معاونان روحانی چه کسانی خواهند بود؟

تابناک: حسن روحانی در همان مراسم تحلیف خود در مجلس شورای اسلامی فهرست نامزدهای پیشنهادی وزرات در دولت یازدهم را به مجلس ارائه کرد. هفته دوم دوره ریاست جمهوری وی شاهد معرفی معاونان رئیس جمهور خواهد بود، ولی احتمالا چند ماهی طول خواهد کشید تا ساختار و تعداد معاونت‌های رئیس جمهور شکل جدید خود را پیدا کند. طبق اصل صد و بیست و چهارم قانون اساسی، رییس جمهور می‌تواند برای انجام وظایف قانونی خود معاونانی داشته باشد. معاون اول رییس جمهور هم با موافقت وی اداره هیأت وزیران و مسوولیت هماهنگی سایر معاونتها را به عهده خواهد داشت.

فهرست معاونین محمود احمدی‌نژاد در دولتهای دهم و یازدهم به مرور طولانی‌تر شد و حتی از دو رقمی هم شد. معاونتهایی که شمار انها در دولت جدید دچار تغییراتی احتمالی خواهد شد. معاونت‌هایی که تعیین تکلیف شده‌اند هر چند دوره دوم ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد با انتصاب مشایی به معاونت اول و اصرار بر بقای و حواشی مرتبط با آن تحت تاثیر شدید قرار گرفت ولی اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس دولت یازدهم بدون حاشیه‌ای خاص به معاونت اول رئیس جمهور رسید و احتمالا نقش پررنگی در مدیریت مسائل اقتصادی در دولت جدید خواهد داشت. در دولت اول احمدی‌نژاد پرویز داوودی معاون اول بود ولی در دوره دوم ریاست جمهوری وی جای خود را به مشایی و بعد از آن محمدرضا رحیمی داد. حجت الاسلام تیمور علی عسگری نیز معاون پارلمانی رئیس جمهور خواهد بود. وی پیش از این نمایندگی مردم مشهد در مجلس هفتم و مشاورت پارلمانی هاشمی رفسنجانی را بر عهده داشته است. معاونت‌هایی با گزینه‌های مطرح چند سازمان و پست معاونت ریاست جمهوری احتمالا در آینده نزدیک دچار تغییر ساختار مهمی نخواهد شد. بعضی از این معاونت‌ها گزینه‌های مطرحی هم دارند. معاونت اجرایی رئیس جمهور اگر چه چند روز پیش از این، برخی خبرگزاری ها از تصدی سمت معاونت اجرایی از سوی مرتضی بانک خبر دادند اما طولی نکشید که این خبر تکذیب شد. محمد شریعتمداری گزینه جدیدی است که برای این معاونت ریاست جمهوری مطرح شده است. به نظر می‌رسد عدم قطعیت و اعلام نامزدهای معاونت اجرایی رئیس جمهور تا حدی تحت تاثیر سرنوشت وزارت رفاه در دولت جدید قرار گرفته است. اگر علی ربیعی در کسب رای اعتماد مجلس برای این وزارتخانه به موفقیت برسد آن گاه رئیس جمهور با تمرکز بهتر معاون اجرایی خود و نیز رئیس آینده سازمان تامین اجتماعی را انتخاب خواهد کرد. سازمان محیط زیست بعد از خانم واعظ جوادی که پس از خروج از دولت کاملا از نگاه رسانه‌ها دور مانده است، ریاست سازمان حفاظت از محیط زیست در دولت احمدی‌نژاد به محمدجواد محمدی‌زاده استاندار پیشین خراسان رسید. غیبت زنان در ترکیب وزرای پیشنهادی برای دولت یازدهم باعث انتقاداتی شد که در بخشی از پاسخ رئیس جمهور به آن، اعلام شد که زنانی به عنوان معاون رئیس جمهور معرفی خواهند شد. معصومه ابتکار معاون پیشین رئیس جمهور در دوره اصلاحات و رئیس سازمان محیط زیست از جمله زنانی است که موضوع حضور وی در دولت یازدهم مدتها در رسانه‌ها مطرح بوده است. فاطمه هاشمی دختر بزرگ علی اکبر هاشمی رفسنجانی تمایل خود برای کار دولت را انکار کرده است و بعید است گمانه‌ها در مورد حضور وی در سازمان محیط زیست به حقیقت بپیوندد. دکتر علی محمد نوریان رئیس پیشین سازمان محیط زیست، محمدرضا تابش، محمد مجابی، علی اصغر محمدی فاضل ، محمد باقر صدوق، سورنا ستاری و دکتر مجید عباسپور دیگر نام‌هایی هستند که برای این معاونت ریاست جمهوری مطرح شده‌اند. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری محمدشریف ملک‌زاده بعد از این که علی اکبر صالحی را به مجلس و جلسه استیضاح کشاند این شانس را یافت که به خانه حاشیه‌های دولت احمدی‌نژاد یعنی سازمان میراث فرهنگی برود. سید رضا صالحی امیری اصلی‌ترین گزینه این روزهای ریاست این سازمان است. بنیاد شهید و امور ایثارگران حسین دهقان از مهمترین گمانه‌ها برای ریاست بنیاد شهید در دولت یازدهم بود که سر از وزارت دفاع در آورد. بعد از وی حسین علایی، محسن انصاری قائم مقام فعلی بنیاد شهید، رحماندوست نماینده مجلس، حسین مظفر و مهرعلیزاده مطرح ترین افرادی هستند که برای تصدی مسئولیت در اين بخش مطرح شده‌اند. معاونت‌هایی با سرنوشت نامعلوم همان گونه که محمود احمدی‌نژاد در دولتهای نهم و دهم معاونت‌های جدیدی را ایجاد و یا حذف کرد، پیش‌بینی می‌شود که رئیس جمهور جدید نیز برای اجرای برنامه‌های خود در اداره کشور تغییراتی را در ساختار دولت اجرایی کند. سازمان انرژی اتمی رئیس سازمان انرژی اتمی در دولت یازدهم ممکن است دیگر معاون رئیس جمهور نباشد. هر چند در ابتدای پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری، افرادی چون علی اکبر صالحی، آقازاده و با حتی حسین فریدون برادر رئیس جمهور به عنوان روسای احتمالی سازمان انرژی اتمی مطرح شدند ولی بعید نیست در منظومه فکری رئیس جمهور جدید و برای دور کردن مساله هسته‌ای از مسائل سیاسی و امنیتی، سازمان انرژی اتمی به سویی برود که موضوع انرژی در آن برجسته شود. در همین چارچوب است که احتمال داده شده است که سازمان انرژی اتمی به صورت معاونتی در وزارت نیرو در آید. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خروج فرهاد رهبر از دولت دهم به معنای تغییری مهم در ساختار دولت دهم و به عبارت دیگر انحلال سازمان مدیریت برنامه‌ریزی و تشکیل دو معاونت جدید ریاست جمهوری بود. این روزها، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی در اختیار بهروز مرادی و معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی در اختیار غلامحسین الهام است. این دو احتمالا به زودی از دولت خارج خواهند شد ولی حروج آنها شاید با تغییری همراه باشد که در ماه‌ها بعد اتفاق خواهد افتاد. احیای سازمان مدیریت از جمله وعده‌های روحانی در انتخابات است. نوبخت، نیلی و منظور اصلی‌ترین گزینه‌های مطرح برای چنین سازمانی خواهند بود. معاون علم و فناوری معاونت علم و فن‌آوری نیز میراث دولت احمدی‌نژاد برای دولت یازدهم است که به ترتیب واعظ‌زاده و سلطانخواه مسئولیت ان را در دولتهای نهم و دهم بر عهده داشته‌اند. این روزها اخباری از انحلال احتمالی این معاونت شنیده می‌شود که با انتقاداتی مواجه شده است. این در حالی است که پس از حذف نام توفیقی از فهرست نامزدهای وزارت علوم احتمال داده شده است که وی کار این معاونت را بر عهده بگیرد. معاونت‌هایی با شانس بقای پایین در دوات دهم، محمدرضا میرتاج‌الدینی معاون اجرای قانون اساسی احمدی‌نژاد، علی سعیدلو معاون امور بین‌المل و مریم مجتهد زاده معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده بوده‌اند. ضمن این که در دوره‌ای کوتاه و کمتر از سه ماه عبدالرضا شیخ الاسلامی معاونت رئیس جمهوری در امور اجتماعی را بر عهده داشت. انتصاب معاون اجرای قانون اساسی یکی از ریشه‌های اخنلاف احمدی‌نژاد با دیگر قوا بود که روشن نیست چنین کاری در دولت یازدهم نیز تکرار خواهد شد یا خیر. چند ماهی فرصت لازم است تا نوع نگاه رئیس جمهور جدید به اجرای قانون اساسی و سازوکار آن روشن شود. انتصاب نمایندگانی از جانب احمدی‌نژاد برای امور مناطق مختلف جهان نیز با مخالفت‌های شدید و تعبیر موازی کاری در سیاست خارجی مواجه شد. مدتی بعد علی سعیدلو همکار قدیمی احمدی‌نژاد و گزینه ناکاو وزارت نفت در دولت نهم به عنوان معاون بین‌الملل احمدی‌نژاد منصوب شد. به نظر می‌رسد روحانی بیشتر کار بین‌الملل را به وزارت خارجه واگذار کند، هر چند که شدت تغییرات مسائل در حوزه بین‌المللی و به خصوص خاورمیانه و یا مشغله وزیر خارجه و نیز سابقه رئیس جمهور در این حوزه ممکن است سبب بروز تغییراتی شود. انتصاب خانم مجتهدزاده به معاونت جدید التاسیس امور زنان و خانواده رئیس جمهور در آخرین روزهای کاری احمدی‌نژاد مورد توجه چندانی قرار نگرفت. به نظر می‌رسد با وعده رئیس جمهور برای تکشیل وزارت زنان، عمر چندانی برای این معاونت ریاست جمهوری باقی نمانده باشد. معاونت‌هایی که شاید ایجاد شوند در روزهای اخیر نام علی یونسی به عنوان معاون احتمالی سیاسی - امنیتی رئیس دولت یازدهم مطرح شده است. هر چند این امر فعلا در حد یک گمانه زنی رسانه‌ای است ولی باید منتظر ماند تا روشن شود در صورت اتخاذ چنین تصمیمی و تشکیل یک معاونت جدید، رابطه این معاون رئیس جمهور با وزرایی چون کشور و اطلاعات چگونه خواهد بود.