چه زنانی مورد مزاحمت قرار می گیرند؟

خبرآنلاین: مزاحمت‌های خیابانی و به ویژه مزاحمت‌هایی که به اشکال گوناگون برای زنان ایجاد می‌شود موضوع جدیدی نیست؛ اما در سال‌های اخیر با تحصیل بیشتر دختران در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، افزایش آمار اشتغال آنها نسبت به گذشته و به طور کلی حضور گسترده‌تر آنها در سطح جامعه، این مزاحمت‌ها بیشتر به چشم می‌خورد. در رابطه با این که در بروز این ناهنجاری اجتماعی، چه عوامل فردی، اجتماعی یا قانونی دخیل هستند، میزگردی با حضور دکتر رضا غنی‌لو، عضو هیات علمی دانشگاه پلیس و کارشناس رسمی دادگستری؛ سعید معیدفر، جامعه شناس و عضو هیات علمی و مرضیه قاسم پور، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری برگزار شد که می‌خوانید. آقای غنی‌لو، تعریفی از مزاحمت‌های خیابانی وجود دارد؟ غنی‌لو: در یک تعریف ساده و قابل فهم، تجاوز رفتاری به حقوق خصوصی افراد در منظر و ملاءعام مزاحمت خیابانی نامیده می‌شود. ویژگی‌های مشترکی در مزاحمان خیابانی به چشم می‌خورد؟ غنی‌لو: طبق تحقیقاتی که ما بر اساس پرونده‌ها انجام داده‌ایم بیشتر برای کسانی در این زمینه پرونده ایجاد شده که فاقد اصالت خانوادگی بوده‌اند. این افراد فقر فرهنگی داشته و یک مرحله ارتقای مادی در زندگی اجتماعی‌‌شان اتفاق افتاده ویژگی مشترک دیگر این است که الگوگیری غلط داشته‌اند یعنی مزاحمت را تفریح تلقی می‌کردند. مورد دیگر این است که بیشتر این افراد مجرد بوده‌اند یا در دوران تجرد تجربه رابطه نامشروع داشته‌اند، نکته مشترک دیگر این بوده است که بیشتر این افراد شغل آزاد داشته یا اگر کارمند بودند در شرکت‌های خصوصی مشغول کار بودند. این که این مورد در کارمندان شرکت‌های دولتی کمتر به چشم خورده شاید به دلیل گزینش سختی است که آن سازمان‌ها انجام می‌دهند یا نظارتی است که کارمندان این شرکت‌ها روی خود احساس می‌کنند. از سوی دیگر نشان داده شده که بعضی از این افراد متاهل یا در دوران مزاحمت رابطه خوبی با همسرشان نداشته‌اند و بسیاری از آنها به دلیل انتقام از همسرشان به منظور رفع خلاء عاطفی یا دفع تحقیر روحی دست به این کار زده‌اند. ایجاد مزاحمت برای دیگران چه نیازهایی را در فرد برطرف می‌کند؟ معیدفر: با توجه به این که این مزاحمت‌ها بیشتر درباره زنان اتفاق می‌افتد، ریشه این قضیه بیشتر در ارتباط با مسائل جنسی است. مسائل جنسی چند سطح دارد که سطح اولیه آن می‌تواند با سخن برطرف شود. موارد بعدی می‌توانند از سطح کلامی بالاتر باشند و شامل تماس‌های فیزیکی در اتوبوس و مترو باشند یا به عنوان ماشین‌هایی که می‌بینیم دائما برای زنان و دختران بوق می‌زنند تا در سطوح بالاتری نیاز جنسی‌شان را برطرف کنند. غنی لو: در دنیا دو راهبرد در رابطه با مسائل جنسی وجود دارد؛ یکی کنترل و برنامه‌ریزی و سیاستگذاری است، راهبرد دوم رها کردن. کشور ما معتقد به استراتژی کنترل است نه رهاشدگی، وقتی به کنترل فکر کردیم باید برنامه قابل پیاده شدن زمینی و نه غیرواقعی داشته باشیم. علاوه بر این بسیاری از این افراد، نیاز جنسی هم ندارند بلکه دچار بدآموزی و عقده‌های روانی هستند و این رفتارها را به عنوان یک الگوی زندگی انتخاب کرده‌اند. در ابتدا دوربین‌ها صرفا با اهداف ترافیکی نصب شدند اما بعد دیدیم کارایی‌های دیگری هم دارد و حالا با هوشمندسازی دوربین‌ها، مامورانی هستند که به صورت آنلاین روی شهر نظارت دارند و اگر به موردی برخورد کنند که ماشینی فقط با این هدف تردد می‌کند، پرینت گرفته و به پلیس امنیت اخلاقی اعلام می‌کنند به نظر شما بیگانگی دو جنس چقدر در این قضیه دخیل است؟ معیدفر: الزاما رابطه یک دختر و پسر در رابطه با مسائل جنسی نیست و گاهی صرفا کنجکاوی وجود دارد و افراد می‌خواهند جنس متفاوت خودشان را بشناسند و از یکدیگر اطلاعات داشته باشند. برای پاسخ دادن به سوالاتشان باید فرصت‌هایی وجود داشته باشد و زمینه‌هایی فراهم شود که یکدیگر را بشناسند. در دبیرستان به خاطر احساسات و خطرهایی که وجود دارد منطقی به نظر می‌رسد که دختران و پسران را از هم جدا کنیم اما در دانشگاه که آنها از عقل و منطق بیشتری برخوردارند و می‌تواند فرصتی باشد برای شناخت نسبت به یکدیگر، می‌بینیم که مجالی برای آشنایی و درک متقابل از یکدیگر به آنها نمی‌دهیم. نتیجه آن هم می‌شود همین که مکان‌های دیگری جایگزین این محیط‌های سالم و علمی می‌شود و سایت‌ها و فضاهای اینترنتی و کوچه و خیابان و شب‌نشینی‌های خانه‌ها به محلی برای ایجاد ارتباط تبدیل می‌شود که بسیار خطرناک‌تر است و به جای این که افراد را از طریق درک و شعور و ذهنیات آنها بشناسیم از طریق فیزیک آنها می‌شناسیم. چه باید کرد؟ غنی‌لو: ما در ایران بیشتر از این که مشکل نوع قوانین را داشته باشیم، مشکل نحوه اجرا و اثبات را داریم. به عنوان مثال ماده 619 که ناظر بر جنسیت است و روی مزاحمت برای زنان تاکید دارد، در متن خودش به صورت غیرمستقیم اعلام می‌کند که شاکی‌محور است، یعنی حتما باید کسی شکایت کند، مگر این که جرم در منظر عموم شکل گرفته باشد،و همان لحظه پلیس دیده باشد و گزارش پلیس وجود داشته باشد. تازه اگر شخص مورد مزاحمت واقع شده دوباره روی گزارش پلیس شکایت نکند و شاکی وجود نداشته باشد، شاید مامور متهم به سوءاستفاده شغلی هم بشود چون کسی که مدعی است وجود ندارد. شاکی‌محوری قانون باعث طولانی شدن پروسه رسیدگی می‌شود . غنی‌لو: ایجاد گشت‌های امنیت اخلاقی کاری است که پلیس برای برخورد با مزاحمین نوامیس انجام داده است. رانندگانی که برای مردم مزاحمت ایجاد کنند، ماشینشان با هماهنگی قضایی توقیف شده، برای آنها کلاس گذاشته می‌شود و آموزش می‌بینند و کسانی که بار چندمشان است این کار را انجام می‌دهند، پلیس به دادستان معرفی می‌کند. کار دیگری که پلیس انجام می‌دهد استفاده از دوربین‌هاست. در ابتدا دوربین‌ها صرفا با اهداف ترافیکی نصب شدند اما بعد دیدیم کارایی‌های دیگری هم دارد و حالا با هوشمندسازی دوربین‌ها، مامورانی هستند که به صورت آنلاین روی شهر نظارت دارند و اگر به موردی برخورد کنند که ماشینی فقط با این هدف تردد می‌کند، پرینت گرفته و به پلیس امنیت اخلاقی اعلام می‌کنند. مورد دیگر، استمدادها و فوریت‌های پلیسی شماره تلفن 110 است؛ البته زمان حداقلی رسیدن پلیس هفت دقیقه است که باید کمتر شود چون ممکن است آن فرد مزاحم از محل فراری شود اما به هر حال تاثیر بازدارندگی خودش را دارد. نحوه برخورد پلیس با این افراد به چه شکل است؟ غنی‌لو: گشت‌های امنیت اخلاقی که لباس مخصوص و کارت شناسایی و حکم ماموریت دارند و با ماشین سازمانی هستند، اگر کسی را ببیند که آلودگی صوتی شدید، مزاحمت نوامیس یا کشف حجاب انجام داده و رفتارهای خارج از عرف شرعی به صورت مشمئزکننده و مزاحمت عمومی انجام دهند، مشخصات وسیله نقلیه آنها را یادداشت کرده و یک برگه به آنها می‌دهند مبنی بر این که بروند به مقر پلیس امنیت اخلاقی که فرآیند توقیف ماشین در پارکینگ پس از بررسی در آنجا انجام می‌شود. مردم دقت داشته باشند که اگر کسی کارت شناسایی پلیس و حکم ماموریت نداشت و با خودروی پلیس نبود اما تحت این عنوان آنها را تهدید کرد، به اولین پلیسی که در نزدیکی خودشان می‌بینند یا حتی مامورین راهنمایی و رانندگی مراجعه کنند یا با شماره 110 تماس گرفته و سوءظن خودشان را گزارش بدهند تا دچار تخلفات تحت پوشش مامورین پلیس نشده و از آنها اخاذی صورت نگیرد. راهکارهایی برای ایجاد امنیت بیشتر و کم شدن تعرض‌ها و مزاحمت‌های خیابانی وجود دارد؟ غنی‌لو: یکی از این راهکارها این است که به زنان رفتار حرفه‌ای در صورت برخورد با مزاحمان را آموزش دهیم. یکی از این تکنیک‌ها این است که زنان بدانند اگر مزاحمان را تحقیر یا تحریک کنند آنها به مزاحمتشان ادامه می‌دهند، التماس کردن هم باعث می‌شود آنها گستاخ‌تر شوند و به انجام اعمالشان اصرار کنند. باید مودبانه اما قاطع به آنها گفت که دست از مزاحمتشان بردارند. اگر هم مزاحمت همچنان ادامه داشته باشد باید از پلیس یا از مردمی که در صحنه حاضر هستند کمک خواسته شود ضمن این که مشخصاتی را بردارند که در فرآیند شناسایی مجرم بتوان از آنها کمک گرفت. مورد دیگر هم این است که دادگستری فرآیند تسهیل در رسیدگی را تدارک ببیند مردم می‌توانند کاری کنند که از بروز این مزاحمت‌ها برایشان پیشگیری شود؟ غنی‌لو: حالا که زنان بیشتر مورد مزاحمت‌های خیابانی قرار می‌گیرند باید از پوشیدن لباس‌ها و انجام حرکاتی که ممکن است باعث شود افراد نگاه نادرستی به آنها داشته باشند جلوگیری کنند. در این که باید با اشخاص متجاوز برخورد شود شکی نیست اما باید افراد به این دقت کنند که سیگنال‌های اشتباه نفرستند و کاری نکنند که تصور اشتباهی از آنها در ذهن دیگران به وجود بیاید که بعد به مشکلاتی مانند مزاحمت‌های خیابانی منجر شود. قاسمپور: در عین حال نباید زنان را از شکایت و تعقیب این موارد ترساند بلکه باید به آنها جرات داده شود که در صورت بروز چنین مواردی، جامعه و قانون حامی آنها هستند تا مزاحمان با خیال راحت اینگونه اقدامات را انجام ندهند.