رهنمودهایی بی نظیر از امام هادی(ع)

تبیان: امام معصوم علیه السلام به عنوان پیشوای انسانها در رسیدن به سعادت و کمال دنیوی و اخروی، نقش هدایت و راهبری را داراست. اوست که شایسته اطاعت و پیروی است؛ زیرا خود هدایت یافته الهی است. منطق قرآن نیز بر همین است که آنان که هدایت یافته اند سزاوارتر به پیروی هستند. امام دهم شیعیان علی بن محمد النقی علیهماالسلام یکی از این راهنمایان هدایت یافته ای است که جز به حق راهنمائی نمی کنند. این امام بزرگوار در جهت هدایت انسانها تمام تلاش خویش را بکار برد و در این راه هیچ کوتاهی ننمود. ایشان هم در مقام گفتار بصورت پند و اندرز به بهترین و گویاترین روش هدایت گری کردند و هم در مقام رفتار و عمل نیز اقدام به دستگیری و هدایت پرداختند. در ذیل نمونه هایی از این هدایت های کلامی و عملی حضرت خواهد آمد. هدایت های گفتاری: 1. بی اعتمادی به دیگران در زمان بی عدالتی: «إذا کان زمان العدل فیه اغلب من الجور فحرام أن یظن بأحد سوا حتی یعلم ذلک منه . حضرت می فرمایند: هرگاه روزگار چنان بود که عدالت در آن زمان بر زور و ستم می چربید بدگمانی به کسی حرام است، تا بدان یقین پیدا کنی . و إذا کان زمان الجور اغلب فیه من العدل فلیس لاحد ان یظن بأحد خیرا ما لم یعلم ذلک منه. و هر گاه روزگاری شد که ستم و زور بر عدالت می چربد، در آن زمان نباید کسی به دیگری خوش گمان باشد،[1] تا در عمل، او را بشناسد.» [2] امام عسکری از امام هادی نقل می کند که فرمود: اگر پس از غیبت قائم آل محمد علیهم السلام از عالمان کسی نمی ماند که به سوی خدا دعوت و راهنمایی کند و با براهین و حجج الهی از دینش دفاع کند و بندگان ناتوان خدا را از دامهای ابلیس و سرکشان و از تله ای نواصب برهاند، همه از دین خدا بر می گشتند، ولی ایشان زمام دلهای شیعیان ناتوان را همچون ناخدای سکان دار کشتی در دست دارند. ایشان نزد خدای سبحان برترین منزلت را دارند 2. پذیرفتن سخن انسان دلسوز: من جمع لک ودّه و رأیه فاجمع له طاعتک. آنکه دوستی و رأیش را برای تو جمع کند (و با دلسوزی رأیی دهد) اطاعتت را برایش جمع کن. [3] 3. نتیجه از خود راضی بودن: امام هادی علیه السلام فرمودند: هر که از خود راضی باشد، ناراضیان او فراوان خواهند بود. [4] 4. اثر مال حرام: کلینی با سند خود از داوود صرمی نقل می کند که گفت: امام هادی فرمود داوود! حرام رشد و فزونی ندارد و اگر هم داشته باشد برکت ندارد؛ و آنچه از حرام انفاق شود پاداش ندارد و آنچه از حرام پس از انسان باقی می ماند، توشه آتش او خواهد بود. [5] هدایت های فکری و اعتقادی: در عصر امام هادی علیه السلام مکاتب عقیدتی متعددی همچون معتزله و اشاعره رواج یافته... از این رو گاه امام در برابر سۆالهایی قرار می گرفت که پیدا بود از این گونه آراء و نظریات سرچشمه گرفته است. نفوذ آراء و نظریات باطل از این راه در محافل شیعه، ضرورت هدایت و رهبری فکری شیعیان را از سوی امام شدت می بخشید، از این رو پیشوای دهم طی مناظرات و مکاتبات خود بی پایگی مکاتب و آراء و نظریات باطل همچون جبرگرائی و جسمیت خدا و ... را با استدلالهای روشن و قاطع اثبات می نمود و مکتب اصیل اسلام را پیراسته از هر گونه تحریف و تفکر باطل به جامعه عرضه می کرد. [6] امام هادی نمونه ای از هدایت فکری امام هادی: شیخ مفید می گوید: از امام هادی علیه السلام پرسیدند: آیا افعال بندگان خدا نیز مخلوق خداست؟ امام فرمود: اگر خدا خالق افعال بندگان خود بود از آن بیزاری نمی جست، در حالی که خدای سبحان می فرماید: خدا و پیامبرش از مشرکان بیزارند. (توبه/3). او [در این آیه] از آفرینش وجود مشرکان بیزاری نجسته است بلکه از شرک و زشتیهای ایشان بیزاری جسته است. [7] راهنمایی به راهنمایان در زمان غیبت: امام عسکری از امام هادی نقل می کند که فرمود: اگر پس از غیبت قائم آل محمد علیهم السلام از عالمان کسی نمی ماند که به سوی خدا دعوت و راهنمایی کند و با براهین و حجج الهی از دینش دفاع کند و بندگان ناتوان خدا را از دامهای ابلیس و سرکشان و از تله ای نواصب برهاند، همه از دین خدا بر می گشتند، ولی ایشان زمام دلهای شیعیان ناتوان را همچون ناخدای سکان دار کشتی در دست دارند. ایشان نزد خدای سبحان برترین منزلت را دارند. [8] به امام هادی علیه السلام عرض کردم: شخصی نذر کرده است اگر خدا حاجتش را برآورد چند درهم صدقه بدهد. خدا حاجت او را برآورد و او آن چند درهم را به طلا تغییر داد و خدمت شما فرستاد. آیا درست است یا (نذر خود را ) اعاده کند؟ امام فرمود: اعاده کند هدایت های ویژه: الف.ابن حمزه از محمد بن فرج نقل می کند که گفت: امام هادی به من فرمود: هزگاه خواشتی سۆالی بپرسی آن را در نامه ای بنویس و نامه را زیر سجاده خود بگذار و ساعتی صبر کن؛ سپس آن را بیرون بیاور و بنگر! محمد بن فرح می گوید: من انحام دادم و پاسخ خود را نوشته شده در آن یافتم.[9] ب. مجلسی از کشف المحجة سید ابن طاووس و او با سند خود از الرسائل کلینی و او از کسی که نامش را می برد نقل می کند که گفت:به امام هادی نوشتم که: آدمی دوست دارد آن مطلبی را که می خواهد به پروردگارش بگوید به امامش برساند. امام در پاسخ نوشت: اگر حاجتی داشتی لبان خود را بجنبان که پاسخ آماده است.[10] هدایت در احکام شرعی: کلینی با سند خود از علی بن مهزیار نقل می کند که گفت: به امام هادی علیه السلام عرض کردم: شخصی نذر کرده است اگر خدا حاجتش را برآورد چند درهم صدقه بدهد. خدا حاجت او را برآورد و او آن چند درهم را به طلا تغییر داد و خدمت شما فرستاد. آیا درست است یا (نذر خود را ) اعاده کند؟ امام فرمود: اعاده کند. [11] پی نوشت ها : 1.سید هاشم رسولی محلاتی، گلچین حکمت،بوستان کتاب قم،چاپ دوم1384، ص333 2. علی مۆیدی، فرهنگ جامع سخنان امام هادی، شرکت چاپ و نشر بین الملل، چاپ اول بهار 1385، ص 313 3.ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ترجمه احمد جنتی،شرکت چاپ و نشر بین الملل، تهران،چاپ اول، پاییز 1382،ص 773 4. علی مۆیدی، فرهنگ جامع سخنان امام هادی، ص 308 5. همان، ص 314 6. مهدی پیشوایی، سیره یشوایان، نشر مۆسسه امام صادق علیه السلام، چاپ دوازدهم تابستان 80، ص601 7. علی مۆیدی، فرهنگ جامع سخنان امام هادی، ص 39 و 40 8. همان، ص 238 9. همان، ص 178 10. همان 11.همان، ص 238