صلح امام‌حسن(ع)سازش‌نبود سوزش‌بود‬

تسنیم: آیت‌الله جوادی آملی به گفتاری درباره روز 28 صفر، سالروز رحلت حضرت رسول(ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی(ع) و تبیین ارتباط رسالت و امامت پرداخته است. در بخشی از این گفتار آمده است: وقتی به امام مجتبی(ع) گفتند چرا با معاویه صلح کردی و ساختی؟ فرمودند این سوزش بود که شما تحمیل کردید و نه سازش؛ فرمود: «کنتم فی مسیرکم ایام صفین اصبحتم و دینکم تمام دنیاکم والیوم اصبحتم و دنیاکم امام دینکم»؛ در جنگ صفین پرچم به دست من بود، در صحنه جمل جبهه را حسن اداره می‌کرد، در صحنه نبرد با خوارج حسنین پرچمدار بودند. من در جنگ جمل آنچنان به دل ستمکاران چنگ زدم که پدرم گفت نگذارید حسن به قلب سپاه برود. این سخن را در نهج‌‌البلاغه قرائت می‌کنیم که «أَمْلِکُوا عَنّی هذَا الْغُلاَمَ، فَإِنِی أَنْفَسُ بِهما ـ یَعْنی الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ ـ لِئَلاَّ یَنْقَطِعَ بِهِمَا نَسْلُ رَسُولِ اللَّهِ» فرمود شما شجاعتم را در جمل دیده‌اید، سخن پدرم را شنیده‌اید که علی(ع) فرمان داد فرمود جلوی حسنم را بگیرید و نگذارید او متهورانه به قلب دشمن بزند؛ زیرا حسن یک جنگنده عادی نیست، حسین یک رزمنده عادی نیست، در همه روی زمین به عظمت حسنین پیدا نمی‌شود. اینها اگر شربت شهادت بنوشند نسل رسول اکرم(ص) قطع می‌شود. این شما بودید که صلح کردید و نه من! پسرم ابن‌حنفیه اگر کشته شد، خلأش را دیگری پر می‌کند، اما حسن اگر رحلت کرد، خلأش پر شدنی نیست، حسین اگر شهید بشود آن خلاء پر نخواهد شد: ‏«أَمْلِکُوا عَنّی هذَیْنِ ـ یَعْنی الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ ـ لِئَلاَّ یَنْقَطِعَ بِهِمَا نَسْلُ رَسُولِ اللَّهِ». فرمود آثار جنگ را در صفین دیده‌اید، در جمل دیده‌اید، در نهروان دیده‌اید، آنکه نمی‌ترسد منم، آنکه از جنگ هراسی ندارد منم، آنکه به قلب سپاه حمله می‌برد منم، شما مرا به سوختن وادار کردید نه ساختن، این شما بودید که صلح کردید و نه من. وصیت پیامبر(ص) به امیرالمؤمنین(ع) چه بود؟ سالگرد رحلت رسول اکرم(ص) است، سالگرد شهادت امام مجتبی(ع) است؛ این جمله را به عنوان عرض ادب به پیشگاه اهل بیت عصمت و طهارت عموماً، و بقیة‌الله (ارواح من سواه فداه) خصوصاً عرض کنم؛ نبی اکرم(ص) به امیرالمومنین(ع) فرمود: «یا علی اذا انا متت فغسلنی و کفنی و حنطنی و خذ بمجامع کفنی و اقعدنی و سئلنی ما شئت و اکتب ما قلت». فرمود علی(ع) بعد از اینکه مرا غسل دادی و تکفین و تحنیط کردی، اطراف کفن را بگیر و مرا بنشان، هر چه خواستی بپرس جواب می‌دهم تو یادداشت کن. رفت و آمد فرشتگان در غسل و کفن پیامبر(ص) از امام ششم، حضرت صادق(ع) پرسیدند آیا امیرالمؤمنین(ع) به این وصیت عمل کرد یا نه! فرمود: آری به این وصیت عمل کرده است؛ رسول ما انسانی این‌ چنین است. در نهج‌البلاغه قرائت می‌کنیم که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «ما ضال سمعی هینمة الملائکه»؛ یعنی در تمام مدت شستن بدن مطهر رسول اکرم(ص) صدای رفت و آمد فرشته‌ها در کنار گوشم طنین‌انداز بود و از گوشم جدا نشد. مرتب می‌دیدم که فرشته‌ها می‌آیند و فرشته‌ها می‌روند. معصوم را فقط معصوم تجهیز می‌کند به امیرالمؤمنین(ع) اگر عرض می‌کردند شما چگونه به تنهایی بدن مطهر رسول اکرم(ص) را شست‌وشو می‌دادید، می‌فرمود: هر وقت می‌خواستم یک پهلویی را شست‌وشو بدهم این بدن مطهر خود بخود می‌گشت، بدون اینکه زحمتی بر عهده من تحمیل شود. امام معصوم را معصوم تجهیز می‌کند؛ رسول اکرم(ص) را تنها کسی که عهده‌دار تجهیزش بود، امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) بود که به منزله جان او بود، چه اینکه فاطمه زهرا(س) را که معصومه بود، امیرالمؤمنین(ع) تجهیز کرد، وگرنه زنانی چون ام‌سلمه بودند، همسران پیغمبر بودند، ولی آنکه لایق باشد بدن مطهر مادر یازده امام را شست‌وشو دهد، جز علی احدی نیست و امیرالمؤمنین بود که آن بدن را تجهیز کرد. نوبت به امیرالمؤمنین رسید، امام مجتبی(ع) آن بدن را تجهیز می‌کرد، هیچ کسی در غسل و شست‌وشوی بدن مطهر امیرالمؤمنین(ع) شرکت نداشت، فقط امام مجتبی(ع) بود و تنها کاری که حسین‌ بن ‌علی می‌کرد این بود در آوردن آب کمک می‌کرد. در غسل و شست‌وشوی بدن مطهر امام مجتبی(ع) احدی جز سالار شهیدان حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع) شرکت نداشت، مگر عباس بن علی(ع) که فقط آب می‌آورد، وگرنه بدن مطهر مسموم امام مجتبی(ع) را فقط حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع) شست‌وشو داد. لا یوم کیومک یا اباعبدالله(ع)... اما «لا یوم کیومک یا اباعبدالله»؛ نوبت به سالار شهیدان که رسید حضرتش غسل نداشت تا امام چهارم تغسیلش کند، غسلش دهد، اما در هنگام دفن کردن بنی‌اسد که حضور داشتند دیدند امام چهارم فرمود کنار بروید این بدن همانند ابدان دیگر نیست که شما دفنش کنید، این بدن را شخصاً باید دفن کنم. اگر عرض می‌کردند شما چگونه به تنهایی این بدن بی‌سر را دفن می‌کنید می‌فرمود: «ان معی من یعیننی» با من کسانی‌ هستند که مرا کمک کنند. فقط کسی که بدن مطهر سالار شهیدان حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع) را به قبر سپرد، امام سجاد(ع) بود. این جزء سنن و آداب دفن است که کفن را از روی صورت مرده باز می‌کنند و صورتش را روی خاک می‌گذارند و می‌گویند «عفوک عفوک». علی بن حسین(ع) وقتی بدن بی‌سر سالار شهیدان حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع) را به خاک سپرد، چگونه صورت را روی خاک گذاشت خودش می‌داند و بس... . ولی بر بالای قبر مطهرش نوشت: «هذا قبر حسین بن علی بن ابی‌طالب الذی قتلوه عطشانا».