تمام بحران‌های یک وزارت ناتمام

مهر: مرضیه وحید دستجردی نخستین وزیر زن در تاریخ جمهوری اسلامی ایران که به طور ناگهانی در بعداظهر یک روز نیمه تعطیل از سوی رئیس جمهور برکنار شد، در طول مدت وزارت خود چند بحران مهم را پشت سر گذاشت. 25 مردادماه 88 درحالی که هنوز خاطره برکناری همزمان دو وزیر ارشاد و اطلاعات از دولت نهم درخاطر مانده بود، کابینه دولت دهم از محمود احمدی نژاد معرفی و نام یک زن نیز در کابینه به چشم می خورد. رئیس جمهور با تأکید براینکه سه معیار گزینش وزیران، "صلاحیت های اخلاقی و تعهدی، کارآمدی و همگرایی و روحیه همکاری" است،‌ گفت: "ممکن است افرادی قوی باشند، اما روحیه همگرایی آنان کم باشد اما افرادی با درجه "کارآمدی" پایین تری باشند اما همگرایی این افراد، این ضعف را بپوشاند، با این نگاه، همکاران کابینه انتخاب شده اند." همین "همگرایی و روحیه همکاری" نکته ای است قابل توجه که شاید برکناری پی در پی وزیران کابینه دولت دهم از منوچهر متکی وزیر سابق امور خارجه، تقی پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و در نهایت وزیر بهداشت را قابل قبول نشان دهد. دکتر مرضیه وحید دستجردی - مدیر سابق روابط دانشگاهی و امور بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی تهران، عضو هیئت علمی گروه زنان و زایمان این دانشگاه اولین زن در تاریخ جمهوری اسلامی ایران و سومین زن در تاریخ کشور بوده که سمت وزارت را برعهده گرفت. درنهایت پس از کش و قوس و مخالفت ها با تصدی پست وزارت توسط یک زن، وی از مجموع 286 رأی با 175 رأی موافق، 29 رأی ممتنع و 82 رأی مخالف، موفق به کسب رأی اعتماد از مجلس برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شد. اولین بحران دوران مدیریت وزیر بهداشت؛ ابطال آزمون دستیاری 29 بهمن سال 88 سی‌وهفتمین دوره آزمون دستیاری از سوی وحید دستجردی ابطال و دلیل آن نیز فروش سؤالات آزمون دستیاری پزشکی اعلام شد. وزارت بهداشت در آن زمان اطلاعیه‌ای صادر کرد و آزمون جایگزین در 13 اسفند همان سال برگزار شد. پس از آن بسیاری از نمایندگان مجلس خواستار پاسخگویی وزیر بهداشت شدند و در نهایت اعلام ابطال آزمون را از سوی وی یک "عمل شجاعانه و مردانه" توصیف کردند. روزنامه ایران همان زمان عکسی خندان از دکتر دستجردی در صفحه اول به چاپ رساند و او را شجاع ترین وزیر خطاب کرد. تجمع اعتراض آمیز داوطلبان آزمون دستیاری در سال 88 در محل وزارت بهداشت دومین بحران دوران مدیریت وزیر بهداشت؛ انحلال دانشگاه علوم پزشکی ایران 8 آبان ماه سال 89 ابلاغیه ای بر صفحه روابط عمومی وزارت بهداشت نقش بست که بخش عمده ای از نیروهای نظام سلامت را در استان تهران دچار بهت و ناباوری کرد. دانشگاه علوم پزشکی ایران منحل شد و کلیه واحدها به دو دانشگاه دیگر یعنی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی منتقل شد. همان زمان گفته شد که وزیر بهداشت در برابر فشارهایی که از مجموعه مدیریت اجرایی برای این امر بر وزارت بهداشت بوده است و در راستای اجرای تصمیمات دولت مبنی بر خروج دستگاههای اجرایی از استان تهران این کار را به انجام رساند. در واقع وحید دستجردی به عنوان وزیر بهداشت تنها مصوبه شماره 677/110 معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور در راستای تصمیم دولت مبنی بر خروج دستگاههای اجرایی از استان تهران را ابلاغ کرد. تغییر تابلوی دانشگاه علوم پزشکی تهران در محل دانشگاه علوم پزشکی ایران سابق از سوی دانشجویان معترض به انحلال در همین سال یک اتفاق دیگر برای وزیر بهداشت، بحرانی را بوجود آورده بود. در فاصله ماه های شهریور و مهر ماه دو پزشک در دو سوء قصد ترور و کشته شدند. دکتر عبدالرضا سودبخش عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مقابل مطب شخصی خود از طرف افراد ناشناس کشته شد و دکتر غلامرضا سرابی، متخصص بیماریهای قلب و عروق و شاغل بیمارستان خاتم الانبیاء هنگام خروج از مطب، از ناحیه شکم مورد اصابت گلوله افراد ناشناس قرار گرفت و کشته شد. دستجردی وزیر بهداشت وقت در این باره یادآور شده بود: اساتید و پزشکان جزء قشر زحمتکش جامعه هستند و نمی دانیم چه دلایلی وجود دارد که این جنایتکاران این دو پزشک و استاد را مورد هدف قرار داده اند. من از وزیر اطلاعات و فرمانده نیروی انتظامی خواسته ام تا به این قضیه رسیدگی کنند تا هر چه زودتر این افراد شناسایی و به مجازات برسند. بحران بعدی رهاسازی بیماران در بیابان اردیبهشت ماه سال 90، تصویر دو بیمار با لباس بیمارستان امام خمینی (ره) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران که در بیابان رها شده بودند در رسانه ها منتشر شد. گمانه زنی ها و دستور و پیگیری ها به یک معضل تمام عیار برای نظام سلامت بدل شد. ادعاهای مختلفی از وضعیت بد رسیدگی به بیماران در بیمارستان ها دولتی تا توطئه بودن موضوع این بیماران در این میان مطرح شد. توضیحات دستجردی درباره بیماران رهاشده در بیابان دستجردی به عنوان وزیر بهداشت در یکی از موضع گیری های خود در این باره ضمن مشکوک خواندن این اتفاق از مراجع قانونی به عنوان مدعی به خطر افتادن سلامت جامعه گفت: من از دادستان خواسته ام که این افراد را به اشد مجازات محکوم کنند. در قانون هم حتماً برای افرادی که با جان مردم بازی می کنند مجازات در نظر گرفته شده است و ما از این افراد خاطی شکایت کرده ایم. مشکلات تامین ارز دارویی و ماجرای زین اسب در پاییز سال 91 و پس از کمبودهای شدید دارویی که گریبانگیر نظام سلامت شد، مشخص شد که با توجه به اینکه دارو جزء تحریم های اعمال شده بر کشور نیست اما ارز مورد نیاز شرکت های دارویی با نرخ مرجع به طور کامل به آنها اختصاص نیافته است. در این زمان در حاشیه یکی از بازدیدها وزیر بهداشت با اظهار تاسف از نحوه اولویت بندی تخصیص ارز مرجع به کالاها از نحوه اولویت بندی و ارجحیت کالاهایی نظیر زین اسب، دسته بیل و لوازم آرایشی بر دارو و تجهیزات پزشکی برای دریافت ارز مرجع گلایه کرد. بهره برداری از طرح تولید ملی داروهای ضد سرطان دستجردی چند هفته بعد در آخرین اجلاس روسای دانشگاه های علوم پزشکی در زمان وزارت وی، از احتمال گران شدن برخی اقلام دارویی خبر داده بود. این در حالی بود که رئیس جمهور یک شب پیش از آن در گفتگوی تلویزیونی کرده بود: احدی حق ندارد با این استدلال که مثلا ارز نیست، قیمت دارو را بالا ببرد. دولت ارز دارو را داده است و این مشخص است و من آمار شرکتهایی که به آنها ارز داده شده است را نیز دارم. فشار برای تغییر قائم مقام وزیر؛ آخرین بحران دوران مدیریت وزیر بهداشت از ابتدای تعیین دکتر مرضیه وحیددستجردی به عنوان وزیر بهداشت و تعیین سه معاون آموزشی، درمان و بهداشتی وزارت بهداشت از میان اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران شائبه حمایت از این دانشگاه از سوی وزیر بهداشت مطرح شد. این شائبه زمانی قوت گرفت که گفته شد دکتر باقر لاریجانی وزیر در سایه وزارت بهداشت محسوب می شود و وی همان موقع در پاسخ به مهر گفته بود: طرح این گونه مسائل غیر ضروری است. وزارت بهداشت، وزیری دارد که بسیار قدرتمند است و تصمیم گیری های وسیع و شجاعانه ای دارد. البته وی تلاش دارد که تصمیم گیری ها را بر اساس شواهد انجام دهد و مدیریت وی اینگونه است. ممکن است گهگاهی افراد جابجا شوند اما به دلیل ارتباط زیادی که با دانشگاهها دارند، نیروهای متعددی همواره به صورت تازه نفس در این مسیر حرکت می کنند. این موضوع به همین جا ختم نشد و وزیر بهداشت در حکمی دکتر باقر لاریجانی را به عنوان رئیس شورای سیاستگذاری وزارتخانه که کلیدی ترین پست در این وزارتخانه محسوب می شود، تعیین کرد و این موضوع سرآغاز فشار مجموعه مدیریت اجرایی برای تغییر دکتر لاریجانی شد. اذعان به فشارها از سوی دستجردی موضوعی که در دو نامه لاریجانی و دستجردی به یکدیگر کاملاً مشهود است. لاریجانی در نامه خود بر این فشارها با این بیان تاکید می کند که "علی رغم تمامی تلاشی که جنابعالی برای ثبات مدیریتی این مجموعه (دانشگاه علوم پزشکی تهران) به عمل آوردید، تدبیر دیگری برای اداره این نهاد علمی ارزشمند در نظر گرفته شده است" و دکتر دستجردی در پاسخ یادآور می شود: "اینجانب فشارهای وارده از جانب مدیریت اجرایی کشور برای تغییر ریاست دانشگاه علوم پزشکی تهران را که به تعبیر مقام معظم رهبری نماد آموزش عالی کشور است به مصلحت نظام سلامت نمی دانم و بر اساس شناخت بیش از سه دهه از جنابعالی اطمینان دارم که سکان کشتی علم و دانش بدست شخصیتی مدیر، دانشمند و امین سپرده شده است" دکتر باقر لاریجانی از سال 84 ریاست دانشگاه علوم پزشکی تهران را برعهده داشت. نکته جالب توجه در حکم ریاست وی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی این بود که به گفته دکتر کامران باقری لنکرانی "زمانی که درباره وی در شورا رای گیری شده برای اولین بار همه به اتفاق آراء به دکتر لاریجانی رای دادند و همه بر توانایی ایشان تأکید دارند. " اما گذر زمان و بازیهای سیاسی، تمام این مسائل را به خاطره بدل کرد و اکنون علت اصلی برکناری وزیر بهداشت دولت دهم، مقاومت وی در تغییر رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران عنوان شده است. تمام این اتفاقات در حالی رخ داده است که برنامه های مهم وزارت بهداشت از جمله المپیاد علمی دانشجویان علوم پزشکی، طرح پزشک خانواده، آزمون دستیاری، تولید داروهای با فناوری بالا، اورژانس های بیمارستانی،‌ جشنواره تحقیقاتی و فناوری رازی در پیش رو است و هنوز هیچ یک از معاونان وزارت بهداشت واکنشی نسبت به ادامه این برنامه ها از خود نشان نداده اند.