تبليغ نباید جاي تعليم را بگیرد /جامعه اسلامي اگر عقل‌مدار و علم‌محور باشد،فریب نمی‌خورد

سرویس فرهنگی«فردا»: حضرت آیت الله جوادی در ادامه سلسه مباحث اخلاقی خود که در محل بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء برگزار شد، ضمن محکوم کردن حوادث تلخ پاکستان و اعلام همدردی با بازماندگان این حادثه، تاکید کرد:حقوق بشر سه ركن اساسي دارد كه آنچه در جهان كنوني مطرح است دو ركن است نه سه ركن لذا به هيچ وجه چنين قانوني توان اجراي يك كشور را ندارد چه رسد به جهان. وی ادامه داد : اگر كسي خواست كار فقهي, كار حقوقي, كار اخلاقي انجام دهد، اين سه عنصر محوري لازم دارد يكي آن موادّ حقوقي است يكي مباني حقوقي است يكي منابع حقوقي. در مجلس هم همين طور است مجلس يك سلسله مواد حقوقي وضع مي‌كند به استناد مباني, مباني آن مواد در قانون اساسي هست مانندعدالت, مواسات, حريّت, استقلال, امنيت, امانت که اينها موادّ مباني حقوقي‌اند كه از اين مباني حقوقي آن مواد حقوقي استنباط مي‌شود اين دو عنصر و دو ركن در حقوق بشر هست اما تمام بحث اين است كه مواد از مباني گرفته مي‌شود مباني بعضي‌ها مهم‌اند بعضي‌ها اهم, بعضي‌ها فرع‌اند بعضي‌ها اصل. معظم له اصلي‌ترين مبنا را عدل دانسته که همه اين مباني به آن برمي‌گردد و تصریح کرد: مساوات اگر مطابق با عدل باشد خوب است امنيت و امانت چون عدل است خوب است تا اينجا حق است عدل هم يك مفهوم شفاف و روشني دارد که به معنای «وضع كلّ شيء في موضعه» است یعنی هر چيزي را آدم در جاي خود قرار بدهد اين هم معنايي است كه روشن و پذيرفته‌شده است اما جاي اشيا كجاست؟ جاي اشخاص كجاست؟ این جاي اشيا را اشياآفرين بايد مشخص كند جاي اشخاص را اشخاص‌آفرين مشخص كند آيا جاي زن و مرد يكي است آيا جاي شراب و سركه يكي است آيا جاي گوسفند و گرگ و گراز و گاو يكي است يا فرق مي‌كند تمام نزاع بين موحّدان و ملحدان همين‌جاست. حضرت آیت الله جوادی آملی حقوق بشر را فاقد پايه علمي دانست و گفت:حقوق بشر پایه علمی ندارد براي اينكه آن مواد را از مباني مورد قبول استخراج كردند اما عدل ما هو؟ چون منبع که وحی الهی است ندارند اين مباني را بايد از آن منابع بگيرند كه نمي‌گيرند اين مباني را از ميل خود مي‌گيرند. لذا دفاع برادران حزب‌الله لبنان يا مردم مسلمان فلسطين و غزّه از خودشان دارندرا ترور می داند و مجاهد را تروريست می داند اما اين همه كشتار بي‌رحمانه در عزاي پيامبر و اهل بيت(عليهم السلام) در اين منطقه‌هاي شرق كشور ما در پاكستان اتفاق مي‌افتد هيچ كسي محكوم نمي‌كند همه روز روشن اين ظلم را مي‌بينند و مي‌گويد اينها حقّشان است!! چرا که عدل را به ميل خود دارد معنا مي‌كند. ایشان در پایان این بخش از سخنان خود نتیجه گیری کرد:بنابراين تا بشر به پايگاه وحي نرسد و از منبع وحياني برخوردار نباشد مباني را به ميل خود ترسيم مي‌كند. حضرت آیت الله جوادی آملی در تبیین مسئله اخلاقی روز خود به لزوم استفاده از محضر علماء و بزرگان اشاره کردو گفت: اينكه مي‌گويند به حضور بزرگانتان برويد در شهري كه هستيد و صرف اينكه انسان كتاب مطالعه كند كافي نيست رازش را مرحوم علامه حلي(رضوان الله عليه) در همان مقدمه كتاب تحرير دارد که می فرماید شما برويد در هر شهري و دياري كه هستيد نزد بزرگانتان, علمايتان آنها كه صاحب نفس‌اند براي اينكه امام معصوم(سلام الله عليه) فرمود: «خُذ العلم من افواه الرجال» دانش را از دهان مردان بزرگ بگيريد. ایشان به تبیین و تشریح این حدیث از لسان مرحوم شیخ بهایی اشاره کرد و گفت: مطلب دوم كه مرحوم شيخ بهايي در توجيه اين حديث شريف در کتاب کشکولش دارد اين است كه علما و رجال دين سعيشان در اين است كه كتاب‌هاي سودمند قرآني و روايي را مطالعه كنند (يك) گرچه همه مطالبي كه از كتاب و سنّت معصومين(عليهم السلام) استفاده شد نوراني است ولي بعضي‌ها نوراني‌تر, شفاف‌تر و سودمندتر است (دو) آنها در بين اين كتاب‌ها مطالب فراواني را كه استفاده كردند بهترينش را انتخاب مي‌كنند يادداشت مي‌كنند (سه) در مجالس و محافل در گفتگو بهترين را انتخاب مي‌كنند براي ديگران مي‌گويند (چهار) و قهراً آن كسي كه جزء رجال محسوب مي‌شود بايد اين مراحل را گذرانده باشد يعني مجتهد در مطالعه، در انتخاب ، در گزينش از منتخب، در انتخاب در نقل باشد تا عصاره مطالبي كه ائمه(عليهم السلام) فرمودند و براي بشريّت انسان نافع و سودمند است ارائه كنند. معظم له با تاکید بر اینکه مسئله اخلاق بدون علم پیش نمی رود گفت: ركن اساسي را علم مطرح مي‌كند اگر علم نباشد دو خطر براي جامعه بي‌علم در پيش است يكي اينكه اگر علم نباشد تعليم نباشد تبليغ جاي تعليم را مي‌گيرد و اين خطر مهم است اگر تبليغ جاي تعليم را گرفت وقتي چند بار اين مطلب را گروهي يا يك جامعه شنيدند خيال مي‌كنند اين حق است. ایشان با بیان لزوم جدایی تعلیم از تبلیغ تاکید کرد: تكرار در گفتن براي توده عوام كار تعليل را مي‌كند اصل گفتن و تبليغ براي توده عوام كار تعليم را مي‌كند اگر ما اين چهار مطلب را از هم جدا كرديم يعني تبليغ, تكرار تبليغ, تعليم, تعليل كه تعليم حق است و تعليل پشتوانه حق, ديگر گرفتار جايگزيني تبليغ به جاي تعليم نمي‌رويم. ایشان با تاکید براینکه جامعه اسلامی باید عقل مدار و علم محور باشد تصریح کرد: اينكه مي‌بينيد يك كالاي فاسدي را با تبليغ و با تكرار آن تبليغ در جامعه جا می اندازند، سرّش اين است كه جامعه, جامعه محقّق نيست در صورتی که آیات ابتدایی سوره حج عهده‌دار اين مطلب است كه فرمود اگر مقلّدي در تقليد محقّق باش اگر مرجعي در مرجع بودن محقّق باش، هيچ كاري را اين آیات بدون تحقيق تجويز نمي‌كند قهراً جامعه اسلامي مي‌شود عقل‌مدار و علم‌محور و چنين جامعه‌اي را نمي‌شود فريب داد. حضرت آیت الله جوادی آملی با بیان اینکه اخلاق بايد به استناد يك سلسله مسائل علمي باشد، اذعان داشت: اگر روشن شد كه ما هستيم و روشن شد كه تنها دشمن سرسخت ما هم مرگ است و روشن شد طبق تعليم ديني كه انسان مرگ را مي‌ميراند نه انسان بميرد، بايد رهتوشه تهيه كنيم چه چيزي براي آن نشئه سودمند است كه ما اين نشئه تهيه كنيم آ‌نجا كه بازار خريد و فروش نيست بازار رفاقت نيست تمام كارها را بايد همين‌جا تهيه كرد با همين بار به آن مقصد رسيد كه ﴿مَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِكُم مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللَّهِ﴾ ایشان در ادامه به شرح مبسوط از نامه 51 نهج البلاغه پرداختند که وجود مبارك حضرت امير(سلام الله عليه) به مسئولان امور خراج و ماليات مي‌نويسند.