چرا قیمت مرکبات یک‌شبه سه برابر شد؟

فارس: در سلسله گزارش‌هایی و طی مصاحبه با کارشناسان و مسئولان سعی دارد تا آنچه لازم است در سال پیش رو در کشاورزی کشور انجام شود و به نوعی اشکالات گذشته را برطرف و حرکتی رو به جلو ایجاد شود را بررسی می‌کند. کشاورز برای آبروداری و نیازی که دارد قرض می‌گیرد، تولید می‌کند و زمان پس دادن بدهی مجبور است به هر قیمتی محصول خود را بفروشد و انحصار گر هم همین موقع این محصول را خرید و انبار می‌کند و با سیاست خودش توزیع می‌کند، در این سو دست‌های پینه بسته‌ حاصل دسترنج کشاورزان است و در آن سو انحصارگرانی که همه‌ساله مدل ماشین‌های لوکس‌شان را بالاتر می‌برند، در باغ و زمین‌های کشاورزی کشاورزان ویلا می‌سازند آنها روز به روز فربه‌تر می‌شود و اینها لاغرتر. اینها درد‌دل‌های یک مسئول و تولید کننده‌ای است که مشکلات این بخش را از نزدیک لمس کرده با نیازهای آنها و به آنچه که در اطراف می‌گذرد کاملا آشناست. در این بخش با قائم مقام دبیرکل خانه کشاورز مصاحبه ‌ای انجام دادیم که از نگاه خوانندگان می‌گذرد. بیابانی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس در پاسخ به اینکه چرا به رغم تولید مرکبات کافی در سال گذشته پایان خوشی برای مردم نداشت و قیمتهای ایام عید این فراوانی را به کام مردم تلخ کرد. این مشکلات از کجا ناشی شد و چطور باید برنامه‌ریزی کنیم تا سال دیگر با چنین مشکلی مواجه نشویم، گفت: اساساً کار اجرایی کردن برای پیشبرد اهداف تعیین شده این است که گذشته را مرور و واقع‌بینانه بررسی کنیم و برای آینده راهکار ارائه دهیم. بیابانی گفت: نکته‌ای در مورد تولید مرکبات سال گذشته وجود دارد و اینکه به دلیل بارندگی و شرایط آب و هوایی فصلی مناسب، تولید خوب بود و توانستیم مرکبات به بهترین نحو عرضه کنیم، تا حدی که هنوز مرکبات ارزانترین میوه‌ای است که در فصل خودش عرضه شد، هفته دوم نوروز بعد از اینکه ذخیره‌سازان مرکبات خودشان را تحویل دادند، خرید شب عید مناسب بود و همه راضی بودند و بهترین مرکبات در میادین، کیلویی 1500 تا 1700 تومان عرضه می‌شد. *انحصارگری حاجی ارزانی‌ها بیابانی ادامه داد: البته در سیستم شهری، حاجی‌ارزانی‌ها زنجیره جدید انحصار طلبی درست می‌کنند و هر طوری که دلشان بخواهد و با هر کیفیتی محصول را به مردم تحویل می‌دهند که باعث گرانی می‌شود اما از اینها که بگذریم، انحصار در این کشور زمانی شکسته می‌شود که مجتمع‌های بزرگ تولیدی ایجاد شود و شرایط بازار به گونه‌ای باشد که دلال‌های بین‌راهی وجود نداشته باشد و عرضه بصورت مستقیم و ارزان در اختیار مردم قرار گیرد. *افزایش قیمت تمام شده تولید با بالارفتن قیمت نهاده‌ها قائم مقام دبیرکل خانه کشاورز در مورد اینکه در آینده چکار باید کنیم تا محصولات کشاورزی به صورت مناسب در اختیار مردم قرار گیرد، گفت: به دلیل تورم لگام گسیخته‌ای که سال گذشته در کشور وجود داشت، محصولات کشاورزی و عواملی که باعث افزایش تولید می‌شد دچار عارضه تورم شد به گونه‌ای که برای مثال کودی که در گذشته کیسه 50 کیلویی 7 تا 15 هزار تومان خریداری می‌شد به 70 هزار تومان رسید و همچنین افزایش دستمزد کارگری را شاهد بودیم، از سوی دیگر عدم عمل دولت به تعهدات خودش، گرانی قطعات ماشین‌آلات کشاورزی، همه دست به دست داد که قیمت تمام شده محصولات گران‌شود. وی ادامه داد: برای پایین آوردن قیمت محصولات کشاورزی باید از گذشته خود عبرت بگیریم ، بجای اینکه هدفمندی یارانه‌ها را در بخش تولید اجرا کنیم، می‌توانستیم با کاهش هزینه‌های سم و کود اینکار را انجام دهیم، اجرای هدفمندی یارانه‌ها در بخش تولید یک شبه عملی نخواهد شد، نمی‌توان بهای نهاده‌ها را یکباره بالا ببریم زیرا تولید کننده امکان تولید نخواهد داشت در صورتی که می‌توان با افزایش بهره‌وری قیمت تمام شده را پایین آورد در این صورت محصول با کیفیت مناسب و ارزان در اختیار مردم قرار می‌گیرد. *سیستم‌های آبیاری تحت فشار طی 15 سال مستهلک می‌شوند قائم مقام دبیرکل خانه کشاورز ادامه داد: گذشته از اینها بخش کشاورزی از مشکل زیر ساختی رنج می‌برد که اساسی‌ترین آن کاهش سرمایه‌گذاری در این بخش است ولی اصولاً منفی است و مفهوم آن این است که در هیچ جای این بخش ساماندهی نشده است، استهلاک تولید کنندگان در بخش کشاورزی دیده نشده است، زمانی که سیستم آبیاری در مدت 15 سال مستهلک می‌شود برای جایگزینی آن کشاورز باید هزینه مضاعفی از جیب خودش بپردازد که به نوعی تحمیل هزینه به تولید است. *سطح زیر کشت برای حفظ ذخایر آب زیر زمینی کم شود از سویی در آینده باید به چالش آب توجه ویژه‌ای شود، سفره‌های زیر زمینی از آب خالی شده‌اند، هزینه تامین آب برای بخش تولید یکی از بزرگترین دغدغه‌ها است و باید این واقعیت را تولیدکنندگان بدانند، اگر حتی قرار باشد سطح زیر کشت را کمتر کنند برای کاهش مصرف آب، این کار را انجام دهند و در عوض روی افزایش بهره‌وری کار کنند. وی ادامه داد: زمانی که آبها شور و زمینها بیابانی می‌شود تولید کننده ناچار است سطح زیر کشت را کاهش دهد و جای آن روی افزایش عملکرد و بهره‌وری کار کند. *اصلا سرمایه‌گذاری در کشاورزی وجود ندارد قائم مقام دبیرکل خانه کشاورز در واکنش به اینکه کارشناسان می‌گویند، سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی 4 درصد است، گفت: این موضوع صحت ندارد زیرا اگر ما رشد سرمایه‌گذاری داشتیم قطعاً وضعیت کشاورزی به این شکل نبود، کشاورزان ما فقیر هستند. بیابانی همچنین در پاسخ به اینکه آیا تجهیزات آبیاری تحت فشار در کشور استاندارد لازم ندارد، گفت: دقیقاً همینطور است تجهیزات آبیاری تحت فشار که در کشور استفاده می‌شود از استانداردهای جهانی پیروی نکرده و به همین دلیل زود مستهلک می‌شوند. *انتقال آب از دریای خزر به سمنان یک حرف غیر منطقی است از بیابانی سوال شد، چه ظرفیتهایی در بخش کشاورزی می‌بینید که در صورت استفاده از آنها به یک حماسه اقتصادی در کشور تبدیل می‌شود، گفت: زمانی که صحبت از منطق تولید می‌کنیم باید استانداردهای دنیا را هم در آن ببینیم مثلاً زمانی که گفته می‌شود آب از استان مازندران به سمنان برای کار کشاورزی منتقل شود، اینها حرفهای غیرکارشناسی است که به اعتقاد من هزینه شیرین کردن آب شور دریای خزر و بردن آن با یک شیب 500 تا 700 متری به استان سمنان یک موضوع غیرکارشناسی است. بیابانی ادامه داد: اقلیم ما تعیین می‌کند که ما در چه جاهایی چه ظرفیتهایی داریم، خوشبختانه به دلیل تنوع اقلیمی که در کشور وجود دارد می‌توانیم از ظرفیتهای معقول منطقه‌ای استفاده کنیم، یعنی زمانی که در یک استان می‌توانیم هندوانه تولید کنیم در جایی دیگر هندوانه برداشت شده است و این خودش از ظرفیت‌های کشاورزی کشور است، نباید ذائقه مردم به این بهانه که در هر فصلی هر میوه‌ای باید باشد با واردات بی رویه از بین برود زیرا لزومی ندارد هر محصولی را در داخل کشور داشته باشیم ،به عنوان مثال اگر کسی در تابستان مرکبات را کیلویی 5 هزار تومان می‌خرد این سلیقه شخصی است زیرا همان زمان محصولات دیگری فصلی وجود دارد که مردم می‌توانند استفاده کنند. *زمین جو را گندم نکارید قائم مقام دبیرکل خانه کشاورز تصریح کرد: باید کشاورزی پایدار داشته باشیم نه اینکه دلیل قیمت خرید تضمینی یک سال 14 میلیون تن گندم داشته باشیم و سال دیگر 7 میلیون واردات داشته باشیم، این توسعه پایدار و منطقی نیست، توسعه پایدار زمانی صورت می‌گیرد که زنجیره‌های تولید را معقول کنیم، زمانی که کشور نیاز به جو و محصولات علوفه‌ای دارد پرداختن صرف به محصول دیگری مانند گندم کار درستی نیست، درسی که از گذشته می‌گیریم این است که باید برنامه‌ریزی کنیم برای سال آینده تا کشت براساس ظرفیت برنامه‌ریزی شود و زمین‌های جو به کشت گندم اختصاص نیابد، از ظرفیت‌های منابع آبی به درستی استفاده شود، سرمایه‌گذاری باید معقول و نظارت شده در بخش تولید متمرکز شود، نهاده‌ها تعریف شده و براساس استانداردهای محیط زیست به تولید کننده برسد، سمپاشی‌ها باید اصولی شود، از آنجایی که محصولات تولیدی کشور باید با محصولات جهانی قابل رقابت باشد باید استانداردهای لازم برای عرضه وجود داشته باشد، اگر محصولی تولید شود و استاندارد بهداشتی وجود نداشته باشد این تولید مفید نخواهد بود زیرا توان صادرات نخواهیم داشت و کشاورزی کشور را آسیب‌پذیر خواهیم کرد. از بیابانی سوال شد، یارانه کود کشاورزی با این سیاست که تولید محصولات به سمت سالم سوق داده شود، حذف شد، از دیگر سو کارشناسان معتقدند هر یک کیلو گرم کود 10 کیلوگرم در افزایش محصول تاثیر دارد، آیا این سیاست حذف یارانه کود را قبول دارید؟ گفت: من با حفظ محیط زیست با سیستم تعریف شده موافقم نه اینکه یکدفعه یارانه حذف شد بدون اینکه اقدام جایگزینی برای آن در نظر گرفته می‌شود، استفاده از کود‌های حیوانی و کود سبز می‌تواند جایگزین کود شیمیایی شود اما قبل از اطلاع رسانی در این مورد حذف یکباره یارانه کود درست نیست. *بازار مشکل اصلی بخش کشاورزی بیابانی در پاسخ به اینکه مشکل اصلی کشاورزان بازار است و طی سالهای گذشته به رغم تولید مناسب اما به دلیل نوسان قیمت درآمد مناسبی نداشتند، گفت: کشاورز چه ضرر کند یا سود کند مانند راننده‌ای که در اتوبان یک طرفه قرار گرفته تولید می‌کند و نباید هزینه‌های انحصارگری را از تولیدکننده بگیریم و بازار را به گونه‌ای آرایش کنیم که دست یک گروه خاصی باشد. وی ادامه داد: هیچ تولیدی بدون مصرف کننده ارزش داشته باشد و باید عواملی که باعث می‌شود محصول با قیمت بالاتری به دست مصرف‌کننده برسد را کنترل و رصد کنیم که نیازمند برنامه‌ریزی است. *انبارهای ذخیره محصولات تجهیز شوند وی ادامه داد: اصلاح بازار یکی از ضروریات است که بخشی از آن به تولید کننده بر می‌گردد،کشاورزان باید محصولات خود را درجه بندی کنند از سویی دیگر سرمایه‌گذاران بازار هم باید منصفانه عمل کند، انبارهای مناسب احداث شود تا محصول با کمترین ضایعات و با کیفیت مناسب به مصرف‌کننده برسد.اگر انبارهای کشور تجهیز و کافی باشد قیمتها یک شبه افزایش پیدا نمی‌کند. *چرا قیمت یک شبه سه برابر شد؟ بیابانی گفت: یکی از مشکلی که سال گذشته در مورد مرکبات وجود داشت این بود که نتوانستیم مصرف بازار را پیش‌بینی کنیم و به دلیل سفرهای استانی آقای رئیس جمهور سیل عظیم مردم به استانهای شمالی سرازیر شدند و نیز به دلیل ترافیک‌های ایام نوروز محصولات به موقع نرسید و به همین دلیل یک شبه قیمتها از 1500 تومان به 4000 تومان رسید و اینها عوارض پیش‌بینی‌ نشده بودند. *انحصار بخش کشاورزی باید شکسته شود قائم مقام خانه کشاورز افزود: انحصار اگر شکسته شود یعنی همچنان که می‌دانید محصولات کشاورزی همچنان در انحصار گروه‌های خاصی است، چایی در اختیار یک گروه، بخش باغبانی و نیز بخش زراعت تحت تاثیر انحصارگرهای دیگر هستند و زمانی که محصول آماده می‌شود ارزان می‌خرند، انبار می‌کنند و در مواقع خاص توزیع می‌کنند و با کمبودهای مصنوعی که ایجاد می‌کنند قیمتها را افزایش می‌دهند، واقعیت این است که تولید کننده به دلیل آبروداری و نیازی که دارد قرض می‌گیرد و تولید می‌کند و زمان پس دادن بدهی مجبور است به هر قیمتی محصول خود را بفروشد و انحصار گر هم همین موقع این محصول را خرید و انبار می‌کند و با سیاست خودش توزیع می‌کند، اگر مبارزه با انحصارگراها در برنامه امسال قرار گیرد می‌توانیم شرایط خوبی را برای بخش کشاورزی رقم بزنیم. *سود بانکی تسهیلات ذخیره‌سازان برداشته شود قائم مقام دبیرکل خانه کشاورز تصریح کرد: وزارت صنعت می‌تواند برای تنظیم بازار ذخیره سازی را به چند برابر افزایش دهد، ذخیره‌سازان ذخیره‌سازی را با تسهیلات سوددار بانکی انجام می‌دهند و در صورتی که دولت این سود را حذف کند می‌توان میزان ذخیره‌سازی چند برابر شود.