قاچاق و عرضه «ترامادول» در بازار آزاد

هشدارها داده شد؛ اما گوش‌ها بدهکار نبود. خبر رسیده که در بازار آزاد، ترامادول به جای متادون عرضه می‌شود و این به آن معناست که معتادانی که عزم خود را برای ترک جزم کرده‌اند در دام ماده مخدر دیگری افتاده‌اند که به گفته کارشناسان «بسیار اعتیادآور» است. گذشته از آن این روزها ایرانی‌ها با نسل جدیدی از معتادان مواجه شده‌اند که طی یک روز حتی بیش از 20 حبه ترامادول را از برگ قرص جدا کرده و آن را می‌بلعند تا نشئگی را برای ساعتی احساس کنند. به گفته مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی،نتایج مطالعات انجام شده حکایت می‌کند که همواره استقبال از شربت متادون کمتر از قرص آن است و شربت عوارض بیشتری دارد. به همین علت پیشنهاد شد تا به جای عرضه 20 درصدی قرص متادون، این میزان به 40 درصد برسد تا درصد بیشتری از قرص متادون به صورت قانونی در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرد اما در جلسه کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر با این پیشنهاد موافقت نشد. گذشته از آن کارشناسان معتقدند توزیع نامناسب شربت تریاک در سال‌های اخیر نیز بر این رخداد بی‌تاثیر نیست. وقتی شربت تریاک به رغم همه تبلیغات رسانه‌ای به طور گسترده در دسترس معتادانی که تمایل به ترک دارند، قرار نمی‌گیرد، بدون شک آنها به‌دنبال دوای دردشان سر از بازار آزاد در می‌آورند، جایی‌ که دلال‌ها برای اسکناس‌های معتادان، کیسه دوخته‌اند! به نظر می‌رسد ناهماهنگی میان نهادهایی که در امر درمان اعتیاد دخیلند، سبب شده است تا سیاست‌هایی چون توزیع شربت تریاک به نتیجه نرسد. محمدصادق فتح‌اللهی،مدیرکل دفترتوسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با موادمخدر در این باره به تهران امروز می‌گوید: «با اینکه وزیر بهداشت دستور مستقیم و صریح داده است که در سراسر کشور به هر نحوی نسبت به توزیع شربت تریاک مساعدت شود اما در بسیاری از مراکز دیده می‌شود که به علت نظرات شخصی یا این موضوع که هنوز برای آن‌ها توزیع شربت تریاک تابو است، این اقدام به نحو احسن صورت نمی‌گیرد یا در مواردی کاملا متوقف شده است. در چنین شرایطی که جای خالی راه حل برای ترک معتادان و رهایی آنان با حمایت‌های دولتی دیده می‌شود، بدون شک این امر که معتادان به‌دنبال روش‌های دیگری باشند که بالطبع زیان آور نیز هستند، طبیعی است!» اما عبدالرضا عزیزی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی که پیش از این مدیرکل بهزیستی در یکی از استان‌ها نیز بوده، وقفه‌هایی که در درمان و ساماندهی وضع اعتیاد در کشور رخ می‌دهد را طبیعی می‌داند. او به تهران امروز می‌گوید: «20 سال پیش پیشنهاد شد که به عده‌ای از معتادان در شرایط خاصی هستند، تریاک داده شود که واکنش‌هایی به این پیشنهاد صورت گرفت. آنها می‌گفتند که نیروی انتظامی با این امر مخالفت می‌کند اما امروز می‌بینیم که این تابو شکسته شده و سیاست توزیع شربت تریاک در دستور کار قرار گرفته است.» به گفته این نماینده مجلس جامعه و سیاست‌گذاری‌های مربوط به آن در این امر ناگزیر از تغییر هستند و به زودی تغییرات مثبتی دراین زمینه رخ خواهد داد و بسترها برای ارائه راه حل‌های مناسب ایجاد خواهد شد. به اسم متادون، ترامادول می‌فروشند! هرچند گاهی پزشکان، ترامادول را به عنوان دارو برای بیماران تجویز می‌کنند، اما برای معتادان به ترامادول، این ماده دیگر دارو نیست بلکه خود به عاملی برای بیماری مبدل شده است. چرا که بدون ترامادول خماری به جانشان می‌زند و زندگی جلوی چشمان‌شان در هم می‌پیچد. دکتر فرید بیاتی سده، مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی اعلام کرده است که «چند نمونه قرصی را که به عنوان متادون در بازار آزاد عرضه می‌شود، برای آزمایش به پزشکی قانونی عرضه کردیم و آزمایشات نشان داد ماده اصلی تشکیل‌دهنده این قرص‌ها، ترامادول است.» او همچنین با یادآوری کار کارشناسی انجام شده ادامه داد: «جلسه کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر و تصمیم‌گیری درباره درمان نگه‌دارنده با قرص‌ یا شربت متادون، تشکیل شد و بنا به صلاحدید کارشناسان، پیشنهاد سازمان بهزیستی، عرضه 60 درصدی شربت و 40 درصدی قرص بود که با آن مخالفت و مقرر شد به معتادان در حال ترک در مراکز درمانی سرپایی 20 درصد قرص و 80 درصد شربت ارائه شود و ارائه قرص مختص به بیمارانی باشد که از نظر پزشکی قادر به استفاده از شربت متادون نیستند.» به گفته مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی قرار است که این روند تا شش ماه ادامه یابد و پس از شش ماه مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد. نسل جوان قربانی ترامادول و عوارض مصرف آن 2 سال پیش بود که برای نخستین بار، مسئولان از تریبون رسانه‌ها به طور رسمی اعلام کردند: «ترامادول یک تریاک مدرن است!» پس از آن نتایج مطالعات انجام شده پشت سر هم رو شد. نتایجی نظیر اینکه 40 درصد معتادان در کشور به صورت غیرعلمی و سرخود، برای ترک از ترامادول استفاده می‌کنند و پس از طی دوره‌ای به این قرص اعتیاد پیدا می‌کنند. مدیرکل وقت درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز با استناد به همین نتایج اعلام کرد که: «از بین داروهای مخدر بیشترین دارویی که در کشور مصرف می‌شود، ترامادول است، که 5/26 درصد کل را به خود اختصاص می‌دهد، 66درصد مصرف کنندگان این دارو متاهل هستند،10درصد آنها بیکارند و 66درصد این معتادان ماهانه کمتر از 200 هزار تومان درآمد دارند که به طور متوسط 52 هزار تومان آن را صرف خرید این دارو می‌کنند.» اما ماجرا دراین نقطه متوقف نشد. به گفته رویا نوری، پژوهشگر اعتیاد، این روزها ترامادول، نسل جوان را احاطه کرده و تعداد زیادی از دانشجویان را نیز گرفتار کرده است. او به تهران امروز می‌گوید: «بنا برآمار بروز تشنج در مصرف‌کنندگان ترامادول بسیار بالاست و وقتی به جای متادون به مصرف‌کننده عرضه می‌شود، ترک کردن این ماده نیز بسیار سخت است. هر گاه بر یک ماده مخدر در لابراتوار، فعل و انفعالات شیمیایی انجام شود آن هم به دور از نظارت متخصص، بدون شک دارای عوارض بیشتری است.» او ادامه می‌دهد: «وقتی فردی تحت نظر پزشک ترامادول مصرف می‌کند به مرور زمان دوز دارو را پایین می‌آورد و به صورت تدریجی آن را قطع می‌کند اما در مصرف خودسرانه که اغلب از سوی جوانان صورت می‌گیرد یک فرد طی مدت کوتاهی به مصرف 2 برگ قرص معادل 20 حبه در روز می‌رسد. حتی ممکن است دوز مصرف به بیشتر از این مقدار هم برسد که بر کلیه، کبد و سیستم گوارش نیز علاوه بر سیستم اعصاب اثر سوء دارد.» به گفته نوری، عوارضی که در مصرف‌کنندگان ترامادول بروز می‌کند لرزش بدن، عصبی بودن، لاغری، پرخاشگری و تعریق بسیار زیاد است.