راهكارهاي ويژه براي نجات درياچه اروميه

ایسنا: سرپرست معاونت آب و آبفاي وزارت نيرو برنامه‌هاي ويژه دولت براي احياي درياچه اروميه را تشريح كرد و با اشاره به دستور ويژه رييس‌جمهور در اين زمينه گفت: حل مساله درياچه يك موضوع چند بعدي پيچيده است كه برنامه‌هاي مختلفي در چند بخش براي آن انجام مي‌شود. عليرضا دائمي با حضور در ايسنا يكي از مهم‌ترين برنامه‌هاي دولت براي حل مشكل درياچه اروميه را جلوگيري از برداشت‌هاي غيرمجاز آب زيرزميني در اين حوزه اعلام كرد و افزود: بايد از برداشت‌هاي اضافه جلوگيري كنيم و مديريت آب زيرزميني را انجام دهيم؛ در همين خصوص استاندارها موظف شده‌اند كه در اين موضوع بيشتر در ميدان حضور پيدا كنند و با كمك به وزارت نيرو، بخشي از مسائل مربوط به آب‌هاي زيرزميني را مديريت كنند و با اين روش جلوي اضافه برداشت‌ها و حفر چاه‌هاي غير مجاز در حوزه گرفته شود. * برداشت بي‌رويه و افزايش دما؛ مهم‌ترين تهديدها به گفته دائمي اگر بتوانيم برداشت‌هاي بي رويه آب‌هاي زيرزميني را مهار كنيم كه بخشي از آن شامل چاه‌هاي غير مجازي است كه در حوزه وجود دارد و بخشي شامل برداشت اضافه از چاه‌هاي مجاز مي‌شود، اين مساله در بلند مدت به تنهايي باعث بهبود 20 تا 30 درصدي شرايط درياچه اروميه مي‌شود. سرپرست معاونت آب و آبفا وزارت نيرو ميزان آبي كه اكنون در حوزه درياچه اروميه اضافه برداشت مي‌شود را بيش از 500 ميليون متر مكعب در سال دانست و گفت: در شرايطي كه سالانه يك تا دو ميليارد متر مكعب آب كمتر وارد درياچه مي‌شود، حل اين مساله به راحتي مي‌تواند نقش موثري در بهبود وضعيت درياچه اروميه داشته باشد، هر چند بخشي از مسئله هم ناشي افزايش درجه حرارت حوزه است كه بين يك تا دو درجه افزايش يافته و هر درجه افزايش حرارت حجم تبخير آب درياچه را 500 ميليون متر مكعب افزايش مي‌دهد؛ از سوي ديگرخشكسالي، برداشت مستقيم از آب‌هاي سطحي و ... نيز در اين شرايط كنوني دخيل هستند. * راهكار ويژه دولت براي حل مشكل درياچه اروميه دائمي از افزايش مصرف آب كشاورزي در حوزه درياچه اروميه به عنوان يك عامل موثر بر شرايط كنوني اين درياچه اشاره كرد و گفت: در حالي كه قبلا سطح زير كشت در كل حوزه حدود 150 هزار هكتار بوده كه امروز اين عدد به سه برابر يعني 450 هزار هكتار افزايش يافته است. اين به معني آن است كه مصرف آب كشاروزي در حوزه بايد سه برابر افزايش پيدا كرده باشد. اين مقام مسئول در تشريح اقدامات دولت براي حل مشكل درياچه اروميه به ايسنا گفت: آنچه در دولت انجام شد، اين بود كه اعتبار بسيار خوبي در اختيار وزارت جهاد كشاورزي قرار گرفت كه صرف اصلاح روش آبياري و استفاده از سيستم‌هايي شود كه در مصرف آب صرفه جويي مي‌كنند و اين كار باعث مي‌شود آب مصرفي در كشاورزي مجددا به طبيعت برگردد. * برنامه ويژه‌اي براي انتقال فوري آب ارس به اروميه نداريم دائمي درباره طرح انتقال آب ارس به درياچه اروميه به عنوان يكي از راهكارهاي حل مشكل كم‌آبي اين درياچه به ايسنا گفت: مطالعات طرح ما براي برداشت آب‌هاي اضافي ارس در قالب حقابه‌هاي جمهوري اسلامي رو به اتمام است و قطعيت اين موضوع زماني مشخص مي‌شود كه مطالعات كامل شده باشد. اين درحالي است كه پيش بيني شده در سال‌هايي كه آب اضافه در رود ارس داريم اين امكان وجود داشته باشد كه آب را به سوي درياچه اروميه هدايت كنيم و بحث ارس مربوط به كوتاه مدت نيست و پيش بيني ما اين است كه اين كار حداقل پنج سال طول مي‌كشد. سرپرست معاونت آب و آبفاي وزارت نيرو در پاسخ به اين سوال كه انتقال آب ارس به اروميه به عنوان يك اقدام ضربتي براي حل مشكل درياچه اروميه در دستور كار قرار ندارد؟ تصريح كرد: ما در قالب حقابه‌هاي خود عمل مي‌كنيم و قصد نداريم كه معاهدات مرزي مورد توافق با جمهوري آذربايجان را زيرپا بگذاريم. به گفته وي براساس قرارداد دو جانبه‌اي كه ايران با شوروي سابق داشته است، آب و انرژي ارس به صورت 50-50 توسط دو كشور استفاده مي‌شود ولي مصارفي كه براي كشاورزي و محيط زيست از ارس داريم يا به صورت سدهاي مشترك است يا ايستگاه پمپاژ و برداشت مستقيم از ارس است. دو طرف طبق قرارداد قديمي كه مورد تعامل با آذربايجان است برداشت مستقيم هم دارند و آب مازاد مي‌تواند براي اين مصارف استفاده شود و طرف آذربايجاني هم معتقد است طبق همان قرارداد با اطلاع و هماهنگي طرف مقابل اجازه برداشت آب مازاد وجود خواهد داشت و براي استفاده آب در هر سال پروتكل جدايي تنظيم خواهد شد و براي حل مشكل درياچه اروميه هم طبق پروتكل عمل مي‌كنيم و برنامه ويژه‌اي براي برداشت فوري از آب ارس كه نياز به هماهنگي مجدد داشته باشد نداريم. * وضعيت درياچه اروميه شكننده و بحراني است دائمي در واكنش به برخي گمانه‌زني‌ها كه تداوم شرايط درياچه اروميه به همين‌شكل ممكن است به پديده گردوغبار نمكي يا سونامي نمك در كشور منجر شود، تصريح كرد: در زمينه اين موضوع و گرد و غبار هيچ گونه اطلاع يا تجربه يا اتفاق عملي كه رخ داده باشد را تاكنون نداشته‌ايم؛ اگر الان به حوزه درياچه اروميه مراجعه كنيد در نزديك‌ترين محل به درياچه هنوز كشاروزي و دامداري انجام مي‌شود و در شرايطي كه قصد نداريم بگوييم چنين پديده‌اي اصلا وجود ندارد بايد بگويم كه ما هنوز تجربه‌اي در اين زمينه نداريم. وي در ادامه با تصريح اين مطلب كه "وضعيت درياچه اروميه از ديدگاه ما بسيار شكننده و بحراني است"، ادامه داد: اين يعني اين‌كه ما معتقديم اين يك فاجعه زيست محيطي است كه قطعا بايد به آن توجه شود، اما تعيين مرز واقعيت با شايعات بحث مهمي است كه نبايد از نظر دور بماند. به گفته دائمي نگاه مجموعه وزارت نيرو به درياچه اروميه كاملا علمي است و با وجودي كه بحران را جدي مي‌دانيم، بدون شواهد يا پايه‌هاي علمي تصميم گيري نمي‌كنيم و درحال حاضر اصلا اين موضوع كه غبار نمك يا سونامي نمك منطقه را فرا مي‌گيرد را نداريم چون منطقه را بارها بازديد كرده‌ايم و همه مردم هم مي‌توانند اين موضوع را به چشم ببينند؛ مثلا در مسير پل روي درياچه و جاده‌هاي حاشيه اين درياچه، در روستاهاي اطراف درياچه هنوز كشاورزي مي‌كنند و تاكنون به جز گمانه‌زني، گزارش مستندي از وقوع گرد وغبار نمكي يا سونامي نمكي نداشته‌ايم يا مثلا شواهدي دال بر اين كه نمك‌ها حتي 10 كيلومتر جابه‌جا شود نداشته‌ايم، چه برسد به اين كه برخي گفته‌اند اين نمك با طي هزار كيلومتر به تهران مي‌رسد!