تحفه ارز برای تجارت ایران

تسنیم: در 2 ماهه سال جاری صادرات غیرنفتی از واردات پیشی‌گرفت که این موضوع پیش از آنکه ریشه در رشد صادرات غیرنفتی و کسب بازارهای بیشتر در دیگر کشورها داشته باشد، ریشه در کاهش 49 درصدی واردات به دلیل نوسانات ارزی دارد. بر اساس آخرین آماری که گمرک ایران از مبادلات تجاری ایران در 2 ماهه اول سال جاری ارائه داده، صادرات کشور 1/6 و واردات رقمی معادل واردات 6/5 میلیارد دلار بوده است. این آمار نشانگر صادرات 13 میلیون و 732 هزار تن کالا به ارزش 6 میلیارد و 137 میلیون دلار به خارج از کشور است. این میزان صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ ارزشی 1/9 درصد کاهش و به لحاظ وزنی 47 درصد افزایش داشته است. بخش عمده رقم صادراتی کنونی را صادرات فرآورده‌های پتروشیمی تشکیل می‌دهد. به عنوان نمونه از مجموع صادرات 1/6 میلیارد دلاری فروردین و اردیبهشت ماه 235میلیون دلار آن شامل صادرات قیر، 205 میلیون دلار صادرات متانول و 185 میلیون دلار نیز مربوط به صادرات سنگ‌آهن بهم فشرده نشده و کنسانتره‌های آن بوده است. همچنین به گزارش ایسنا، در 2 ماهه سال جاری از مجموع صادرات غیرنفتی، یک میلیارد و 239 میلیون دلار میعانات گازی، یک میلیارد و 717 میلیون دلار محصولات پتروشیمی و 3 میلیارد و 181 میلیون دلار به سایر کالاها اختصاص داشته است. به‌عبارت دیگر در مدت یاد شده 52 درصد از ارزش کل کالاهای صادراتی به سایر کالاها، 28 درصد به محصولات پتروشیمی و 20 درصد به میعانات گازی اختصاص داشته است. این جزو معدود دفعاتی است که صادرات غیرنفتی ایران از واردات آن پیشی می‌گیرد. در همین مدت 2 ماهه معادل 4 میلیون و 173 هزار تن کالا به ارزش 5 میلیارد و 692 میلیون دلار وارد کشور شده است که این میزان کاهش شدیدی داشته است. در اردیبهشت ماه امسال میزان واردات نسبت به مدت مشابه سال گذشته 47 درصد کاهش ارزشی و 49 درصد کاهش وزنی داشته است. با نگاهی به رقم واردات و صادرات و کاهش و افزایش نسبت‌ها در مقایسه با سال قبل، درمی‌یابیم پیشی‌گرفتن صادرات غیرنفتی پیش از آنکه مرهون رشد صادرات باشد ناشی از کاهش واردات است. البته این موضوع را از زاویه دیگری هم می‌توان بررسی کرد. سال پیش موضوع نوسانات ارزی و کاهش ارزش پول ملی مطرح شد؛ موضوعی که صادرات کالاهای تولیدی به کشورهای دیگر را نسبت به فروش آن در بازارهای داخلی مقرون به صرفه‌تر کرده بود. در آن دوره زمانی صادرات کالاهای غیرنفتی رشد یافت. این موضوع تا جایی پیش رفت که در برخی موارد نگرانی‌هایی بابت تامین نیاز بازارهای داخلی مطرح شد. از آنجا بود که لیست 52 کالای ممنوعه‌ صادراتی منتشر شد. لیستی که بعدها به 72 قلم کالا رسید که هم شامل کالاهای اساسی مصرفی بود و هم شامل فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی. موضوعی که اگرچه انتقاداتی را به همراه داشت اما ممنوعیت‌ها را رفع نکرد و در برخی موارد این ممنوعیت‌ها به محدودیت‌های صادراتی تبدیل شد. محدودیت‌هایی که صادرات کالاها را از طریق پرداخت عوارض سنگین ممکن می‌کرد. عوارضی که از 2 تا 50 درصد در نوسان بود. از طرف دیگر در همین دوره که با رونق صادرات همراه بود، واردات به دلیل افزایش قیمت ارز برای واردکنندگان مقرون به صرفه نبود. آنجا بود که برای واردات هم موضوع اولویت‌بندی‌های وارداتی عنوان شد. کالاها در 10 گروه دسته‌بندی شدند. تنها کالاهای گروه یک و 2 ارز 1226 تومانی می‌گرفتند و کالاهای گروه 3 تا 8 ارز مبادله‌ای می‌گرفتند و دیگر کالاها هم یا ثبت سفارش‌شان ممنوع بود یا واردات آن با ارز آزاد برای واردکننده مقرون به صرفه نبود و در بازار داخل هم مشتریانش کاهش یافته بود. این‌چنین شد که واردات کشور کاهش یافت. آمار گمرک هم همین موضوع را تایید می‌کند؛ کاهش 47درصدی ارزشی و 49 درصدی وزنی واردات خود گواهی بر این مدعاست. با افزایش قیمت ارز، پدیده دیگری هم در تجارت ما در ماه‌های اخیر رونق گرفت و آن واردات کالا با کمک ارز مرجع و صادرات مجدد آن با ارز آزاد و سودآوری بالای این روش بوده است. بخشی از افزایش صادرات نسبت به واردات هم می‌تواند به این دلیل باشد. مدیرکل صادرات گمرک هم چندی پیش بر این موضوع صحه گذاشته و گفته بود: افزایش نرخ ارز در بازارهای غیررسمی و فاصله‌گرفتن از نرخ ارز مرجع موجب شد تا واردکنندگانی که کالاهای خود را با استفاده از ارز مرجع وارد کرده بودند تمایل یابند، کالاهای خود را به کشورهای دیگر صادر و ارزی حاصل کنند که نرخ آن در مقطعی از زمان به بیش از 3500 تومان رسید. مجموع این عوامل زمانی که در کنار هم قرار می‌گیرد نشان می‌دهد اگرچه پیشی گرفتن صادرات غیرنفتی بر واردات همواره یک آرزوی دیرینه در اقتصاد ایران بوده است اما این آرزو امسال در سایه کاهش واردات به دلیل افزایش قیمت ارز رخ داده، نه صادرات غیرنفتی به معنایی که مدنظر بوده است. البته برخی دیگر از کارشناسان تعطیلات فروردین‌ماه و وقفه در روند کار واردات و ترخیص کالاها از گمرک را دلیل دیگر کاهش واردات نسبت به صادرات دانسته‌اند.