واکنش اقتصاد جهان به فوت چاوز

خبرآنلاین: به گزارش پایگاه اینترنتی روزنامۀ لوموند، شاخص‌های بورس روز چهارشنبه ساعاتی پس از اعلام خبر فوت هوگو چاوز، رهبر انقلابی ونزوئلا با افزایش روبرو بود که ارقام مذکور بدین شرح است: بازار بورس لندن ۱.۳۶%، نیکی ۲.۱۳%، و هنگ کنگ و شانگهای ۰.۹۰% بازار بورس داو جونز نیز با ۱۴.۲۵۳.۷۷ سهم معادل ۰.۸۹% رکورد سال ۲۰۰۷ را شکست. قیمت نفت نیز شاهد افزایش اندکی در بازارهای جهانی بود. ونزوئلا چهارمین کشور تولیدکنندۀ نفت اوپک و بزرگترین دارندۀ نفت در آمریکای لاتین است. نفت سبک تگزاس روز چهارشنبه با افزایش ۳ سنت به قیمت ۹۰.۸۵ دلار معامله شد، قیمت نفت دریای شمال نیز با افزایش ۱۹ سنتی به ۱۱۱.۸۱ دلار رسید. به گزارش پایگاه اینترنتی روزنامۀ فیگارو، نفت نزدیک به ۹۰% از ذخایر ارزی ونزوئلا، ۹۴% از صادرات و نیمی از بودجۀ دولت را تشکیل می‌دهد. آماری که به گفتۀ کارشناسان اقتصادی گویای این واقعیت است که اقتصاد ونزوئلا هیچ زمان تا به این اندازه به نفت وابسته نبوده است. چاوز قول داده بود کشور را از وابستگی بیش از اندازه به نفت می‌رهاند، اما در طول یک دهۀ اخیر در این مسیر غرق شد و با افزایش قیمت جهانی نفت، تسلط بیش از پیش دولت بر بخش نفت را از طریق شرکت PDVSA بیشتر و بیشتر کرد و راه را بر سرمایه‌گذاری شرکتهای خارجی بست. بسیاری از منتقدان چاوز وی را به سوء استفاده از منابع و درآمدهای نفتی برای فعالیت‌های سیاسی و پیشبرد انقلاب بولیواری‌اش متهم می‌کنند. رهبر انقلابی آمریکای لاتین به طور گسترده‌‎ای بر روی برنامه‌های اجتماعی به منظور کاهش فقر و نابرابری سرمایه‌گذاری کرده بود. از این رو منابع بین‌المللی می‌گویند ونزوئلا دارای پائین‌ترین نرخ نابرابری در آمریکای لاتین است و متوسط حقوق ماهیانه در آن در میان کشورهای آمریکای جنوبی در بالاترین میزان قرار دارد. از سویی برنامه‌های آموزشی در دوران حکومتداری چاوز به شکل برق‌آسایی رشد کردند، به گونه‌ای که تعداد اساتید و مدرسان تا ۵ برابر افزایش یافت. برنامه‌های بهداشتی از دیگر خدمات دولتی بود. هزاران پزشک کوبایی به طور رایگان در محله‌هی فقیر مردم را درمان می‌کردند و در مبارزه با بیکاری نیز بخش دولتی در ایجاد اشتغال سرآمد بود. اما نکتۀ منفی این مسئله در اینست که این سیاست به ضرر سرمایه‌گذاری صنعتی و همچنین تنوع بخشیدن به اقتصاد تمام شد. ژولیان روبوتیه، کارشناس آمریکای لاتین در دانشگاه پرو در این باره می‌گوید: اقتصاد ونزوئلا به سندروم "بیماری هلندی" مبتلا بود. در واقع تلاشی برای جهت دادن بخش تولید در این کشور دیده نمی‌شد، در حالیکه بخش نفتی کشور نیز از کاهش سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و اکتشاف رنج می‌برد. این کارشناس آمریکای لاتین می‌افزاید: شرکت PDVSA یک سوم از حجم معاملات خود را صرف امور اجتماعی کرده بود. بعد از کودتای سال ۲۰۰۲ علیه چاوز، نزدیک به ۲۰.۰۰۰ نفر از کارکنان این گروه بزرگ صنعتی اخراج شدند و امروز شرکت از نبود نیروی متخصص و رقابت رنج می‌برد. از سویی تأسیسات نفتی ونزوئلا دچار استهلاک و پیری هستند و قطعی‌های مکرر برق و به خصوص انفجار در پالایشگاه آموای که منجر به کشته شدن ۴۲ نفر شد، از مهمترین شواهد این واقعیت است. ونزوئلا با تولید ۲.۷ میلیون بشکه نفت در روز که در مقایسه با سال ۲۰۰۵ از کاهش قابل توجهی برخوردار بوده، دیگر در میان ۱۰ تولیدکنندۀ اول نفت جهان قرار ندارد و کاراکاس در کنار سایر همپیمانان سیاسی‌اش یعنی کوبا و اکوادور مجبور به وارد کردن نفت تصفیه شده از کشورهای دیگر خواهد بود. ژولیان روبوتیه می‌افزاید: " ونزوئلا برای دیپلماسی خود هزینه می‌کرد. این کشور بنزین را به قیمت بازار خریداری می‌کرد و به قیمت ونزوئلایی یعنی حتی ارزانتر از آب معدنی آن را می‌فروخت" در واقع سیاست "نفت همه چیز" تبعات منفی دیگری به جز وابستگی به نفت را نیز به همراه داشت. بدین معنا که کشور همه مواد مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر خریداری می‌کند و چاوز هیچ دارویی برای درمان این مسئله نیافت. در واقع چاوز در تمام مدت از وابستگی کشورش به ایالات متحده آمریکا کاست و در مقابل بازارها را در اختیار چین و برزیل قرار داد. ورود به مرکوسور، بزرگترین بازار مشترک آمریکای لاتین این سیاست را تشدید کرد. بیماری دیگر ونزوئلا، افزایش تورم بود که به ۲۸% رسیده بود که در واقع با بالا بودن حقوق‌ها تورم نیز تا اندازه‌ای جبران می‌شد. مدلی که به گفتۀ ژان-ایگور میشو- اقتصاددان در موسسه ناتیکسیس- شکننده و غیرقابل دوام بود.