بنزین یورو۴ آرام آرام از راه رسید/ تا استاندارد روز دنیا چقدر فاصله است؟

سرویس اقتصادی «فردا»، انرژی: پس از مدت‌ها حرف و حدیث درباره تولید و توزیع بنزین مطابق با استاندارد یورو۴ در کشور، سرانجام هفته گذشته این کار عملی شد تا برخی جایگاه‌ها در تهران و چند شهر دیگر دارای بنزین یورو۴ شوند. البته قرار بود که وزرات نفت این بنزین را اوایل خرداد عرضه کند که سرانجام با تأخیری نزدیک به یک ماه به اواخر خردادماه انجامید. سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران در همین رابطه عنوان کرده است: «بنزین یورو ٤ تولید پالایشگاه های داخلی بوده و از نظر استانداردهای زیست محیطی و آلایندگی منطبق با استاندارد اتحادیه اروپاست. توزیع فراگیر این نوع بنزین در جایگاه های عرضه سوخت، منوط به تولید هرچه بیشتر این فرآورده و تحویل آن به منظور توزیع به شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی خواهد بود. داوود عرب‌علی با بیان این که درجه آرام سوزی (اکتان) بنزین یورو ٤ تولیدی ٩١ است، تصریح کرده بود: «میزان گوگرد موجود در این نوع بنزین در اروپا ٥٠ جز در میلیون (پی پی ام) است در حالی که بنزین تولید شده در کشورمان ١٠ پی پی ام است.» از سوی دیگر به گفته رئیس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت کشور ، بنزین یورو ۴ در جایگاه های بنزین موجود در شمال و مرکز شهر تهران چون جایگاه واقع در خیابان یوسف آباد و بلوار مرزداران عرضه می‌شود. ناصر رئیسی همچنین با اشاره به وعده مسوولان شرکت ملی پخش فرآوردهای نفتی از عرضه بنزین یورو۴ در تمام جایگاه های تهران تا پایان هفته جاری خبر داد و تأکید کرد در حال حاضر ۳۰۰ جایگاه بنزین در استان تهران وجود دارد که قراراست تا آخر هفته جاری بنزین تحویلی به این جایگاه‌ها بر مبنای استاندارد یورو ۴ باشد. در شرایطی که بنا به گفته رئیس اتحادیه جایگاه‌داران، در حال حاضر فقط ۲۲ جایگاه تهران دارای بنزین یورو۴ هستند اما مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی این تعداد را ۹۰ جایگاه عنوان می‌کند. بنزین یورو۴ چیست؟ سری استانداردهای یورو بر اساس استاندارد آلایندگی اتحادیه اروپا تنظیم شده که انتشار اکسیدهای نیتروژن، مونوکسید کربن، ذرات معلق و ... را در بر دارد. این استانداردها بر اساس خودروهای مختلف و نوع سوخت مصرفی آنها متفاوت است. استاندارد یورو ۱ در سال ۱۹۹۳ برای خودروهای سواری تنظیم شد و تا یورو۶ در سال ۲۰۱۴ که برای خودروهای تجاری و سواری سبک لحاظ خواهد شد تداوم یافته است. بنزین یورو۴ هم از همین سری استاندارد بوده که در سال ۲۰۰۵ در اروپا اجرایی شد. چندی پیش مدیر نظارت بر استاندارد و ایمنی یکی از شرکت‌های خودروساز در گفتگو با دنیای خودرو درباره بنزین‌های یورو۴ و ماهیت آنها اشاره کرده بود: « در استاندارد یورو4، یکی از مواردی که به طور دقیق مورد توجه قرار گرفته و خصوصیات آن مشخص شده، سوخت خودرو است. یکی از پارامترهای سوخت، میزان گوگرد آن است و سوخت عرضه شده در ایران هم چه در بنزین و چه در گازوییل از این جهت مشکل دارد. این گوگرد بیش از حد موجود در بنزین پس از سوختن باعث آسیب به موتور خودرو می‌شود. از طرف دیگر بحث اکتان بنزین هم به طور مشخص در استاندارد آمده است. بنزین یورو4 باید حداقل اکتانی معادل 91 داشته باشد و اکتان عمومی این بنزین بین 91 تا 95 است ولی سوختی که در اکثر جایگاه‌های ما به عنوان سوخت تجاری در دسترس است اکتان 87 دارد.» او در ادامه در رابطه با تأثیرپذیری موتور خودرو اضافه کرده بود: «گوگرد موجود در بنزین پس از سوختن به مرور بر روی بخش‌های مختلف رسوب و عملکرد آن‌ها را مختل می‌کند. به طور مشخص شمع‌های موتور، سنسور اکسیژن و کاتالیست کانورتور در اثر رسوب گوگرد بر روی آن‌ها دچار مشکل شده و از عمر مفید آن‌ها کم می‌شود. این مسأله در دوران گارانتی باعث افزایش هزینه شرکت‌های خودروساز و پس از گارانتی باعث افزایش هزینه تعمیرات خودرو می‌شود که مشتری باید آن را پرداخت کند. رسوب گوگرد در نهایت عملکرد موتور خودرو را کاهش می‌دهد و باعث بالا رفتن آلایندگی خودرو می‌شود». از آنجا که بنزین هم از جنبه زیست‌محیطی و هم از جنبه فرسودگی خودرو تأثیرگذار است، استانداردهای فوق بسیار مهم هستند. یکی از تفاوت‌های این استانداردهای بنزین، میزان کربن مونواکسید است که توسط احتراق آنها آزاد می‌شود. بر اساس استاندارد اتحادیه اروپا برای خودروهای سواری بنزینی، میزان کربن مونواکسید آزاد شده در هر کیلومتر با استاندارد یورو۲، ۲٫۲ گرم و با استاندارد یورو۴، یک گرم است. این کاهش بیش از ۵۰ درصدی آلاینده CO در سوخت بنزین به همراه سایر بهبودهای سوختی می‌تواند تأثیر قابل توجهی در آلودگی هوا داشته باشد. برنامه زمانی استاندارد حد مجاز آلایندگی در ایران در کشور ما نیز برنامه ارتقای استاندارد بنزین در پاییز سال ۱۳۸۹ تعیین شد. هیئت وزیران به پیشنهاد مشترک سازمان حفاظت محیط زیست و وزارتخانه‌های نفت و صنایع و معادن و به استناد ماده یازده قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، جدول زمانی استاندارد حد مجاز آلایندگی انواع خودرو‌های بنزینی، ‌گازوییلی و دوگانه سوز ساخت داخل و وارداتی و موتورسیکلت‌ها را تعیین کرد. بر اساس این تصمیم، استاندارد حد مجاز آلایندگی خودروهای سبک، سنگین و نیمه سنگین در سال‌های ۱۳۸۹ و ١٣٩٠ یورو٢ تعیین شد، اما مقرر شد که در سال‌های ١٣٩١، ۱۳۹۲ و ١٣٩٣ این خودروها باید استاندارد یورو ٤ را کسب کنند. با توجه به زمان‌بندی فوق آشکار است که ما از زمان‌بندی برنامه‌ریزی شده عقب‌مانده‌ایم و برخی از خودروهای ما هنوز و در سال ۱۳۹۲ استاندارد یورو۴ را ندارند. البته این مطلب به تولید بنزین یورو۴ و زمان‌بندی آن نیز بستگی دارد. از سوی دیگر در مصوبه فوق آمده بود که از ابتدای سال ١٣٩٤ رعایت استاندارد آلایندگی روز اتحادیه اروپا با تایید سازمان حفاظت محیط زیست برای همه خودرو‌های تولید داخلی و وارداتی (سبک، سنگین و نیمه سنگین) الزامی است. این بند به این معنی است که تا سال ۹۴ کشور ما نیز همگام با کشورهای روز دنیا به پاک‌ترین استاندارد موجود برای سوخت بنزینی روی خواهد آورد و البته در این بین خودروهایی که از نظر فنی چنین ظرفیتی را دارا باشند در مرحله تولید قرار خواهند گرفت.