرد. در امتداد اتاقک‌های طبقه‌ی اول نیز قهوه‌خانه‌های قدیم ایرانی شبیه‌سازی شده است که شمایل آن با سماور، منقل و دیزی همراه قهوه‌چی و نقال و مشتری‌ها، پاتوق‌های 70 سال پیش را تداعی می‌کند. تصویر فتحلی‌شاه قاجار، تنها اثر باقی‌مانده روی دیوار کاخ از دل طبقه‌ی نخست این عمارت، پله‌هایی عریض بازدیدکنندگان را به سالن طبقه‌ی فوقانی هدایت می‌کنند. سالن وسیعی که هر دو طرف آن با تابلوهای بزرگ پارچه‌دوزی‌شده با تصویر فتحعلی‌شاه قاجار منقش شده‌اند. سرتاسر اتاق‌های سالن طبقه‌ی دوم نیز که مسیر بازدیدش با تماشای انواع روسری‌های ابریشمی منقش آغاز و با انواع پای‌افزارهای ایرانی تمام می‌شود، محل نمایش ماکت‌های مومی است که هر کدام معرف زنان و مردان نقاط مختلف کشور با پوشش‌های بومی رایج آن مناطق هستند. در کنار آن‌ها نیز نمونه‌های باقی‌مانده از برخی لباس‌های مورد استفاده در دوره‌ی قاجار مانند پوشش رایج مرد درباری یا تن‌پوش‌های اندرونی و بیرونی عموم زنان به‌چشم می‌خورد. سفره‌های هفت‌سین، مهمان کاخ ابیض سالن سمت راست طبقه‌ی دوم این مجموعه به‌تازگی میزبان نمایشگاهی شده که آشنایی با سفره‌های هفت‌سین استان‌های مختلف کشور را ممکن کرده است. روی دیوارهای این نمایشگاه نیز تصاویری از مراسم «سلام نوروزی» (نوعی مراسم رایج در دوره‌ی قاجار) نصب شده است. این نمایشگاه که تقریبا یک‌ماه است به منابع کاخ ابیض در مجموعه‌ی کاخ گلستان اضافه شده، فقط اتاق سمت راست طبقه‌ی دوم این عمارت را به خود اختصاص نداده است و بخشی از اشیا در فضای باز سالن طبقه‌ی دوم قرار گرفته‌اند. این اشیا شامل پارچه‌ها و کاشی‌هایی از دوره‌ی قاجارند که با تصاویر گل و نشانه‌هایی از فصل بهار، مراسم نوروزی را برای مخاطبان نشان می‌دهند. فاطمه شفیع‌خانی - مدیر موزه‌ی مردم‌شناسی کاخ گلستان - درباره‌ی نمایش سفره‌های هفت‌سین در کاخ ابیض، توضیح داد: در نمایشگاه، سفره‌های هفت‌سین مربوط به نقاط مختلف کشور و نمادهایی از آداب و سنن نوروزی استان‌ها را معرفی کرده‌ایم. بنابراین به استان‌های مختلف فراخوان دادیم و از آن‌ها خواستیم تا سفره‌های هفت‌سین و ابزارآلاتی را که به‌نحوی بیانگر مراسم نوروزی هستند برای ما بفرستند؛ ولی از میان استان‌ها، فقط استان قم و کهگیلویه و بویراحمد از این فراخوان استقبال کردند. او با بیان این‌که غنا بخشیدن به نمایشگاه آثار نوروزی در دستور کار موزه‌ی مردم‌شناسی کاخ گلستان است، اظهار کرد: تلاش می‌کنیم تا با جمع‌آوری نمونه‌هایی از سفره‌های هفت‌سین مناطق مختلف و ابزارآلات و وسایلی که به‌نحوی از آن‌ها در تدارک مراسم نوروزی و اجرای رسوم آیینی استفاده می‌شود، این نمایشگاه را تکمیل کنیم. وی درباره‌ی بخش‌های دیگر این نمایشگاه، گفت: در این نمایشگاه آثاری مانند پارچه‌های دوره‌ی قاجار و کاشی‌های منقش کاخ گلستان که تخریب شده‌اند و در انبار کاخ نگهداری می‌شدند، برای علاقه‌مندان به‌نمایش گذاشته شده‌اند. شفیع‌خانی درباره‌ی ماکت‌های موجود در موزه‌ی مردم‌شناسی کاخ گلستان، بیان کرد: وقتی کاخ ابیض به موزه‌ی مردم‌شناسی تبدیل شد، کارگاه‌های مجسمه‌سازی نیز در کنار آن برگزار شدند، در این کارگاه‌ها علاوه بر تولید مجسمه‌ها و ماکت‌های این مجموعه، برای موزه‌های دیگر نیز ماکت و مجسمه ساخته می‌شد. او درباره‌ی نحوه‌ی چیدمان آثار این موزه نیز گفت: با توجه به این‌که چیدمان آثار این موزه اندکی نامنظم به‌نظر می‌رسد، می‌خواهیم چینش موجود را تغییر دهیم و آثار را طبق نظم جدیدی به‌نمایش بگذاریم.