تولید 5 محصول نفتی کمیاب در ایران

مهر: همزمان با افزایش ظرفیت پالایش نفت خام ایران و تولید فرآورده‌های نفتی به جای نفت خام به عنوان یکی از سناریوهای مقابله با تحریم نفت ایران، متنوع سازی سبد پالایش نفت کشور هم در دستور کار قرار گرفته است. بر این اساس با راه‌اندازی 10 طرح جدید بنزین‌سازی، بهینه‌سازی و بهبود کیفیت فرآورده‌های نفتی در پالایشگاه‌های نفت هر چند نگاه تمامی کارشناسان به سمت افزایش 40 میلیون لیتری تولید بنزین و گازوئیل معطوف شده است اما ایران 5 محصول کمیاب و استراتژی جدید نفتی در پالایشگاه ها تولید کرده است. از این رو با کاهش سهم تولید محصولاتی با ارزش افزوده اقتصادی پایین همچون نفت کوره، نفت سفید، قیر و برخی از ته مانده‌های نفتی برج تقطیر، ایران علاوه بر افزایش ظرفیت تولید بنزین و گازوئیل مرغوب و بدون گوگرد، محصولاتی کمیاب و گران قیمت همچون انواع گریدهای بنزین سوخت هوایپماها، بالگردها، گوگردهای گرانول، محصولات پتروشیمی و پلیمری تولید می‌کند. به منظور اجرای این سیاست کلان، با بهره‌برداری از طرح‌های باقیمانده توسعه پالایشگاه‌ها، سهم نفت کوره از 82 میلیون لیتر در سال 1388 به حدود 50 تا 52 میلیون لیتر تا پایان سالجاری و ظرفیت تولید نفت سفید از 30 به 20 میلیون لیتر کاهش می یابد. ایران بزرگترین تولیدکننده بنزین هواپیما در خاورمیانه ایران پس از تحریم فروش سوخت هواپیما در حال حاضر به یکی از بزرگترین تولیدکننندگان انواع سوخت هواپیما، سفینه و جت با آخرین استاندارد تعریف شده از سوی یاتا "انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی" در سطح منطقه خاورمیانه تبدیل شده است. علیرضا ضیغمی مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی با بیان اینکه در شرایط فعلی ایران نه تنها محدودیتی در تولید انواع سوخت هواپیما ندارد بلکه از امکان صادرات این فرآورده استراتژیک نفتی هم برخوردار است، گفت: هم اکنون ظرفیتی برای تولید روزانه 5 تا 6 میلیون لیتر سوخت انواع هواپیماهای مسافربری، باری و جت در داخل کشور فراهم شده است. در شرایط فعلی به طور متوسط روزانه 2.5 تا سه میلیون لیتر سوخت در 50 مراکز سوخت گیری هوایی کشور عرضه می شود که اخیرا عرضه و توزیع این فرآورده نفتی با استاندارد یورو 4 و 5 اتحادیه اروپا هم در فرودگاه های مختلف کشور اغاز شده است. واردات بنزین بالگرد متوقف شد دومین محصول کمیاب نفتی که این روزها در پالایشگاه‌های نفت کشور تولید می شود مروبط به بنزین "LL100 " بوده که در ناوگان هوایی به ویژه ناوگان بالگردهای نظامی، آموزشی، امدادی و هواپیماهای کوچک آموزشی و سم پاشی کاربرد فراوانی دارد. ضیغمی معاون وزیر نفت با بیان اینکه سال گذشته با راه اندازی مرحله دوم فاز سوم طرح توسعه و نوسازی پالایشگاه نفت آبادان ایران عملا در تولید بنزین انواع بالگردها به خودکفایی کامل رسید، گفت: با تولید 20 روزه بنزین LL100 در پالایشگاه ابادان عملا کل نیاز ناوگان بالگردهای کشور به سوخت برای مدت یکسال به طور کامل تامین خواهد شد. برآوردها نشان می دهد در مجموع با راه اندازی واحد آلکیلاسیون مرحله دوم فاز سوم توسعه پالایشگاه آبادان، ظرفیتی برای تولید روزانه 2 میلیون لیتر سوخت هلی کوپتر فراهم شود. بنزین هلی‌کوپتر تولیدی در قدیمی‌ترین پالایشگاه نفت خاورمیانه با آخرین استاندارد روز جهان تولید می‌شود ضمن آنکه خوراک واحد آلکیلاسیون فاز سوم توسعه پالایشگاه آبادان از طریق گاز مایع و برخی از برشهای چهار کربنه این واحد پالایشگاهی تامین می‌شود. جزئیات ورود نسل جدید پالایشگاه‌های نفت یکی از شاخص‌های بالا بودن توجیه اقتصادی و سودآوری فعالیت پالایشگاه‌های نفت افزایش تولید محصولاتی با ارزش همچون بنزین، گازوئیل و محوصلات پتروشیمی با راه اندازی واحدهای جانبی پتروپالایشگاهی است. از این رو از فروردین ماه سالجاری نخستین مجتمع پتروپالایشگاه نفت ایران در پالایشگاه امام خمینی شازند با ظرفیت تولید 1.2 میلیون لیتر در روز پروپیلن راه‌اندازی شده و پیش بینی می‌شود دومین مجتمع پترو پالایشگاهی به زودی در پالایشگاه آبادان راه اندازی شود. از سوی دیگر در سالجاری سومین طرح پتروپالایشگاهی ایران در پالایشگاه نفت تبریز با جداسازی "بنزن" از تنرکیب فرآورده‌های نفتی راه‌اندازی خواهد شد که این پروژه هم از ظرفیت تولید سالانه حدود 250 هزار بشکه بنزن به عنوان یک محصول پتروشیمی برخوردار است. با جداسازی بنزن از ترکیب بنزین علاوه بر ارتقای کیفی و زیست محیطی ترکیب بنزین، ظرفیتی مازادی برای تولید بنزن در پالایشگاه تبریز و انتقال آن به پتروشیمی تبریز به وجود می آید. تولید طلای زرد در پالایشگاه‌های نفت در اکثر کشورهای پیشرفته جهان به ویژه در اتحادیه اروپا، از سال های گذشته جداسازی گوگرد از ترکیب فرآورده های نفتی به مهمترین اولویت زیست محیطی این کشورها تبدیل شده است. در حال حاضر آمار رسمی درباره میزان انتشار گوگرد توسط ایران از طریق تولید نفت، گاز، محصولات پتروشیمی و نفتی وجود ندارد اما از سال گذشته تاکنون با جداسازی گوگرد از ترکیب فرآورده های نفتی و به ویزه ظرفیت تولید گوگرد کشور به میزان قابل توجه ای افزایش یافته است. هم اکنون ظرفیت تولید گوگرد گرانول ایران در پالایشگاه های نفت به بیش از یکهزار و 200 تن در روز افزایش یافته است که پیش بینی یم شود این ظرفیت تا مرز 2000 تن در روز هم افزایش یابد. از این رو دولت با جداسازی گوگرد با یک تیر دو برنامه را هدف گذاری کرده است که اول میزان آلایندگی فرآورده‌های نفتی به حداقل کاهش یافته و دوم از محل صادرات طلای زرد به کشورهایی همچون چین، هند، پاکستان، بنگلادش و برخی از کشورهای عربی درآمد مازادی را نصیب اقتصاد می‌کند. گازمایع برگ برنده جدید مقابله با تحریم نفت کره جنوبی فرردین ماه سالجاری پس از هشت ماه تعلیق، با از سرگیری مجدد گازمایع از ایران، 70 درصد از صنایع خود را وابسته با گاز مایع وارداتی ایران وابسته کرده است. این در حالی است که تا بهمن ماه سال گذشته ایران یکی از کشورهای واردکننده گازمایع بوده اما با بهره‌برداری از طرح‌های جدید پالایشگاهی هم اکنون ظرفیت مازادی معادل یکهزار تن برای صادرات گازمایع ایجاد شده است. در حال حاضر هر تن متریک LPG در بازار فوب خلیج فارس حدود بیش از یکهزار دلار ارزش دارد با این وجود خرید این فرآورده استراتژیک نفتی در بین کشورهای مختلف آسیایی و منطقه خلیج فارس از متقاضیان متعددی برخوردار است. از سوی دیگر با افزایش صادرات گازمایع، به منظور مدیریت مصرف بنزین، افزایش سهم این حامل انرژی در سبد سوخت خودروهای ایرانی هم یکی از برنامه‌های پیش روی دولت در سال 1392 است. به طوری‌که هم اکنون حدود 55 تن گاز مایع توسط ناوگان حمل و نقل کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد که امکان افزایش مصرف این فرآورده نفتی با افزایشی حدود 10 برابری تا سقف 500 تن در روز وجود دارد. در مجموع از گازمایع به دلیل قیمت بالا و افزایش روز افزون تقاضا در بازار جهانی نفت و انرژی به‌عنوان برگ برنده جدید مقابله با تحریم های نفتی توسط ایران یاد می شود.