مذاکرات کارشناسی، پیشرفتی رو به جلو/ مباحثات شکست خورد یا راهبرد غرب؟

سرویس دیپلماسی «فردا»: پس از برگزاری مذاکرات اخیر ایران و 1+5 در آلماتی قزاقستان، به نظر می‌رسد فضای حاکم بر این موضوع وارد روند تازه و جزئی‌تری شده است. یعنی پس از چندین سال، فضای منطقی‌تری بر مذاکرات فی مابین ایران و 1+5 سایه افکنده و شرایط اینگونه ایجاب می‌کند که غرب در برابر پیشنهادهای ایران به منطق بیشتری روی آورد. منطقی که شاید در سال‌های پیش کم‌تر آن را احساس می‌کردیم و با مواضع امروز و روز پیش طرف‌های غربی که در رسانه‌ها منتشر شده است، چارچوب‌های اساسی بحث را متعادل‌تر مشاهده می‌کنیم. پیشنهاد جدیدی که ایران ارائه کرده پاسخ پیشنهاد 1+5 در آلماتی 1 نیست چرا که پاسخ این پیشنهاد در مذاکرات کارشناسی داده شده است بلکه پیشنهادی جامع است که درخواست های گروه 1+5 در پیشنهاد آلماتی را هم مدنظر قرار داده و برای آنها مابه ازایی متوازن پیشنهاد کرده است. سعید جلیلی در کنفرانس خبری پس از نشست اظهار داشت: «در دو روز گذشته، بحث‌های محتوایی، تفصیلی و مشروح درباره ابعاد برنامه عملیاتی ارائه شده ایران صورت گرفت و نمایندگان 6 کشور ابهام‌ها و سوال‌های متعددی درباره برنامه عملیاتی ارائه شده توسط ایران مطرح کردند که به تفصیل پاسخ داده شد. البته بین نگاه های دو طرف فاصله هایی وجود دارد. جمهوری اسلامی ایران چنانچه بارها اعلام کرده است با تاکید بر حقوق مشروع ملت ایران از جمله حق غنی سازی از گفت‌وگو برای همکاری استقبال می کند. دو محور اساسی که در این گفت‌وگوها برای جلب اعتماد ملت ایران بیان شد عبارتند از شناسایی حق غنی سازی و خاتمه دادن به رفتارهایی که نشانه دشمنی با ملت ایران است. بر مبنای این دو محور پیشنهادهایی برای حرکت در مسیر سازنده ارائه کردیم.» در مقابل، اعضای گروه 1+5 نیز مواضع و اظهارات قابل تأملی در این‌باره بیان داشته‌اند. اشتون ـ سرپرست هیئت مذاکره کننده 1+5 ـ دیروز اظهار کرد: مذاکرات ما درباره طرح اعتمادسازی که اخیرا به ایران اعلام کردیم طولانی و فشرده بود. در این گفت وگوها مشخص شد ایران و 1+5 فاصله ماهوی با هم دارند. از این رو قرار است ما برای مشورت به پایتخت هایمان برویم و من سپس با آقای جلیلی تماس می گیرم. ما برای اولین بار وارد جزئیات شدیم طوری که قبلا تا این حد وارد مسائل ریز نشده بودیم. در گفت‌وگو سوالات و ابهامات مطرح شد. برای بار اول بحث‌های چالشی مطرح شد. ما باید برای حصول به راه حل سخت با هم کار کنیم. از سوی دیگر سرگئی ریابوکف ـ معاون وزیر امور خارجه روسیه و رییس هیات روسی در نشست آلماتی ـ در این‌باره اظهار کرده است: روسیه معتقد است باید حقوق هسته ای ایران از جمله حق غنی سازی این کشور مورد پذیرش قرار بگیرد و در مقابل ایران نیز بپذیرد فعالیت های هسته ای ایران کشورتحت نظارت و کنترل کامل آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای باشد. همچنین وزارت خارجه روسیه پس از پایان مذاکرات آلماتی با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد؛ مذاکرات میان ایران و گروه 1+5 به توافق مشترکی منجر نشد اما 'یک گام به جلو' محسوب می‌شود. مشابه این سخنان را رویترز از قول یک مقام آمریکایی منتشر کرده است. بر اساس این گزارش، یک مقام عالی‌رتبه‌ آمریکایی گفته است که مذاکرات اخیر 1+5 با ایران با شکست روبرو نشد و شش کشور قصد دارند به دیپلماسی ادامه دهند. او همچنین بیان کرده است که در گفت‌وگوهای آلماتی برخی نشانه‌های مثبت وجود داشت و تبادل نظرات ما طبیعی‌تر ، آزادانه‌تر از چیزی بود که در گفت‌وگوهای گذشته رخ داده بود. با توجه به اظهارات سعید جلیلی برای برنامه‌های ایران در آلماتی و همچنین اظهارت کاترین اشتون در مورد ورود به جزئیات و نیاز به مشورت، به نظر می‌رسد ایران آمادگی کاملی برای پیش‌برد منطقی گفتگوها دارد، هرچند 1+5 با اختیارات و آمادگی کامل در مذاکرات شرکت نکرده بود و برای این منظور نیاز به مشورت با پایتخت های خود داشتند. بنابراین در شرایط کنونی به اصطلاح توپ در زمین گروه 1+5 و کشورهایشان است. پاسخ آنها به پیشنهادهای روشن و راهگشای ایران می‌تواند آینده این مسیر را روشن نماید. این مطلب، همان نکته‌ای است که ایران روی آن تاکید دارد و آن را آزمونی دوباره برای غرب به منظور جلب اعتماد ملت ایران می‌دانند. بنابراین مشخص است که ایران با چه راهبردی به مذاکرات گام می نهد؛دوری از سیاست زدگی و تاکید بر مبانی حقوقی و فنی. این همان چارچوبی است که غرب باید آن را بپذیرد.