آشنایی با سفره «هفت‌سین قرآنی»

ایسنا: یکی از کارهای ایرانیان برای استقبال از سال جدید «سفره هفت‌سین» است که بطور معمول ساعاتی پیش از تحویل سال نو گسترده شده و سیزدهم فروردین جمع می‌شود. اما در کنار این سفره، برخی خانواده‌ها به سفره هفت‌سین قرآنی نیز اعتقاد خاصی دارند. هفت‌سین قرآنی را با آب و زعفران در یک بشقاب نوشته و سر سفره هفت سین قرار می‌دهند و بعد از تحویل سال کمی آب روی آن ریخته و می‌نوشند و سلامتی و حاجات خود را از خدای خوب و مهربان درخواست می‌کنند. نوشیدن این هفت‌سین برای شفای بیماران توصیه شده است. اما هفت سین قرآنی هفت آیه‌ای از قرآن است که با سلام شروع شده است: ۱- سلامٌ قولاً مِن رَبِّ رحیم.( یس/۵۸) " از جانب پروردگار ی مهربان به آنان سلام گفته می‌شود." این ندای روح افزا و نشاط بخش و مملو از مهر و محبت خدا، چنان روح انسان را در خود غرق می‌کند و به او لذت، شادی و معنویت می‌بخشد، که با هیچ نعمتی برابر نیست، آری شنیدن ندای محبوب، ندایی آمیخته با محبت و آکنده از لطف، سرتا پای بهشتیان را غرق سرور می‌کند، که یک لحظه آن بر تمام دنیا و آنچه در آن است برتری دارد. از پیامبر اکرم (ص) روایت شده: " در همان حال که بهشتیان غرق در نعمت‌های بهشتی هستند نوری بر بالای سرایشان آشکار می‌شود؛ نور لطف خداوند که بر آنها پرتو افکنده است. پس ندایی بر می‌خیزد که "سلام بر شما ای بهشتیان"، نظر لطف خداوند چنان بهشتیان را مجذوب می‌کند که از همه چیز جز او غافل می‌شوند، و همه نعمت‌های بهشتی را در آن حال به دست فراموشی می‌سپارند. ۲- سلامٌ علی نوح ٍ فی العالمین. ( صافات /۷۹) " درود بر نوح در میان جهانیان." چه افتخاری از این برتر و بالاتر که خداوند بر حضرت نوح (ع) سلام می‌فرستد، سلامی که در میان جهان و جهانیان باقی می‌ماند و تا دامنه قیامت گسترده می‌شود، سلام خدا توأم با ثناء جمیل و ذکر خیر بندگانش در قرآن کریم؛ کمتر سلامی به این گستردگی و وسعت درباره کسی دیده می‌شود، به خصوص اینکه لفظ " العالمین" معنی وسیعی دارد که نه تنها همه انسان‌ها، بلکه عوالم فرشتگان و ملکوتیان را نیز در برمی‌گیرد. ۳- سلامٌ علی اِبراهیم . ( صافات/۱۰۹) " درود بر ابراهیم." در آیات پیش از این آیه، به چگونگی بشارت دادن فرزندی بردبار و پراستقامت بر حضرت ابراهیم، و جریان دستور ذبح اسماعیل - فرزند ایشان - و تسلیم بودن هر دوی آنها بر این امر به میان آمده است که پس از یاد آوری این قضایا، خداوند می‌فرماید: سلام بر ابراهیم آن بنده مخلص و پاک باد. ۴- سلامُ عَلی موُسی و هارون . (صافات/۱۲۰) " درود بر موسی و هارون." در آیات پیش از این آیه، خداوند ضمن آیاتی، جریانات حضرت موسی و هارون را نقل می‌فرماید: - ما این دو برادر و قوم آنها را از اندوه بزرگ رهایی بخشیدیم. ( صافات/۱۱۵) - ما آنها را یاری کردیم تا آنها بر دشمنان نیرومند خود پیروز شدند. ( صافات/۱۱۶) - ما به آن دو، کتاب آشکار دادیم. ( صافات/۱۱۷) - ما آن دو را به راه راست هدایت نمودیم. ( صافات/۱۱۸) - ما ذکر و یاد خیر آنها را در اقوام بعد باقی و برقرار ساختیم. ( صافات /۱۱۹) و بعد از یادآوری موارد فوق خداوند بر آن دو سلام می‌رساند. سلامی از ناحیه پرودگار بزرگ و مهربان. سلامی که رمز سلامت در دین و ایمان در اعتقاد و مکتب، و در خط و مذهب است. سلامی که بیانگر نجات و امنیت از مجازات و عذاب این جهان و آن جهان است. ۵- سلامُ علی آلِ یاسین . ( صافات/۱۳۰) " درود بر پیروان الیاس" خداوند می‌فرماید: ما نام نیک الیاس را در میان امت‌های بعد جاودان کردیم.( صافات /۱۲۹) امت‌های دیگر، زحمات این انبیاء بزرگ ( الیاس و سلاله او ) را که در پاسداری خط توحید، و آبیاری بذر ایمان منتهای تلاش و کوشش را به عمل آوردند، هرگز فراموش نخواهند کرد، و تا دنیا برقرار است یاد و مکتب این بزرگ مردان فداکار زنده و جاویدان است. تعبیر به " ال یاسین" به جای" الیاس" یا به خاطر این است که ال یاسین لغتی در واژه " الیاس" بوده و هر دو به یک معنی است، و یا اشاره به الیاس و پیروان او است که به صورت جمعی آمده است. ۶- سَلامٌ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ(رعد/۲۴) سلام بر شما به خاطر آن همه شکیبایی که ورزیده اید سرای آخرت چه سرایی نیکوست ۷- سلامُ هیَ حتّی مَطلَعِ الفَجر. ( قدر/۵) " آن شب تا دم صبح، صلح و سلام است . " این آیه، در توصیف شب قدر است. آن شبی است که قرآن در آن نازل شده و عبادت و احیاء آن معادل هزار ماه است، خیرات و برکات الهی در آن شب نازل می‌شود و رحمت خاص الهی شامل بندگان می‌گردد و فرشتگان و روح در آن شب نازل می‌گردند. *اما معانی نمادهای سفره هفت‌سین ایرانی سنجد؛ سین اول، نماد فرزانگی و زایش: سنجد میوه‌ای است که وقتی باور می‌شود و عطر آن در فضا می‌پیچد تحریک‌کننده قوای احساسی انسان است و معتقدند که موجب عشق انسان‌ها به یکدیگر می‌شود به همین دلیل سنجد سمبل عشق است. در روایات می‌خوانیم نخستین خلقت خداوند عقل بوده است. از طرفی در طب قدیم و جدید خاصیت سنجد به عنوان تقویت عقل و حافظه شناخته شده است. پس سنجد به عنوان نماد خرد و فرزانگی و سنجیده عمل کردن قبل از همه سین‌ها توسط دختران نابالغ که نماد زایش و باروری هستند بر سفره هفت‌سین می‌نشیند. سیب؛ سین دوم، نماد سلامتی و عشق است: همه این جمله را بارها شنیده‌ایم که هر کس روزی یک سیب بخورد به پزشک نیاز ندارد. سیب کلید راه‌یابی به شهر سلامتی است. مفهوم آن بر این استوار شده که تن و جان و جامعه انسانی را از گزند و آسیب دور می‌سازد. سیب را مادر یا پدربزرگ خانواده‌ بر سر سفره هفت‌سین می‌چیند شاید به آن خاطر که همه ما بارها شاهد دلواپسی و نگرانی مادر خانواده برای حفظ سلامتی اعضای خانه بوده‌ایم. سبزه؛ سین سوم، یادآوری سبزی، نشاط و نماد و نوزایی؛ از سین سوم به بعد بازی قاعده خاصی ندارد و هر کدام از اعضای خانواده می‌توانند آن را بیاورند و بر سفره بچینند. سبزه نشانه خوش اخلاقی، خرمی و شادی است. سمنو؛ سین چهارم، سمبل قدرت و نماد خیر و برکت: بشر همواره در آرزوی توانمندی بوده است. سمنو غذایی مقوی است که از گندم تهیه می‌شود و به آن غذای مرد آفرین می‌گویند که سرشار از ویتامین E و مواد مغذی است. سمنو به عنوان نمایند‌ای از جهان قدرت بر سفره هفت‌سین می‌نشیند. سیر؛ سین پنجم، نماد سیری چشم و دل: سیر نماد تندرستی و میکروب‌زدایی است. سرکه؛ سین ششم، نماد تسلیم و رضا: از سرکه در ادبیات و امثال ایرانی در توصیف اضطراب و اشک و گریه استفاده می‌شود. مانند سیر و سرکه جوشیدن دل. مولانا از گریه و زاری با عنوان سرکه فشانی یاد می‌کند. سرکه بر سر سفره نوروزی ما را به پذیرش ناملایمات زندگی دعوت می‌کند. سماق؛ سین هفتم: سمبل صبر: آخرین سینی که به سفره هفت سین می‌رود سماق سمبل صبر و بردباری است. سماق در ضرب‌المثل آمده و سماق حکایت از دعوت کسی به بردباری دارد. سماق مظهر طلوع و آغاز دوباره است. سکه؛ هشتمین سین مدرن سفره هفت سین: سکه جزو هفت‌سین محسوب نمی‌شود اما بشر بعد از ضرب سکه آن را روی سفره برد تا نمادی برای افزایش دارایی باشد بجز اینها: آینه: نماد روشنایی است و حتما باید در بالای سفره جای گیرد. ماهی: نماد زایش، تازگی، شادابی و تکاپو است. شمع: مظهر فروغ و روشنایی است. اسپند: نماد دورکنندگی چشم بد است. شکر و شیرینی: برای شیرین کامی همیشگی افراد خانواده است. نارنج: نارنج شناور در میان آب نماد زمین بر روی آب است. تخم‌مرغ: نماد آفرینش، نطفه و باروری است. نان: نشان برکت و رونق روزی است.