وقتی محبت‌الله باشد، شیطان دور می‌شود/ اعطای بصیرت به اهل تقوا به واسطه متذکر شدن

سرویس فرهنگی «فردا»: بندهای زیر بخش‌هایی از سخنان آیت‌الله فاطمی‌نیا درباره محبت‌الله و متذکر شدن مؤمنان در برابر وسوسه‌های شیطان است. این سخنان در یکی از منبرهای اخیر ایشان بیان شده که از نظر شما می‌گذرد.

دعای هفدهم صحیفه سجادیه درباره شیطان است و برای استعاذه به پروردگار است. در این دعا می‌خوانیم که اللَّهُم اخْسَأهُ عَنّا بِعبادَتكَ. خدایا شیطان را از ما طرد کن. من معذرت می‌خواهم که لغاتی را به کار ببرم، اما زبان عربی خیلی دقیق است و هر مفهومی برای خودش لغات خاص دارد؛ «اخسأ» معمولا در مورد سگ به کار می‌رود به این تعبیر که از ماه دورش کن و طردش کن. پس در اینجا که می‌توانیم این‌طور تفسیر کنیم که به خاطر عبادتی که به‌جا می‌آوریم ولو ناقابل، شیطان را از ما دور کن. یا اینکه ما را توفیق عبادت بده که بندگان عبادت‌کننده‌ای باشیم و به این سبب، او را از ما طرد کن. وَ اكْبِتْهُ بِدُءوبِنَا فِي مَحَبَّتِكَ، «أکبته» یعنی او را با غضب رد کن. «دئوب» یعنی اجتهاد و کوشش؛ و اینجا یعنی اینکه به خاطر کوشش ما در محبت تو. پس این‌گونه می‌توانیم تفسیر کنیم که چون ما تو را دوست می‌داریم، او را رد کن و یا اینکه به ما محبتی بده و به واسطه این محبت، شیطان را دور کن. به هرحال هردو تفسیر برای کلام امام، محتمل است. اما اجمالاً فهمیده می‌شود که وقتی محبت‌الله باشد، این ملعون هم دور می‌شود. وَ اجْعَلْ بَيْنَنَا وَ بَيْنَهُ سِتْراً لَا يَهْتِكُهُ، وَ رَدْماً مُصْمِتاً لَا يَفْتُقُهُ. خدایا بین ما و شیطان، پرده‌ای قرار بده که نتواند آن را پاره کند؛ و سد محکمی که نتواند آن را بشکافد. اینجا یک استفاده لغوی انجام بدهیم. «ردم» به معنای سد است اما نه هر سدی؛ بلکه به سدی می‌گویند که از سه لایه ساخته شده باشد و اینجا یعنی سد محکمی که این ملعون دیگر نتواند نفوذ کند. پس این‌ها سرنخ‌هایی بود که جمع‌بندی‌اش این می‌شود که اگر توفیق عبادت داشته باشیم و اگر محبت‌الله داشته باشیم، این شیطان از ما دور می‌شود. و مطلب دیگری که متوجه می‌شویم این است که حضرت تاکید زیادی دارند که این اصلا نتواند نفوذ کند: سِتراً لا یَهتِکُهُ، وَ ردماً ... . در اینجا به سراغ قرآن می‌رویم: إِنَّ الَّذينَ اتَّقَوا إِذا مَسَّهُم طائِفٌ مِنَ الشَّيطانِ تَذَكَّر‌وا فَإِذا هُم مُبصِر‌ونَ. این طائف دو نوع تفسیر دارد که علامه طباطبایی (رضوان الله علیه) هم اینطور فرموده‌اند. یک جور، طائف را به معنای طواف کننده می‌گیرند که اگر اینطور باشد، یعنی طواف‌کننده‌ای که عبارت است از شیطان. حالا مگر شیطان طواف می‌کند؟ بله، چون طواف یعنی رفت و آمد. اما تعبیر دیگر این است که شیطان در قرآن گاهی با الف و لام آمده و گاهی هم با تنوین آمده است. البته بیشتر با الف و لام آمده و اینها دو جور است: یکی، الف و لام عهد است که همان شیطانی است که حضرت آدم و حوا را اذیت کرد؛ به قول بعضی همان شیطان خودمان است! یکی هم الف و لام جنس است، مثل الانسان لفی خُسر که به معنای جنس انسان است. برگردیم به آیه؛ آنهایی که اهل تقوا هستند، اگر طائفی از شیطان به آنها مس کند، متذکر می‌شوند که این شیطان است، این‌ها از برکت تقوا می‌فهمند این شیطان است. اما این مبصرون چیست؟ از برکت این تذکر یک بصیرتی هم به آنها داده می‌شود.