چرا خون‌ دماغ می‌شویم؟!

خون دماغ حتی اگر به ندرت اتفاق بیفتد، باید جدی گرفته شود. این عارضه به علت پاره شدن رگ‌های کوچک خونی در داخل بینی اتفاق می‌افتد. افرادی که بیشتر در معرض خطر خونریزی بینی هستد، یکی کودکان به علت حساس بودن خیلی زیاد رگ هایشان هستند و دیگری افراد سالخورده به دلیل فشار خون بالا می‌باشند. شایع‌ترین محل خونریزی دماغ در کودکان و جوانان قسمت قدامی‌تیغه بینی است. خوشبختانه خونریزی این ناحیه را می‌توان به آسانی کنترل کرد. مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین محل خونریزی در قسمت پشتی جدار خارجی و تیغه وسط بینی در اشخاص مسن است. این نوع خونریزی، به راحتی کنترل نمی‌شود و گاهی نیاز به اقدامات تخصصی در بیمارستان دارد. علل خونریزی بینی مقدار زیادی مایع لزج در بینی ترشح می‌شود. این ماده، هوایی را که تنفس می‌کنیم، مرطوب می‌کند. با بالا رفتن سن و پیر شدن، رطوبت بینی به خشکی می‌گراید.غشای ظریف داخل بینی خشک و شکننده شده و موجب ‌می‌شود که سیاهرگ‌ها و سرخرگ‌ها ترک بر‌دارند و با کمترین فشار دچار خونریزی شوند. گاهی بالا کشیدن ساده بینی یا عطسه‌ای ملایم، می‌تواند به خون دماغ منجر شود. علل خونریزی متنوع است. علل ممکن است موضعی باشد و در اثر آسیب وارده به بینی ایجاد شود، مانند دستکاری بینی با انگشت، انحراف تیغه بینی، استفاده از اسپری‌های مخصوص بینی، استفاده طولانی‌مدت از اکسیژن و گاهی سرطان بینی. گاهی علت، موضعی نبوده و اختلالی در سطح عمومی‌بدن وجود دارد که خود را با خونریزی از بینی نشان می‌دهد. بیماران فشارخونی با افزایش فشارخون ممکن است دچار خونریزی از بینی شوند. بیماری‌های دیگری که ممکن است با خونریزی از بینی همراه باشد، شامل اختلالات انعقادی خون (مثل هموفیلی)، نارسایی مزمن کلیه یا سرطان خون است. سرماخوردگی، آلرژی، آلودگی هوا و ارتفاع زیاد نیز از عوامل ایجاد خونریزی بینی هستند، زیرا این موارد باعث حساس شدن مخاط بینی می‌شوند. استرس، دیابت، نارسایی کبدی و عوامل هورمونی مانند بلوغ، حاملگی و یائسگی نیز باعث خونریزی بینی می‌شوند. اگر شیء خارجی در بینی فرو برود، ترشحات بدبو همراه با خون خارج می‌شود. این شکل از خونریزی از بینی را باید در بیمارستان و تحت تدابیر خاص معالجه کرد. باید جسم خارجی را خارج کرده و گاهی کار به جراحی و برداشتن بافت مرده و آسیب‌دیده می‌کشد. مصرف داروهای ضدانعقاد که موجب رقیق شدن خون می‌شوند، باعث اشکال در توقف خونریزی خواهند ‌شد. همچنین ممکن است موجب خونریزی مکرر از بینی شوند. از جمله این داروها می‌توان به آسپیرین، وارفارین، انواع داروهای مسکن همچون بروفن، پیروکسیکام، دیکلوفناک و ایندومتاسین اشاره کرد. افرادی که وارفارین مصرف می‌کنند به محض مشاهده خونریزی از هر ناحیه‌ای از بدن باید به پزشک مراجعه کنند. خونریزی در این افراد نشانه ای از مسمومیت با وارفارین است. خونریزی مکرر از یک سوراخ بینی، به‌خصوص زمانی که با انسداد همان سوراخ بینی همراه باشد، باید بررسی کامل شود، چون ممکن است ضایعات بدخیم درون بینی باعث خونریزی شود. کنترل خونریزی بینی در یک مکان خنک بنشینید، به آرامی‌و توسط دهان نفس بکشید و لباس‌های اطراف گردن تان را باز کنید. سرتان را به طرف جلو خم نکنید، اما کمی‌به عقب متمایلش نمایید.اگر خونی در دهان تان هست، به بیرون بیندازید، زیرا قورت دادن خون باعث تهوع می‌شود.بینی تان را به آرامی‌تمیز کنید تا اگر لخته خونی در بینی مانده، خارج شود. با دو انگشت، دو سوراخ بینی تان را پنج تا ده دقیقه نگه دارید تا جریان خون قطع شود. حواستان باشد که اگر مشکوک به شکستگی بینی هستید، سعی نکنید که جلوی خونریزی از دو سوراخ بینی را بگیرید. می‌توانید چند قطعه یخ کوچک که در یک پارچه سفید پیچیده شده است را روی بینی تان بگذارید تا خونریزی بینی کم شود. برای بند آوردن یا کنترل نسبی خونریزی بینی، باید جلوی بینی با انگشت شست و انگشت میانی فشرده شود. اگر روش‌های بالا اثر نداشت، چاره ای ندارید جز اینکه یک گلوله پنبه ای که قابلیت بند آوردن خون را داشته باشد، در سوراخ‌های بینی تان قرار دهید. سپس یک ساعت منتظر بمانید و بعد به آرامی‌پنبه‌ها را خارج کنید. پنبه‌ها را زیاد عوض نکنید، زیرا ممکن است این کار باعث حساس شدن مخاط بینی شود.به محض اینکه جریان خون متوقف شد، تا چهار ساعت از فین کردن خودداری کنید. در طی این مدت از خوردن قرص آسپیرین یا هر داروی ضد التهاب دیگر خودداری نمایید. پس از کنترل خونریزی بینی، باید برای پیگیری به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد. بیمارانی که خون‌دماغ شده‌اند و تحت درمان با وارفارین هستند یا داروهای مسکن استفاده می‌کنند، در مورد قطع یا ادامه مصرف باید با پزشک خود مشورت کنند. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ ۱- اگر خون دماغ طی نیم ساعت بند نیامد، یا اگر همراه با سردرد بود، فورا به پزشک مراجعه کنید. دقت کنید که خونریزی از بینی ممکن است شدید باشد یا شدید شود و بیمار را تا مرز شوک پیش ببرد. پزشک یک پنبه بزرگ که آغشته به مواد منعقدکننده خون است، در سوراخ‌های بینی تان قرار می‌دهد و تا جایی که لازم است آن را داخل می‌کند. سپس، اگر مشاهده شود که رگ‌های خونی کوچک آسیب دیده اند، ممکن است از روش «سوزاندن» این رگ ها، که اغلب به وسیله لیزر انجام می‌شود، استفاده کند تا خطر خون‌دماغ شدن مجدد را کاهش دهد. ۲- در مواردی که خونریزی‌های بینی مکرر باشند، یا مقدار خونی که خارج می‌شود، خیلی زیاد باشد نیز باید به پزشک مراجعه کنید. خونریزی‌های مکرر ممکن است علامت یک بیماری مزمن مانند فشار خون بالا یا مشکلات انعقادی خون باشند. در اغلب این موارد، آزمایش خون تجویز می‌شود.