رهبر انقلاب در حماسه سیاسی نقش اساسی داشتند/ اگر عقل سیاسی حاکم بود اصولگرایان ائتلاف می‌کردند

سرویس سیاسی«فردا»: عماد افروغ معتقد است، دولت آینده باید از دولت‌های گذشته درس عبرت بگیرد و ضمن بررسی نقاط ضعف و قوت دولت‌های گذشته آنها را لحاظ کند.

عماد افروغ استاد دانشگاه و جامعه‌شناس در گفت‌وگویی مشروح با فارس، به تحلیل چرایی حضور گسترده مردم در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری پرداخت. وی در بخش ابتدایی سخنان خود با اشاره به حضور گسترده مردم در انتخابات ریاست جمهوری گفت: قبل از انتخابات خلق «حماسه سیاسی» را قابل پیش‌بینی می‌دانستم. وی تاکیدات رهبر معظم انقلاب را یکی از دلایل خلق حماسه سیاسی دانست و افزود: مردم همواره علیرغم تمام کم‌لطفی‌هایی که مسئولان نسبت به نیازهای واقعی آنها داشتند، نسبت به اصل نظام و رهبری التزام و اعتماد دارند. این استاد دانشگاه آرایش طیفی کاندیداها را علت دیگری برای خلق «حماسه سیاسی» دانست و با ابراز تاسف نسبت به اینکه در انتخابات‌های گذشته حالت قطبی داشتیم، گفت: شرایط در این انتخابات به صورت طیفی بود؛ یعنی تمام سلایق مختلف سیاسی در این آرایش نماینده داشتند. افروغ اضافه کرد: البته اواخر تبلیغات نامزدهای انتخابات یک اردوگاه فضا را قطبی کرد و جنبه طیفی اردوگاه خود را به هم ریخت اما وقتی یک طرف فضا را قطبی می‌کند عقل سیاسی اقتضا می‌کند، طرف مقابل هم فضا را قطبی کند اما این اقدام صورت نگرفت؛ حال چرا این کار را نکردند؟ نه اینکه می‌خواستند فضا طیف‌گونه باشد بلکه به دلیل مستی‌هایی بود که سراغ قدرت حاکم می‌آید. وی با بیان اینکه معمولا جریان دارای قدرت دچار توهم‌هایی می‌شود، تصریح کرد: علیرغم تمام هشدارهایی که داده شد که وقتی یک طرف فضا را قطبی می‌کند بایستی طرف مقابل هم فضا قطبی کند، هرچند که این به صلاح کشور نیست اما آنها عطف به اینکه به صلاح کشور هست یا نه، عمل نکرده و به دلیل وزن کشی‌های بالایی که به خود می‌دادند در صحنه ماندند. افروغ با یادآوری اینکه علیرغم تمام مسائل و قطبی‌شدگی‌ها، فضا طیفی‌تر شد و طیفی هم باقی ماند، خاطرنشان کرد: این مسائل کمک کرد که مردم به پای صندوق‌های رای بیایند و کاندیدای مورد نظر خود را انتخاب کنند. افروغ، بیزاری مردم از رفتارهای دولت مستقر را سومین عامل برای حضور گسترده مردم در انتخابات دانست و در همین زمینه اظهار داشت: من از ابتدای انقلاب تاکنون به لحاظ اخلاقی دولتی را غیرقابل تحمل تر از دولت فعلی ندیدم و این دولت به رغم همه ناملایمات و مشکلاتی که تحمیل کرد به دلیل مصلحت مورد حمایت واقع شد اما تا کی می‌شد این دولت را تحمل کرد که معلوم نبود چه ماهیتی دارد. این استاد دانشگاه یادآور شد: ابتدا دولت حرف‌هایی زد که همگان فریبش را خوردند اما یکی پس از دیگری پرده‌های این سناریو کنار رفت؛ از دولت دینی به دولت امام زمان، از دولت امام زمان به مکتب ایرانی، بعد به دولت لیبرال سپس سوسیالیسم و همواره در نوسان بود. وی با بیان اینکه این رفتارها زیبنده انقلاب و خون شهداء نیست، تصریح کرد: متاسفانه این اتفاق‌ها افتاد و به نظر من بیش از آنکه مردم به شعارهای کاندیداهای دیگر «نه» بگویند به سیاست‌های دولت‌ مستقر «نه» گفتند. افروغ با بیان اینکه من اگر بخواهم به این دولت نمره دهم، کمترین نمره را خواهم داد، خاطرنشان کرد: این دولت به نام دین، اخلاق و فرهنگ به صحنه آمد اما کاری که نکرد توجه به اخلاق، فرهنگ و انقلاب بود؛ البته این تا حدودی به ریشه‌های ساختاری قدرت در ایران بازمی‌گردد که هم رابطه قدرت-ثروت دارد و هم رابطه قدرت-منزلت و توهمی را برای افراد ایجاد می‌کند. وی از لزوم نظارت سخن گفت و با بیان اینکه مشکلی با اینکه چه کسی به قدرت می‌رسد، ندارم، اظهار داشت: نگرانیم از نقد و نظارت است و اگر بخواهم کسی را محاکمه کنم باید نخبگان، روشنفکران و به خصوص نهادهای دینی را محاکمه کنم؛ من حوزه علمیه را محاکمه می‌کنم که چرا نظارت و نقادی نمی‌کند. افروغ اضافه کرد: حوزه نظریه‌پردازی که نمی‌کند، هیچ، چرا از ظرفیت‌ها برای نقادی استفاده نمی‌کند؟ اگر نظارت‌ها قوی بود چرا بایستی این اتفاق‌ها رخ دهد، در واقع حوزه باید به خود آید و جایگاه سنتی خود را شناخته و از آن بهره ببرد. وی با بیان اینکه جایگاه روشنفکران غیرروحانی مانند جایگاه تاریخی روحانیون نیست، گفت: روحانیون از یک سبقه و عقبه تاریخی قابل قبولی برخوردارند و همین ذخیره مردمی بود که انقلاب پیروز شد و بسیج توده‌ها صورت گرفت. این استاد دانشگاه با طرح این سوال که نمی دانم چرا حوزه‌ها متوجه جایگاه و نقش نظارتی خود نیستند، اظهار داشت: ما بعد از سال‌ها تجربه و حضور در جامعه ایران به این نتیجه رسیدیم که مشکلمان اصلا مشکل صاحبان قدرت نیست بلکه مشکل فقدان نظارت و نقادی است، به همین دلیل اگر نقادی و نظارت پررنگ شود هیچ کس نمی‌تواند خطا کند. افروغ‌ هدایت‌های مقام معظم رهبری و رهنمودهای ایشان را در خلق حماسه سیاسی مهم و اساسی توصیف کرد و گفت: ایشان به صراحت گفتند که من از کسی حمایت نکرده و برایم فرقی نمی‌کند و رای به هر نامزد رای به جمهوری اسلامی است و کسی از رای من اطلاعی ندارد؛ البته برای ایشان ملاک هایی ارجح است اما ایشان ویژگی‌ها را به صورت مفهومی بیان کردند و به صورت مستقیم و غیر مستقیم به هیچ مصداقی اشاره‌ای نداشتند. وی با اشاره به یکی از آخرین بیانات رهبر معظم انقلاب گفت: مقام معظم رهبری گفتند اگر نظام اسلامی را قبول ندارید برای سرنوشت کشور رای دهید که این سخن یک حرف بسیار زیباست که بعدها باید به صورت تئوری بر روی آن کار شود که هم بیانگر وجهه قابل قبول مردم‌سالاری دینی است و هم توجه ویژه‌ای به مردم‌سالاری صرفنظر از وجهه دینی دارد. نماینده مجلس هفتم در جمع‌بندی بخش ابتدایی سخنان خود گفت: آرایش طیفی کاندیداها، انزجار عقلانی مردم از سیاست‌های دولت مستقر و هدایت‌های مقام معظم رهبری که کاملا مسائل را به سمت خلق یک حماسه سیاسی بردند و التزام مردم به اصل انقلاب و مبانی جمهوری اسلامی و اعتمادشان به رهبری عوامل اصلی خلق حماسه سیاسی است. اصولگرایان... افروغ در ادامه گفت‌وگویش با بیان اینکه در صف‌آرایی‌های سیاسی بایستی عقل سیاسی داشت، خاطرنشان کرد: وقتی طرف به اصطلاح مقابل و وقتی یک اردوگاه فضای خود را قطبی می‌کند و خود را از حالت طیفی خارج می‌کند، اردوگاه دیگر هم بایستی فضا را قطبی کرده و به وحدت و ائتلاف برسد اما شاهد بودیم حتی ائتلاف‌های مطرح شده نیم‌بند هم انجام نشد و برخی تعهد خود را شکستند. وی اضافه کرد: امروز گفته می‌شود که حتی اگر آرای مابقی نامزدها هم جمع می‌شد به اندازه کاندیدای پیروز نبود اما به این صورت نیست زیرا زمانی که ائتلاف صورت گیرد، فضاسازی انجام ‌شده و پس از آن موج ایجاد می‌شود و پس از ایجاد موج مردم امیدوار می‌شدند اما مردم حداقل این را فهمیدند که در بین خود اعضای آن اردوگاه نیز اختلاف است و حتی آنهایی که قرار بود ائتلاف کنند هم ائتلاف نکردند و با توجه به اینکه مردم حواس جمعی دارند متوجه ‌شوند، حرف، حرف قدرت است و بحث خدمت نیست. این استاد دانشگاه با بیان اینکه عده‌ای سعی کردند در اردوگاه اختلاف ایجاد کنند، تصریح کرد:‌ اگر عقل سیاسی حاکم بود آنها هم ائتلاف می‌کردند و آن ائتلاف موج ایجاد می‌کرد، اما به دلیل وجود تشتت آن موج ایجاد نشد و حتی با ایجاد آن تشتت هم کاندیدای منتخب خیلی بیشتر از 50 درصد رای نیاورد، پس نمی‌توان از یک پیروزی قاطع و شکست قاطع سخن گفت اما می‌توان گفت یک جابجایی و انتقال قدرت نرم صورت گرفته و مردم کسی را انتخاب کردند که با اعتدال باشد. نماینده سابق مجلس با بیان اینکه اعتدال به سمت طرف افراطی اردوگاه‌ها نمی‌رود و به سمت میانی آنها تمایل پیدا می‌کند، تصریح کرد: اعتدال به وسط دو اردوگاه می‌رود؛ می‌شد طیف اعتدال‌گرای اصولگرا به پیروزی برسد و یا اعتدال گرای متمایل به اصلاح‌طلب که باز هم فضا، فضای میانی است؛ این یک پیام دارد و اینکه مردم از افراط و تفریط بیزارند و از الگوهای رفتاری شناخته شده چپ و راست بیزارند و یک اعتدال را انتخاب کردند. وی ادامه داد: مردم رادیکالیسم چپ و راست را نخواستند بلکه یک حالت میانه را انتخاب کردند که می‌توانست بیش از آنکه به سمت اصلاح‌طلبی برود به سمت اصولگرایی باشد. ولی به هر حال مشترکات اعتدال اصلاحات و اصولگرایان را نباید نادیده گرفت. افروغ با بیان اینکه دولت هم بایستی به همین حد وسط‌ها توجه کند و اگر می‌خواهد دولت اعتدال باشد باید به دور از افراط و تفریط رفتار کند، تصریح کرد: این اعتدال باید خود را در اقتصاد، سیاست، فرهنگ، و به کارگیری نیروهای مختلف نشان دهد؛ اعتدال به واقعیت طیف‌گونه کشور ما نزدیک است و اگر این اتفاق بیفتد باید شاهد مشارکت‌های گسترده سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در کشور باشیم. افروغ با بیان اینکه بایستی فضایی را ایجاد کنیم که کاندیدای پیروز در یک فضای بدون تنش و آرام قدرت را به دست گرفته و اقدامات خود را پیگیری کند، خاطرنشان کرد: باید فضا به صورتی باشد که دیگر این بهانه که نگذاشتند من کار کنم، مطرح نباشد. وی اضافه کرد: باید فضا را امن و آرام کرد و در گام بعدی این بحث مورد توجه است که فرد می‌خواهد به شعارهایش وفادار بماند یا نماند؟ یا می‌خواهد از تمام ظرفیت‌هایش استفاده کند یا نکند؟؛ البته اول بایستی دستی دراز شود که دستی را فشرد، یعنی یک طرف برمی‌گردد به اینکه درخواست کمک صورت گیرد و طرف دیگر مختار است که قبول کند یا نکند اما بایستی فضا را آرام و بدون تنش نگه داشت تا رئیس‌جمهور فعلی یعنی آقای روحانی در یک فضای آرام و امن ماموریت خود را به احسن وجه پیش ببرد. وی با بیان اینکه دولت آینده باید از دولت‌های گذشته درس عبرت بگیرد، خاطرنشان کرد: دولت آینده باید ضمن بررسی نقاط ضعف و قوت دولت‌های گذشته آنها را لحاظ کند و باید بداند اگر درس عبرت نگرفته و در چارچوب انقلاب و نظام جمهوری اسلامی حرکت نکرد همین «آش» است و همین «کاسه» و باز هم نقادی‌های آغاز شده و نظارت‌ها گسترش می‌یابد.