نقش «فیس بوک» در بحران سوریه

فارس: فیس بوک را باید از جمله ابزار تاثیرگذار در بحران سوریه دانست که جایگاه و عملکرد آن متناسب با تغییر و تحولات جاری در این بحران تغییر کرده و متحول شده و بسیاری آن را رسانه‌ای مهم در تبیین حوادث جاری در سوریه می‌دانند.

دولت سوریه با آغاز ناآرامی‌ها در این کشور و حتی اندکی پیش از آن ممنوعیت‌های اعمال شده برای استفاده از برخی پایگاه‌های اینترنتی اجتماعی از جمله «فیس بوک» را برداشت که پیشتر استفاده از آن در سوریه منع شده بود.

به این ترتیب در زمانی که حکومت‌های عربی مانند مصر در واکنش به حوادث جاری در کشورشان اقدام به قطع شبکه‌های اینترنتی کردند و مورد انتقاد شدید قرار گرفتند، این اقدام دولت سوریه برای همه غیرمنتظره بود و اگرچه افرادی که با اینترنت سروکار داشتند، از طریق برنامه‌های فیلتر شکن همچنان ارتباط خود با شبکه‌های مورد نظرشان را حفظ کرده بودند، اما این اقدام دولت سوریه با استقبال قابل توجهی مواجه شد.

مردم سوریه فیس‌بوک را پیش از آغاز بحران سوریه می‌شناختند و با از پیش رو برداشته شدن ممنوعیت‌های موجود شمار بیشتری از شهروندان سوری روی به آن آوردند تا با آغاز بحران به سرعت در خط مقدم آن قرار گیرد.

فیس بوک وارد بحران سوریه می‌شود

با آغاز ناآرامی‌ها در سوریه معارضان فیس بوک را به دست گرفته و از طریق آن فراخوان‌هایی را جهت تجمع و برگزاری برخی اعتراض‌ها علیه نظام منتشر کردند و از طریق آن زمان و مکان برپایی اعتراض‌ها و تجمعات خود را مشخص می‌کردند،‌ اما این دعوت‌ها با استقبال چندانی مواجه نشد، اگرچه پس از آن نیز تلاش‌های بسیاری صورت گرفت تا فعالیت‌‌های فیس‌ بوکی وارد خط مقدم اعتراض‌ها شود، اما باز این تلاش‌ها با ناکامی مواجه شدند و بالعکس شماری از جوانان سوری فعالیت معکوسی را علیه معارضان آغاز کردند تا تلاش‌های آنها را بیش از پیش با ناکامی مواجه کنند.

در این راستا حادثه جالبی که به وقوع پیوست این بود که شماری از جوانان سوری با معرفی کردن خود به عنوان بخشی از معارضان دولت و نفوذ به درون معارضان توانستند، اعتماد آنها را به خود جلب کنند و پس از آن اقدام به پیشنهاد دادن برخی اماکن و مناطق و زمان‌ها برای تجمع‌های اعتراض‌آمیز کردند، اما بهم ریختگی اوضاع موجب آشکار شدن طرح و نقشه آنها و برملا شدن نفوذ آنها داخل معارضان شد.

تشکیل کمیته‌های هماهنگی

با تغییر روند اعتراض‌ها در سوریه و انتقال آن از یک استان به استانی دیگر و تغییر عملکرد و فعالیت معارضان سوری، در هر یک از استان‌های سوریه کمیته‌هایی تشکیل شد که به کمیته‌های هماهنگی معروف شدند و نام هریک از مناطق و شهرها را برخود نهادند، به عنوان مثال «کمیته هماهنگی درعا» که تشکیل‌دهندگان آن گروهی از جوانان این منطقه بودند که اقدام به انتقال اخبار جاری در این منطقه از طریق فیس‌بوک به مناطق دیگر می‌کردند و آن را در اختیار کاربران قرار می‌دادند، بی‌آنکه از درستی یا نادرستی آن اطمینان حاصل کرده باشند و این موضوع به شکلی ویژه درباره اخبار منتشره درباره اعتراض‌ها، نحوه برخورد نیروهای امنیتی با معترضان، شمار و تعداد معترضان یا کشته‌ها و مجروحان حوادث به چشم می‌خورد.

همچنین شاهد نامگذاری‌های مختلف برای جمعه‌های مختلف بودیم، بی‌آنکه درباره این نامگذاری‌ها با یکدیگر به توافق و تفاهمی رسیده باشند یا شعارهای خود را متحد و یکپارچه کرده باشند.

فیس بوک و دروغ پراکنی

با آغاز ورود طرف‌های خارجی به بحران سوریه و به دست گرفتن زمام امور معارضان و تکیه بر رسانه‌ها و تبلیغات خارجی از تاثیر و نقش فیس‌ بوک و این کمیته‌های هماهنگی کاسته شد، به ویژه آنکه در برهه‌ای از زمان این کمیته‌ها اقدام به انتشار اخبار و داستان‌ها و روایت‌ها و عکس‌ها و فیلم‌هایی از برخوردهای خشونت آمیز نیروهای مسلح سوریه به خصوص در تعامل با کودکان و زنان کردند که دروغین بودن آنها خیلی زود بر همگان آشکار گردید و از جمله نمونه‌های بارز این فریب‌ها و نیرنگ‌ها می‌توان به داستان دو کودک سوری به نام‌های «حمزة الخطیب» و «ساری» اشاره کرد که به سرعت و بنابر اعتراف ناظران بین المللی این تروریست‌های مسلح بودند که این دو کودک را به قتل رساندند تا ارتش سوریه را متهم به این اقدام کنند.

فیس بوک تبدیل به شبکه‌های خبری می‌شود

این موضوع موجب شد تا برخی گروه‌های معارض با رد این اقدامات و انتشار این اخبار و فیلم‌های دروغین کمیته‌های هماهنگی مشابهی تشکیل دادند که آنها نیز اقدام به انتشار اخبار مربوط به معارضان هر منطقه می‌کردند،‌ اما این بار نام شبکه خبری را بر خود نهادند و به این ترتیب شاهد ظهور شبکه‌های محلی خبری فیس بوکی مانند شبکة أخبار المزة، شبکة أخبار ریف درعا و غیره شدیم که همچون کمیته‌های هماهنگی در انتشار اخبار خود دقت نظری نداشتند.

با به اوج رسیدن جنگ رسانه‌‌ای و تبلیغاتی در بحران سوریه و به ویژه در فیس بوک مهارت و تخصص این کمیته‌ها و شبکه‌های محلی به اوج خود رسید و به عنوان مثال شاهد شکل‌گیری شبکه‌هایی چون شبکه اخبار منطقه «المیدانی»، وابسته به شهر دمشق شدیم که تمام خبرهای منطقه مزبور را پوشش می‌داد.

افتتاح صفحات شخصی

در این بحبوحه بود که صفحات دیگری از آن برخی شخصیت‌ها پای به عرصه فیس بوک گذاشتند که در هر مرحله از بحران سوریه تاثیرات خاص خود را بر این بحران گذاشتند که از آن جمله می‌توان به «صفحه آزادی» از آن «می اسکاف» یا «عزاداری برای شهدای بمبگذاری القزاز» اشاره کرد که هریک با انتشار برخی داستان‌ها و حکایت‌ها تلاش داشتند، بگونه‌ای بر افکار عمومی داخلی و خارجی تاثیر بگذارند.

فیس بوک اتاق عملیات گروهک‌های تروریستی

در آخرین تغییر و تحولات «فعالیت‌های فیس بوکی» و همزمان با اعلام سرکشی و طغیان گروهک‌های مسلح و تروریستی علیه دولت سوریه کمیته‌های هماهنگی که پیشتر از آنها سخن به میان آمده بود، پس از تغییر جهت‌گیری‌های خود که از مبارزات و اعتراض‌های مسالمت‌امیز روی به مبارزات مسلحانه و اعتراض‌های خشونت‌آمیز آورده بودند، اقدام به دادن آخرین و جدیدترین اطلاعات و اخبار مربوط به تحرکات ارتش سوریه در مناطق مختلف کشور می‌کردند و بگونه‌ای می‌توان گفت، چون یک اتاق عملیات برای گروهک‌های تروریستی عمل می‌کردند تا این گروهک‌ها پیش از انجام عملیات‌های مورد نظرشان علیه یک نقطه نظامی ارتش سوریه اطلاعات لازم در خصوص آن را از این کمیته‌ها و شبکه‌ها به دست آورند.

این درحالی است که این شبکه‌های فیس بوکی در کنار ارائه اطلاعات از نیروهای مسلح سوریه به اقدامات دیگر خود از قبیل انتشار فتواهای عجیب و غریب شیوخ سلفی و تکفیری یا انتشار بیانیه‌ها و تسلیت‌ها برای «شهدای آزادی» ادامه می‌دادند تا در مقابل شبکه‌های طرفدار و وفادار به نظام نیز با انتشار حقایق دروغین بودن اخبار منتشره در این شبکه‌های فیس بوکی و ادعاهای آنها را به اثبات برسانند.

با این حال در تمام طول این مدت فیس بوک جایگاه خود را به عنوان یکی از منابع خبری پوشش دهنده بحران سوریه حفظ کرد و برخی شبکه‌ها و ایستگاه‌های خبری نیز بدون توجه به درستی یا نادرستی اخبار منتشره در آن شبکه‌ها منبع خبرهای خود را آنها قرار دادند.

فیس بوک بازوی تبلیغاتی و رسانه‌ای ارتش آزاد

با ورود بحران سوریه به مرحله ترورها کمیته‌های هماهنگی به یکی از منابع مهمی تبدیل شد تا لیست افراد ترور شده و تحت پیگرد را منتشر کند و این صفحه‌ها اقدام به جمع‌آوری اطلاعاتی کامل از افراد تحت پیگرد و آدرس و نام و نشانشان کردند و برای دادن اطمینان بابت ترور آنها و موفقیت عملیات فیلم‌های ترور این افراد یا بیانیه‌های گروهک‌های تروریستی مبنی بر به عهده گرفتن این ترورها کردند و به این ترتیب این کمیته‌های هماهنگی و صفحات فیس بوک آنها به بوق و کرنا و جناح تبلیغاتی و رسانه‌ای گروهک‌های تروریستی وابسته به گروهک ارتش آزاد شدند.

فیس بوک انتقال اخبار را به راحتی فراهم می‌کند

«ابراهیم حسن»، یکی از جوانان فعال در فیس بوک در گفت‌وگو با فارس می‌گوید که فیس بوک ابزار اطلاع رسانی و تبلیغاتی مهمی در این مرحله از بحران سوریه به شمار می‌آید که می‌تواند، اخبار پیروزی‌های ارتش سوریه را به همه منتقل کنند و فراتر از آن ابزاری مهمی برای توضیح و تبیین وقایع جاری در عرصه سوریه در راستای فریب‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای برخی شبکه‌‌های مغرض خبری و ماهواره‌ای است که برای ایجاد رعب و وحشت در میان مردم سوریه تلاش می‌کنند.

یک فعال سوری نیز در یکی از صفحات فیس بوک نوشت که فیس بوک منعکس‌کننده و بیانگر تمام وقایع جاری در عرصه سوریه از جمله کثرت‌گرایی، تعدد آرا و نظرات موجود در آن است و در واقع می‌توان آن را نمونه‌ای کوچک برای همه‌پرسی قانون اساسی جدید سوریه برشمرد و از زمان آغاز بحران سوریه تاکنون تاثیر بسزایی بر مردم سوریه داشته است.