ویژگی‌ها و ثواب زیارت حضرت‌معصومه(س)
فارس: مدیر پژوهشی آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه(س) با اشاره به روایات جالبی که درباره قم وارد شده است، ماجرای کرامت حضرت معصومه(س) به آیت‌الله تبریزی را شرح داد.
به مناسبت سالروز میلاد با سعادت حضرت فاطمه معصومه سلام‌‌الله‌علیها گفت‌وگوی مشروحی با حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی عباسی فردویی، مدیر پژوهشی آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) و مؤلف کتاب‌های «فروغ آفتاب»، «زن و اسوه‌‌های آسمانی»، «پرتویی از مکتب حضرت زهرا(س)»، «قم در عصر حضور ائمه» و «غیبت کبری» انجام داده‌ایم که متن آن تقدیم خوانندگان گرامی می‌شود.
تاریخ ولادت و لقب‌های حضرت معصومه(س)
عباسی در ابتدای این گفت‌وگو ضمن تبریک سالروز ولادت حضرت معصومه(س) اظهار داشت: حضرت معصومه در آغاز ذیقعده سال 172 هجری دیده به دنیا گشود. قولی دیگر وجود دارد که سال تولد این بانو را 183 هجری بیان کرده‌اند که با توجه به این که امام کاظم(ع) در سال 183 به دنیا آمد، این قول غیر منطقی است.
وی گفت: نام شریف بانوی قم «فاطمه» و القاب مبارکش معصومه، شفیعه، کریمه اهل‌بیت و فاطمه کبری است و مادر مکرمه‌اش نجمه خاتون همان مادر امام رضا علیه‌السلام است.
روایات جالب درباره قم/ هجرت حضرت معصومه(س)، روایات قم را تفسیر کرد
عباسی گفت: پس از آنکه یک سال از هجرت امام رضا علیه‌السلام به مرو گذشت، حضرت معصومه(س) به شوق دیدار برادر و ترویج مکتب تشیع همراه با کاروانی در سال 201 قمری به سوی مرو حرکت کرد. بنابر قولی حضرت در ساوه بیمار شد و پس از آن به قم منتقل و به خاک سپرده شد.
وی افزود: هجرت حضرت معصومه(س) به قم نقطه عطفی در سیر تکمیلی تاریخ مذهبی فرهنگی این شهر و ایران است.
مدیر پژوهشی آستانه مقدسه حضرت معصومه گفت: روایات بسیاری پیرامون قم آمده است که همه به برکت وجود این بانوست مثلا امام کاظم علیه‌السلام فرموده است: قم آشیانه آل محمّد و پناهگاه شیعیان است. یا امام رضا علیه‌السلام فرموده است: بهشت را هشت در است و یکی از آنها برای قمی‌هاست خوشا به حالشان پس خوشا به حالشان.
عباسی با بیان اینکه پاره‌ای از روایات اهل‌بیت(ع) پیرامون پناه بردن به قم و دوری از بلاست، افزود: امام صادق علیه‌السلام فرموده است: آنگه که بلا و گرفتاری به شما روی آورد به قم پناه ببرید. همانا قم پناهگاه فرزندان فاطمه(س) و راحت‌سرای مؤمنان است. هر ستمگری بخواهد بر این شهر و مردمش جفا کند خداوند او را خوار و از رحمتش دور می‌سازد.
نویسنده کتاب «قم در عصر حضور ائمه و غیبت کبری» با بیان اینکه از امام رضا(ع) نقل شده آنگاه که فتنه‌ها بر شما سایه افکند به قم پناه ببرید که بلا از قم و اطرافش برداشته شده است، گفت: پاره‌ای از روایات نیز خبر از مرکزیت علمی قم می‌‌دهند. مثلا از امام صادق علیه‌السلام نقل شده که فرمود: کوفه(نجف) به زودی از مؤمنان خالی می‌شود و علم از آن جمع می‌شود، همان گونه که مار در لانه‌اش جمع می‌شود. آنگاه فروغ دانش از افق شهری تجلی می‌کند که آن را قم گویند و آن جا مرکز دانش و فضیلت می‌شود. در این زمان قم و مردمش جانشینان حجت خدایند و قم سرچشمه جوشان معارف است که علم از آن جا به شرق و غرب عالم جاری می‌شود.
عباسی گفت: پاره‌ای از روایات نیز از یاری مردم قم و قیام آنها خبر می‌دهد. مثلا در روایت آمده است: قم را قم نامیدند زیرا مردم قم بر گرد قائم آل محمد عجل الله فرجه اجتماع می‌کنند و با آن حضرت قیام می‌نمایند. یا امام کاظم علیه‌السلام فرموده است: مردی از قم قیام می‌کند و مردم را به سوی حق فرا می‌خواند، گروهی با او همراه می‌شوند که مانند پاره‌های فولادند. تندبادها و توفان‌های سخت آنان را نمی‌لغزاند و از جنگ خسته نمی‌شوند و نمی‌ترسند. به خداوند توکل می‌کنند و سرانجام، پیروزی برای پرهیزکاران است.
شفاعت از جمله مقامات حضرت فاطمه معصومه(س)
نویسنده و پژوهشگر معارف اسلامی با اشاره به اینکه حضرت معصومه(س) دارای شأن و مقامی از ولایت است، گفت: یکی از مقامات حضرت معصومه(س) مقام شفاعت است که در زیارتنامه حضرت نیز آمده: «یا فاطمه اشفعی لی فی الجنّه فأنّ لک عند الله شأناً من الشأن».
عباسی گفت: مقام شفاعت موهبتی الهی است که خداوند متعال به کسانی عنایت می‌کند که روحشان به جلوه قدسی مزیّن است؛ عالی‌ترین مرتبه آن «مقام محمود» است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در روز رستاخیز در آن مقام طلوع می‌کند.
عباسی با بیان اینکه در قرآن کریم 25 آیه درباره شفاعت وارد شده است، گفت: گستره شفاعت حضرت معصومه(س) به وسعت تاریخ تشیع و عموم شیعیان است. امام صادق علیه‌السلام فرمود: «تدخل بشفاعتها شیعتی الجنه بأجمعهم». به شفاعت فاطمه معصومه همه شیعیان به بهشت می‌روند.
عصمت از جمله مقامات حضرت فاطمه معصومه(س)
مسئول پژوهشگاه آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) با بیان اینکه عصمت از گناه و خطا گوهری است آسمانی که خداوند متعال وجود پیامبران، ائمه و فاطمه زهرا(س) را به آن مزین کرده است، ادامه داد: فروغ عصمت عالی‌ترین افقش مشکات وجود پیامر اکرم و ائمه است و پرتو عصمت در سیمای تربیت شدگان دامان رسالت و امامت نیز مشاهده می‌شود و شخصیت‌هایی مثل حضرت عباس، زینب کبری، علی اکبر و فاطمه معصومه مهتاب آسمان عصمتند.
عباسی با اشاره به اینکه عصمت در سایه بندگی و اخلاص و اطاعت از خداوند متعال حاصل می‌شود و هر مقدار مراتب قرب به خداوند زیاد شود ثمره این قرب و نزدیکی دوری از گناه است، گفت: عصمت حضرت معصومه(س) هر چند منصوص نیست ولی در سایه بندگی و اخلاص، عصمت اکتسابی دارند و ایشان با صفت «معصومه» شهره خاص و عام شده است.
ثواب زیارت حضرت فاطمه معصومه(س)
عباسی یکی دیگر از ویژگی‌های حضرت معصومه(س) را ثواب زیارت ایشان بیان کرد و گفت: درباره فضیلت زیارت حضرت معصومه(س) روایات متعددی از سوی امامان معصوم(ع) صادر شده است که هم به منزلت و قداست این بانوی بزرگوار دلالت می‌کند وهم پاداش زیارتش را بیان می‌کند.
«زن و اسوه‌‌های آسمانی» گفت: مرحوم نراقی درباره زیارت اولیاء می‌نویسد: نفوس نیرومند قدسی به خصوص پیامبران و امامان معصوم پس از رهایی از قفس تن و عروج به عالم ملکوت، بر جهان و امور آن احاطه دارند. امور جهان نزد آنان آشکار است و مواد جهان متأثر از قدرت آنان است و هرکس به زیارتشان برود از آن آگاه و بر او شاهد و ناظرند.
عباسی گفت: امام رضا علیه‌السلام فرمود: کسی که فاطمه معصومه(س) را زیارت کند بهشت برای او خواهد بود. امام صادق علیه‌السلام فرمود: برای ما حرمی است و آن شهر قم است و به زودی زنی از فرزندان من در آن جا دفن می‌شود که نامش فاطمه است. هر کسی او را زیارت کند بهشت برای او واجب است.
مدیر پژوهشی آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) با بیان اینکه بسیاری از علما خود را مدیون این بانو می‌دانند و در مشکلات علمی، معنوی و مادی به دامان این بانو پناه می‌برند گفت: مثلا ملاصدرا(ره) از کهک مسافتی طولانی را برای زیارت حضرت می‌پیمود و جواب‌های علمی خود را به واسطه توسل به این بانو دریافت می‌کرد و یا آیت الله بهجت(ره) هر روز مقید به زیارت حضرت بودند.
عباسی با اشاره به اینکه از بعضی روایات اینگونه استفاده می‌شود که کسی که با معرفت، قبر حضرت معصومه(س) را زیارت کند بهشت اختصاص به او دارد، گفت: این روایات نمی‌گوید داخل بهشت می‌شود بلکه می‌گوید بهشت اختصاص به او دارد، یعنی با دلالت اشاره، این مطلب را می‌گوید که خود، صاحب مقام شفاعت می‌شود و می‌تواند عده‌ای را وارد بهشت کند، زیرا بهشت مختص زائر می‌شود و او هر کس را بخواهد به این منزل خود دعوت می‌کند.
وی با بیان اینکه همه امام‌زادگان بزرگوار هستند اما کمتر امامزاده‌ای از مقام قدسی حضرت معصومه(س) برخوردار است، افزود: این همه پاداش و اجر زیارت به پاس نقش تربیتی، معرفتی، سیاسی و اجتماعی زیارت است.
موعود بودن حضرت فاطمه معصومه(س)
مدیر پژوهشی آستانه مقدسه حضرت معصومه با بیان اینکه در خاندان امام موسی بن جعفر علیه‌السلام که فرزندان زیادی بودند تنها سه دختر نام فاطمه داشتند، گفت: امام کاظم علیه‌السلام نام سه دخترشان را فاطمه گذاشته بودند: فاطمه کبری، فاطمه وسطی و فاطمه صغری. فاطمه کبری، همین حضرت معصومه(س) است.
وی افزود: فرزندان امام باقر، امام صادق، امام کاظم و نوادگان امام حسن علیهم‌السلام زیاد بودند ولی در بین آنها حضرت معصومه(س) جایگاه ویژه‌ای دارد و در چنین فضایی امام صادق علیه‌السلام خبر از بانویی می‌دهد که هنوز به دنیا نیامده و هنوز قمی به عنوان شهر قم شکل نگرفته بود و قم فقط چند روستا بود. پس حضرت معصومه(س) به گونه‌ای موعود و وعده داده شده بود.
حضرت معصومه(س) تجلی حضرت فاطمه زهرا(س) است
نویسنده کتاب «پرتویی از مکتب حضرت زهرا(س)» گفت: حضرت معصومه(س) ترجمانی از وجود ملکوتی حضرت زهراست و به گونه‌ای سرّ اهل بیت معرفی شده است و اگر چهار امام معصوم از آن بانو سخن می‌گویند و همه ستایش می‌کنند به خاطر این است که تجلی دومی از صدیقه کبری را در حضرت معصومه(س) می‌توانید ببینید.
وی گفت: به همین جهت بعضی از علما سفارش می‌کردند که اگر می‌خواهید قبر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را زیارت کنید به زیارت حضرت معصومه(س) بروید.
حجت‌الاسلام عباسی اضافه کرد: حضرت امام خمینی(ره) در قصیده‌ای در یک مصرع، قم و در یک مصرع، مدینه را ذکر می‌کند و در یک مصرع، فاطمه معصومه(س) و در یک مصرع، فاطمه زهرا سلام الله علیها را قرار می‌دهد.
تشکیل حوزه حدیثی قم به برکت حضرت معصومه(س)
مدیر پژوهشی آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) با بیان اینکه از برکات وجود حضرت معصومه(س) تربیت عالمان و فعالیت‌های گسترده فرهنگی در قم است، گفت: به برکت ایشان حوزه حدیثی قم، تأسیس و شکل گرفت.
وی ادامه داد: قرن سوم و چهارم هجری اوج شکوفایی حوزه حدیثی قم است. این حوزه بسان درخت تنومندی به سراسر جهان اسلام سایه گسترده و چون آسمان رفیع، صدها ستاره دانش بر آن درخشیدند.
عباسی افزود: در یکی از مشهورترین کتاب‌های حدیثی شیعه یعنی «کافی»، تألیف ثقة الاسلام کلینی بیش از 80 درصد احادیث، از سوی راویان قمی نقل شده است. همچنین تقریبا تمامی احادیث کتاب «من لا یحضره الفقیه» که تألیف شیخ صدوق است از طریق محدثان همشهری‌اش یعنی قم روایت شده است.
عباسی با اشاره به اینکه از دیگر امتیازات ویژه حوزه حدیثی قم، وثوق و اعتماد بر آن حوزه است گفت: این وثاقت تا بدان جا بود که سومین سفیر حضرت ولی عصر(عج) یعنی حسین بن روح نوبختی، کتاب تأدیب را که برخی از مطالب آن مشکوک بود نزد گروهی از فقهای قمی فرستاد و از آنان خواست تا آن را مطالعه کنند و ببینند کدام یک از مطالب آن را نمی‌پذیرند.
وی افزود: محدثان قمی که اقدام به تألیف و تدوین نموده‌اند بسیارند. حدود 60 نفر از آنها از همه معروف‌ترند. از جمله آنها؛ احمد بن اسحاق قمی، شیخ صدوق که به دعای امام زمان(عج) به دنیا آمد، عیسی بن عبدالله اشعری و محمد بن خالد قمی هستند.
عنایت حضرت معصومه(س) به آیت الله میرزا جواد تبریزی
حجت‌الاسلام عباسی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با فارس اظهار داشت: برای حضرت معصومه(س) کراماتی نقل شده که بسیار شنیدنی است و البته بزرگان فرموده‌اند این که حضرت معصومه(س) کوری را بینا کرد و یا فلجی را شفا داد از کرامات کوچک ایشان است. اینها کارِ دوستان اهل بیت مثل میرزای قمی و شیخ صدوق است. اگر خواستید کرامتی را نقل کنید این حوزه علمیه عظیم قم را بگویید که به برکت حضرت در طول 12 قرن در تمام دوران‌ها و زمان‌ها گوهرهای تابناکی داشته است.
وی تاکید کرد: مثلا از گوهرهای تابناک حوزه علمیه قم حضرت امام خمینی(ره) است که تمام جهان را متحول کرد.
مدیر پژوهشی آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) گفت: در قسمت فرهنگی حرم مطهر حضرت معصومه(س) بعضی از کرامت‌های حضرت، موجود است و از شفایافتگان تصویربرداری شده است.
کرامت حضرت معصومه به آیت‌الله تبریزی
عباسی گفت: بنده شخصاً به حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(ره) عرض کردم کرامتی از حضرت معصومه(س) برایم نقل کند که ایشان جریانی را برایم نقل کردند و گفتند: در دوران طلبگی، بنده در مدرسه فیضیه حجره‌ای داشتم و حدود سه شبانه روز چیزی برای خوردن گیر نیاوردم حتی یک لقمه نان! زیارت حضرت معصومه(س) رفتم و قضیه را برای حضرت بازگو کردم. وقتی خواستم از حرم خارج شوم شخصی بنده را صدا زد برگشتم دیدم یکی از همشهری‌هایم است. به من گفت: آشیخ جواد، من از تبریز مقداری پول برایت آوردم. وقتی پول را به بنده داد به حضرت عرض کردم: خانم چقدر زود تقاضای بنده را جواب دادید!