«آنژیوگرافی» بهتر است یا «سی تی آنژیوگرافی؟»/ وقتی پول روش درمان را تعیین می کند نه علم!

سرویس اجتماعی «فردا»؛ مرضیه صافیان- دیر زمانی است که اخلاق به عنوان یکی از مولفه های گمشده در جامعه پزشکی به حساب می آید، از عدم پذیرش بیمار پیش از واریز وجه مورد نظر گرفته تا زیرمیزی های غیر قانونی و راهنمایی های به غرض اشتباه که بعضا منجر به پیامدهای غیر قابل تصور برای بیمار و خانواده او می شود. گویی برخی پزشکان در مواجهه با بیماران بزرگترین قسم زندگی خود را که "نخستین وظیفه من در این راه باید حفظ سلامت و تندرستی بیماران و دستگیری دردمندان باشد و هرگز راضی نشوم که مذهب و ملیت و سیاست و مقامات دنیوی و منافع مادی لحظه ای مرا از توجه نسبت به بیماران باز دارد" فراموش کرده اند و عملا اخلاق پزشکی را زیر پا می گذارند. البته نباید از این مهم غافل شد که هنوز پزشکانی وجود دارند که ضمن پایبندی به قسم نامه پزشکی خود، مسئولیت حرفه ای شان را نادیده نگرفته و آن را با گرفتن پول های خارج تعرفه ای معاوضه نمی کنند. پیش از این «فردا» طی گزارشی به رواج زیرمیزی در رابطه بین بیماران و پزشکان پرداخته بود. آنجا که پای مرگ و زندگی به میان می آید و بیمار باید یا عدم رسیدگی‌های لازم و انتظارهای چندین ماهه برای جراحی در بیمارستان‌های دولتی را انتخاب کند و یا دادن زیرمیزی به پزشک برای نجات جانش را. اما برخی از کاربران سایت فردا در تماس با ما از تجاربی سخن گفتند که در ذیل یکی از انان نقل می شود آنژیوگرافی بهتر است یا سی تی آنژیوگرافی ؟ پیشنهاد "آنژیوگرافی" برای تشخیص بیماری های رگ های خونی قلب یکی از همان موارد است که با وجود تکنولوژی ها و دستگاه های جدیدتر با قابلیت های حیرت آور در دنیای پزشکی، هنوز برخی پزشکان به دلیل از دست ندادن یکی از منابع مالی خود بر آن تاکید می کنند. تفاوت "آنژیوگرافی" با "سی تی آنژیوگرافی" سی تی آنژیو گرافی روش جایگزینی است که در چند سال گذشته به یکی از اولی ترین روش های برخی پزشکان بدل شده است. در سی تی آنژیو با استفاده از اشعه X، جریان خون در عروق مشاهده می‌شود. به این صورت که با استفاده از اشعه X و تحلیل کامپیوتری دستگاه CT، تصاویری را تولید می‌کند که امواج اشعه X از وسیله‌ای چرخشی از میان ناحیه مورد نظر بدن بیمار با زوایای گوناگون برای ساختن تصاویرCross-Sectional عبور می‌کند، سپس به صورت تصاویر سه بعدی بازسازی می‌شوند. در مقایسه با کاتتر آنژیوگرافی که باید کاتتر درون رگ قرار بگیرد و ماده حاجب تزریق شود، CTA، کمتر تهاجمی است و بیمار احساس امنیت بیشتری دارد. برای انجام آنژیوگرافی در محل کشاله ران یک سوراخ کوچک ایجاد می ‌شود، سپس کاتتر که لوله‌ ای بلند، باریک و توخالی است را به داخل رگ رانده و از آن جا به داخل قلب و رگ‌ های کرونر می فرستند. پس از این ‌که نوک کاتتر به داخل رگ کرونری فرستاده شد ماده ‌ای حاوی یُد که ماده حاجب نامیده می ‌شود تزریق می ‌شود و تصویر رگ‌ ها نمایان می ‌شود. نکته قابل توجه در تفاوت های آنژیوگرافی و سی تی آنژیوگرافی، در قیمت و صرف زمان برای بیمار است. بر اساس پیگیری های خبرنگار ما تعرفه آنژیوگرافی در یکی از بیمارستان های درجه یک، یک میلیون و 400 هزار تومان است. این در حالی است که قیمت سی تی آنژیو حداکثر 600 هزار تومان برای بیمار تمام می شود. ضمن اینکه در آنژیوگرافی بیمار ساعت ها بستری می شود اما سی تی آنژیو حداکثر یک ساعت وقت بیمار را می گیرد. ناگفته نماند که هزینه های یاد شده در آنژیوگرافی که باید توسط پزشک مربوطه انجام شود، معمولا به صورت 50-50 بین پزشک و بیمارستان تقسیم می شود اما انجام سی تی آنژیو تنها در مراکز رادیولوژی صورت می پذیرد و بدین ترتیب پزشک هیچ گونه دخالتی در اخذ هزینه از سوی بیمار خود ندارد. نکته دیگری که نباید از آن به سادگی گذشت تعیین سن و وضعیت ظاهری بیمار برای تجویز آنژیوگرافی یا سی تی آنژیو است. در بررسی های به عمل آمده مشخص شده که اصولا سی تی آنژیو برای بیماران کم سن که مشکوک به داشتن بیماری قلبی و جهت اطلاع از وضع بیمار در نظر گرفته می شود اما مشاهدات عینی خبر از توصیه پزشکان به این بیماران برای آنژیوگرافی در وهله نخست دارد. کرامتی که با غفلت مسئولان نقص می شود با تأسف باید گفت که علی‌رغم خدمات بسیاری که در بخش‌های گوناگون بهداشت و درمان کشور صورت می‌پذیرد، امّا نقض کرامت انسانی که پیامد مهم فقدان و خلأ اخلاق پزشکی است، یکی از اشکالات جدی در عرصه درمان است. نزدیك شدن ارتباط مالی میان بعضی از پزشكان و بیماران و شنیده شدن مسائل مالی به واسطه شرایط اقتصادی كنونی در كشور یكی از دغدغه‌هایی است كه از نظر كارشناسان عاملی تهدید‌كننده برای سلامت جامعه محسوب می‌شود. كسب درآمد از درمان بیماران در هر بعد و میزان چیزی است كه به طور حتم اخلاق پزشكی را تحت تاثیر عواقب خطرناک خود قرار می‌دهد که با توجه به اهمیت این موضوع و شرایط اقتصادی، مخاطراتی را هم بر پیکره بهداشت درمان و بیمارستان‌های كشورمان تحمیل كرده است. شاید وقت آن فرا رسیده باشد که حفظ و پاسداشت کرامت انسانی به عنوان یکی از دغدغه های اصلی متولیان بهداشت و درمان به ویژه پزشکان قرار گیرد و آنها در برخورد و مواجهه با بیماران، خود را ملزم به پاسداشت این کرامت کرده و از انجام هرگونه برخورد متناقض با این اصل انسانی بپرهیزند، هرچند که وظیفه اصلی متصدیان ارشد امور بهداشت در کشور را نیز نباید نادیده گرفت.