هدف اوباما از سفر به اسرائیل چیست؟

فارس: اندیشکده «فارن پالیسی این فوکس» در مقاله‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ای به قلم «کارل بلوئیک» عضو «کمیته ملی هماهنگی کمیته‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های مکاتبات برای دموکراسی و سوسیالیسم» نوشت: هرچند «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اسرائیل می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎گوید: «او و «باراک اوباما»، رئیس جمهور آمریکا توافق کرده‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎اند در دیدار وی از اسرائیل درباره سه مسأله مهم بحث کنند، که عبارتند از تلاش ایران برای مسلح شدن به تسلیحات هسته‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ای، موقعیت بحرانی سوریه و تلاش‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها برای پیش‎‎برد روند صلح میان ما و فلسطینی‎‎ها»، اما این دقیقاً همان چیزهایی نیست که در واشنگتن یا تل آویو گفته می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود و به گوش می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎رسد. * تمرکز مذاکرات اوباما و نتانیاهو روی مسأله ایران به محض اعلان خبر بازدید رئیس جمهور از خاورمیانه، حامیان سیاست‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های دولت «نتانیاهو» تلاش کردند این تصور را که ماموریت دیپلماتیک رئیس جمهور آمریکا می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎تواند منجر به پیشرفتی در «روند صلح» اسرائیل و فلسطین شود را، رد کنند. به گزارش روزنامه «دیلی تلگراف» چاپ انگلیس: «هرچند سفیر آمریکا در اسرائیل اظهار داشت آقای اوباما با ماموریت «فوری» احیای مذاکرات صلح از اسرائیل بازدید خواهد کرد، اما دیپلمات‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های اسرائیلی گفته‎‎اند مذاکرات اوباما با نتانیاهو روی ایران، متمرکز خواهد بود». طبق گفته یک دیپلمات به این روزنامه: «شاید روند صلح از جمله موضوعاتی باشد که در عموم اعلان شده درباره آن بحث خواهد شد، اما مسائل دیگری نیز وجود دارد که باید پیش از فرارسیدن فصل تابستان به آن‎ها رسیدگی شود». اشاره وی به ضرب‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎العجل داده شده به ایران (تا فصل بهار) برای توقف غنی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی بود. به گفته این دیپلمات «موضوع بحث آن‎ها احتمالاً بیشتر جنگ خواهد بود تا صلح». یک مقام اسرائیلی به روزنامه «دیلی تلگراف» گفت: «در حال حاضر مسائل بسیار مهم‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎تر و بزرگ‎تری نسبت به کشمکش میان فلسطین و اسرائیل وجود دارد». * عدم تمرکز سفر اوباما روی مذاکرات صلح فلسطین و اسرائیل این انتظار که دیدار رئیس جمهور آمریکا از خاورمیانه می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎تواند در جهت حل کشمکش میان اسرائیل و فلسطین باشد، توسط آمریکا نیز سریعاً رد شد. در تاریخ 6 فوریه «جی کارنی» سخنگوی کاخ سفید در جمع خبرنگاران گفت: «این یک سفر برنامه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ریزی شده است، که برای دور دوم ریاست جمهوری اوباما در نظر گرفته شده است، چرا که هم در آمریکا دولتی جدید روی کار آمده و هم در اسرائیل دولتی جدید شروع به کار کرده و این فرصت مناسبی است برای چنین بازدیدی. اما تمرکز این سفر عمدتاً روی پیشنهادات صلح خاورمیانه نخواهد بود. من مطمئنم هربار که رئیس جمهور آمریکا و نخست وزیر اسرائیل بحثی داشته باشند، قطعاً هر بار که رئیس جمهور آمریکا با رهبران تشکیلات خودگردان جلسه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ای داشته باشد، این مسائل مطرح می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود. اما این بار هدف این دیدار این مسائل نیست». * برنامه هسته‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ای ایران و بحران سوریه، موضع بحث دیدار اوباما از اسرائیل «جاش راگین»، نویسنده مجله «فارن پالیسی» و مفسر امنیت ملی و سیاست خارجی به نقل از «رابرت وکسلر»، نماینده سابق کنگره و مدیر «مرکز دانیل آبراهام برای صلح خاورمیانه» گفت: «به نظر من عاقلانه نیست درباره کشمکش اسرائیل و فلسطین انتظارات را بالا ببریم. این سفر درباره امنیت اسرائیل در مقابل برنامه هسته‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ای ایران و مسائل مربوط به خشونت و درگیری در سوریه است. قطعاً کشمکش اسرائیل و فلسطین مسأله مهمی است اما من فکر می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎کنم درست نباشد به این مسأله بر سایر جنبه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های روابط اولویت دهیم». پس در نهایت این سوال مطرح می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود، پس هدف از این سفر چیست؟ و چرا رئیس جمهور آمریکا به اسرائیل سفر می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎کند؟ * هدف سفر اوباما به اسرائیل آیا این سفر در پاسخ به درخواست جمهوری‎خواهان و حامیان جناح راستی دولت «نتانیاهو» صورت می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎گیرد؟ بعید به نظر می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎رسد. آیا این سفر برای تقویت موقعیت و جایگاه «نتانیاهو» پس از شکست مفتضحانه وی و حزب لیکود در انتخابات اخیر مجلس اسرائیل انجام می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود؟ این احتمالی است که منتقدین سیاست دولت اسرائیل مطرح می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎کنند. آیا این سفر برای آماده‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی حکومت «شاه عبداله دوم»، پادشاه اردن برای صف‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎آرائی و جنگ صورت می‎‎گیرد؟ «اوباما» پس از بازدید از اسرائیل با پادشاه اردن ملاقات خواهد داشت. این احتمال آخر چندان بعید نیست. یک عنصر مهم که تاکنون در بحث درباره سفر «اوباما» به اسرائیل در ماه آینده نادیده گرفته شده، این است که وی از عمان، پایتخت اردن نیز بازدید خواهد کرد. * اردن، از اهداف سفر اوباما به اسرائیل به نوشته «کینون» در روزنامه «جروزالم پست»: «باتوجه به تحولات منطقه و این‎که مصر دیگر متحد قابل‎‎اعتمادی برای آمریکا نیست و سوریه نیز در آتش جنگ و هرج و مرج می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سوزد، ثبات پادشاهی هاشمی اردن و بقای شاه عبداله دوم از منافع مهم هم برای اسرائیل و هم آمریکا است». وی اضافه می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎کند: «بازدید اوباما از عمان و پیامی که حمایت آمریکا از شاه عبداله برای بقیه می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎فرستد، بی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎اهمیت نیست». مدت‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها است که شواهد حاکی از نگرانی آمریکا درباره ثبات حکومت اردن را می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎بینیم. ماه اکتبر سال جاری، آمریکا گروهان‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های خود را به مرز اردن و سوریه اعزام کرد، تا توانمندی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های نظامی اردن را تقویت کند. یک‎‎صد برنامه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ریز و نیروهای نظامی دیگر در صحنه بودند و در یک مرکز نظامی مشترک آمریکایی -و اردنی فعالیت داشتند. گفته می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود نیروهای آمریکایی در حال ساخت پایگاهی دیگر برای خود هستند. «لئون پانتا»، وزیر دفاع آمریکا گفت: «این تحرکات به خاطر اوضاع و مسائل پیش آمده در سوریه، کشور همسایه اردن، صورت گرفته است». * دیدار «شاه عبداله دوم» با «خالد مشعل» در 28 ماه ژانویه، «شاه عبداله دوم» برای بار سوم در یک سال با «خالد مشعل»، رهبر جنبش سیاسی حماس، دیدار کرد. گفته می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود «شاه عبداله» به «مشعل» گفته مذاکرات مستقیم با اسرائیل و تهیه یک برنامه زمانی برای چاره دو کشوری «تنها راه برای دست‎‎یابی به امنیت و ثبات در خاورمیانه» است. طبق گزارش‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها، «مشعل» بعدها اظهار داشته که وی و پادشاه اردن درباره سازش و مصالحه در داخل فلسطین بحث کرده و مسأله فلسطین و آینده این کشور را با توجه به انتخابات پیش روی آمریکا و اسرائیل بررسی کرده‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎اند. طی این دیدار شاه عبداله حمایت خود از تلاش برای مصالحه و سازش در داخل فلسطین اعلام کرده و اظهار داشت: «این اقدام می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎تواند مبنایی باشد برای تقویت اتحاد مردم فلسطین و تنها به واسطه اتحاد است که آن‎ها می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎توانند به حقوق مشروع خود از جمله تأسیس کشور فلسطین دست یابند». سال گذشته شاه عبداله دوم دو مرتبه با «محمود عباس»، رئیس تشکیلات خودگردان در رام‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎اله دیدار داشته است. از سوی دیگر، طبق برخی گمانه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎زنی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها، در واقع درباره رویکرد نسبت به مسأله فلسطین بین واشنگتن و تل آویو توافقی وجود دارد. این توافق همان «بازگرداندن اسرائیل و فلسطین به پای میز مذاکره» است. این گفته توسط «دانیل شاپیرو»، سفیر آمریکا در اسرائیل در هفته گذشته مطرح شد. «جروزالم پست» در گزارشی به قلم «هرب کینون» در 8 فوریه نوشت: «آمریکا در بیت‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎المقدس به دنبال چیزی است که جلوی فلسطینی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها را بگیرد و به موجب آن تشکیلات خودگردان را به پای میز مذاکره برگرداند». اما آن «چیز» چندان کارائی نداشت. * ادامه نقض حقوق بین‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎الملل توسط اسرائیل دو روز بعد تیتر روزنامه‎ این بود: «در آستانه سفر اوباما، اسرائیل شهرک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی را تایید کرد». تحریک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎آمیزتر از این نمی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شد. برخلاق حقوق بین‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎الملل که قدرت اشغالگر را از انتقال شهروندان از قلمرو خود به اراضی اشغال ‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شده منع می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎کند (همان‎طور که افکار عمومی نیز همین نظر را دارند)، حکومت «نتانیاهو» تصمیم گرفته 90 واحد دیگر (بخش اول 300 واحد برنامه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ریزی ‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شده) در شهرک غیرقانونی «بت ال» را بسازد. این شهرک درست در شرق رام‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎اله در مرکز کرانه باختری قرار دارد که پایتخت تشکیلات خودگردان با اکثریت مسیحی‎‎نشین است. «یاریو اوپنهایمر»، سخنگوی «پیس ناو» (یک گروه اسرائیلی که مخالف شهرک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی است) گفت: «پیشرفت این برنامه [شهرک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی] می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎تواند سفر اوباما را تحت‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎الشعاع قرار دهد. این تصمیم مبتنی بر اطلاعات غلط و در زمان بدی گرفته شده است». شاید این تصمیم مبتنی بر اطلاعات غلط بوده باشد، اما دلیل زیادی وجود ندارد که باور کنیم زمان‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎بندی این سفر غیرعمدی بوده است. * پیشنهاد نتانیاهو برای توقف شهرک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی یکی از احتمالاتی که در رسانه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های اسرائیلی مطرح می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود (اما دولت تاکنون آن را انکار کرده) این است که «نتانیاهو» پیشنهاد تعلیق شهرک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی در کرانه باختری، به جز در بیت‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎المقدس و اطراف بلوک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های مستعمراتی موجود را داده است. «کینون» در 8 فوریه نوشت: «هرچند ضمانت‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎هایی وجود ندارد، اما باورش سخت است که اگر نتانیاهو چنین پیشنهادی داده و اوباما و جان کری، وزیر خارجه جدید آمریکا در رام‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎اله در تلاش هستند، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان آن را رد کند. یکی از استدلال‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎هایی که احتمالاً برای ترغیب فلسطینی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها استفاده می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود این است که رد این پیشنهاد و امتناع از مذاکرات مجدد می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎تواند انعکاسی منفی روی اردن متزلزل داشته باشد». «نبیل ابوردینه»، سخنگوی «محمود عباس»، رئیس جمهور فلسطین، در واکنش به شهرک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی جدید در «بیت‎ال» گفت: «موضع فلسطینی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها مشخص است. مادامی که شهرک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی ادامه دارد جایی برای مذاکره نیست». «بسام الصالحی»، دبیرکل حزب خلق فلسطین به خبرگزاری «معان» گفت: «سفر «اوباما» ممکن است باعث ایجاد خیال باطلِ بازگشت به مذاکرات شود، اما در واقع این سفر تاثیری روی روند صلح نخواهد داشت». «جمال محیسن»، عضو کمیته مرکزی جنبش فتح اظهار داشت: «تنها در صورتی می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎توان مذاکرات را از سر گرفت که اسرائیل به تعهدات پیشین خود تحت حقوق بین‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎الملل عمل کرده و شهرک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی در اراضی اشغالی را متوقف کند». «حنان اشراوی»، از مقامات ارشد «سازمان آزادی‎بخش فلسطین» و عضو شورای ملی فلسطین گفت: «من و دیگر فلسطینی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها در صورتی که بازدید «اوباما» نشانه تعهد آمریکا به صادق و منجی بی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎طرف صلح بودن باشد، از آن استقبال خواهیم کرد، این مستلزم توقف اقدامات ناقضانه و تدابیر یک جانبه اسرائیل، به خصوص شهرک‎سازی و اشغال بیت‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎المقدس و سیاست‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎های محاصره و تکه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎تکه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی اسرائیل است». * نظر نتانیاهو درباره شروع مجدد مذاکرات «نتانیاهو» اخیراً در جمع گروهی از مهاجران گفت: «مذاکرات با حسن نیت به این معنی است که پیش‎‎شرطی نگذارید. طی چهار سال اخیر، فلسطینی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها بارها و بارها برای مذاکرات شرط و شروط گذاشتند. امیدوارم آن‎ها این پیش شرط‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها را کنار گذاشته و به پای میز مذاکره برگردند، تا چهار سال دیگر را تلف نکنیم». اما دقیقاً این طور نبود، هم‎چنان مانع اصلی برای حل مناقشه و درگیری تداوم استعمارگری دولت اسرائیل بوده و است. هرچند در انتخابات اخیر حزب جناح راستی «نتانیاهو»، حزب «لیکود»، دستاورد چشم‎گیری نداشت، اما ائتلافی که انتخابات را برد نیز، مخالف دولت فلسطین و طرفدار اشغال بیشتر بخش‎‎های مهم کرانه باختری بود. * گمانه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎زنی‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ها درباره علت سفر اوباما به اسرائیل «اوری آونری»، نویسنده اسرائیلی هفته گذشته در رابطه با بازدید قریب‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎الوقوع رئیس‎‎جمهور آمریکا از اسرائیل نوشت: «حالا ما باید خوشحال باشیم یا خیر؟» وی که برای پایگاه خبری «کانتر پانچ» تل آویو می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎نویسد به سوال خود چنین پاسخ داده: «بستگی دارد، اگر این بازدید به منزله جایزه دلگرمی برای شکست انتخاباتی نتانیاهو است، پس نشانه خوبی نیست. اولین سفر رئیس‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎جمهوری آمریکا پس از جورج دبلیو بوش به اسرائیل محدود می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شود به تقویت نتانیاهو و تصویر وی به عنوان تنها رهبر اسرائیلی که جایگاهی بین‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎المللی دارد. اما اگر سفر اوباما با هدف اعمال فشار جدی روی نتانیاهو برای شروع ابتکار عمل صلح باشد، به وی خوشامد می‎‎گوئیم». «نتانیاهو» تلاش خواهد کرد «با شروع مذاکرات صلح» «اوباما» را خرسند و راضی کند، که هیچ معنایی ندارد. بله، باید مذاکره کرد، اما «بدون هیچ شرط و شروطی»، یعنی: بدون توقف شهرک‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎سازی و اشغالگری، مذاکره می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎کنیم و مذاکرات ادامه خواهد داشت، مادامی که شرایط مطابق میل «اوباما» و «نتانیاهو» باشد. * سفر اوباما به اسرائیل و امکان نویدی برای شروع مذاکرات مجدد همان‎طور که «آونری»، از موسسان جنبش صلح «گاش شالوم» و از طرفداران چاره دو کشوری می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎نویسد: «اما اگر اوباما این بار جدیت داشته باشد اوضاع می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎تواند متفاوت باشد. یک طرح اولیه آمریکایی یا بین‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎المللی برای تحقق چاره دو کشوری با زمان‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎بندی دقیق و جدی. شاید این دیدار می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎تواند کنفرانسی بین‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎المللی باشد برای شروع. یک قطعنامه سازمان ملل بدون وتوی آمریکا».