پیام رهبری به کنگره عبدالجلیل قزوینی رازی

مهر: مقام معظم رهبری در پیامی به کنگره بزرگداشت عبدالجلیل قزوینی رازی فرمودند: مشکل اساسی ما در کارهای اعتقادی و علمی ـ اسلامی برخوردار نبودن آثار از آرایه‌های هنری و ادبی است. در متن پیام حضرت آیت الله خامنه‌ای که توسط حجت الاسلام محمدی گلپایگانی قرائت شد، آمده است: کاری که در مورد مرحوم عبدالجلیل قزوینی رازی در حال انجام است، کاری کاملاً شایسته و بایسته است. این شخصیت بزرگ، هم از لحاظ علمی و هم از لحاظ ادبی، یک مرد برجسته‌ای بود. کتاب نقض، غیر از این‌که اعتقادات و معارف اهل بیت(ع) و شیعه را بیان کرده و به شبهات آن ناصبی جواب داده، مملو از استدلال‌های منطقی و قابل فهم برای همه است که چیز مغتنمی است. علاوه بر این، متن، یک متن ادبی است؛ یعنی یک نثر قرن ششمی استوار، محکم و بسیار قوی دارد. در ادامه این پیام تصریح شده است: یک مشکل اساسی ما در کارهای اعتقادی و علمی ـ اسلامی، برخوردار نبودن آثار از آرایه‌های هنری و ادبی است. خیلی از کتاب‌های ما، کتاب‌های خیلی خوبی است؛ ولیکن هیچ خواننده اهل ذوق و اهل ادبی را جذب نمی‌کند، مگر کسی را که انگیزه‌های زیادی داشته باشد تا محتوا را بخواهد بفهمد و خود آرایه کتاب، از لحاظ ادبی، جذاب نیست؛ اما این کتاب، این‌جور نیست. کتاب نقض، کتابی است که از لحاظ ادبی، نثر بسیار متین، قوی و محکمی دارد و خیلی زیبا نوشته شده. البته نثر قرن ششم است؛ لیکن کسانی که با زبان و ادب و نثر فارسی آشنایی دارند، این کتاب را بسیار می‌پسندند. در ادامه این پیام آمده است: مصحح این کتاب، مرحوم میر جلال الدین محدّث اُرمَوی، خیلی زحمت برای این کتاب کشید و هیچ هم از او قدردانی نشد. من خواهش می‌کنم در این کار، از مرحوم محدّث، واقعاً قدردانی شود. محدّث، مرد بسیار فاضلی بود؛ چیزی شبیه محمد قزوینی. من ایشان را از نزدیک دیده بودم و کاملاً می‌شناختم. این کتاب نقض و ملحقات نقض را من خودم از ایشان، شخصاً خریدم. مرحوم محدّث، یکی دو دوره این کتاب را در این دستمال‌های ابریشمی می‌گذاشت و با خودش می‌برد و این‌جوری می‌فروخت. این مرد ملّا و فاضل ـ که داماد مرحوم آقا سید محمد طالقانی ـ یعنی شوهرخواهر جلال آل احمد ـ بود، آدمی بود که می‌توانست در محافل ادبی و هنری آن روز، شناخته‌شده باشد؛ اما کسی به ایشان توجهی نمی‌کرد، از بس آدمِ خوددار و دارای عزّت نفس و عفّت نفس بود. از او واقعاً باید تجلیل بشود. او این مجاهدت را کرد و این کتاب را تصحیح و چاپ کرد و در اختیار علاقه‌مندان گذاشت و اِلّا کسی اصلاً این کتاب را نمی‌شناخت. در این پیام تصریح شده است: علی اَیّ حال، این کتاب، بسیار کتاب خوبی است. حالا از لحاظ ادبی و نثر که این است و از لحاظ کار محتوایی هم خود او (عبد الجلیل) در مقدمۀ کتاب نوشته. البته من این مقدمۀ کتاب را ده‌ها سال پیش، تقریباً در نوجوانی خواندم. آن طور که یادم هست، ایشان می‌گوید وقتی کتاب آن ناصبی به نام «بعض مثالب النواصب» در آمد، همه گفتند کسی نیست جواب بدهد مگر این که عبد الجلیل این کار را بکند. به من مراجعه کردند و من هم نشستم این کار را کردم. رهبر فرزانه انقلاب در ادامه پیام آورده است: من در سال‌های 35 ـ 36 شمسی این کتاب را نگاه می‌کردم و با شوق و عشق فراوان، آن را می‌خواندم. ری در آن وقت (قرن ششم هجری) پرورشگاه خیلی از بزرگان بوده است. ابوالفتوح رازی، متعلق به همین زمان است. عبد الجلیل، معاصر است با ابو الفتوح. یعنی باید تاریخ ری را هم از این راه به دست آورد. البته ایشان قزوینی رازی است؛ لیکن اهل ری هست. در ادامه این پیام تصریح شده است: آن وقتی که در دیدارهای قبلی با شما راجع به عبد الجلیل سفارش می‌کردم، به سیّد مرتضی رازی هم اشاره کردم. او هم یک شخصیت برجستۀ دیگری است. حالا شما برای سیّد مرتضی بغدادی دارید بزرگداشت می‌گیرید. عیبی ندارد. لازم هم هست؛ چون آن بزرگوار هم از مفاخر دنیای اسلام است؛ لیکن سیّد مرتضی رازی را از قلم نیندازید. او هم شخصیت بزرگی است و ناشناخته. کسی هم او را نمی‌شناسد. نصرالدین ابوالرشید عبدالجلیل رازی قزوینی زنده در 560 ق از عالمان و متکلمان برجسته شیعی در سده ششم قمری است. او از سخنوران و وعاظ معروف زمان خود بود و با کتاب"نقض"؛ تالیف وی که در شمارمتون کهن فارسی است، شناخته می شود؛ کتابی که حاوی اطلاعات فراوان تاریخی، مذهبی، جغرافیایی و کلام است. قابل ذکر است این کنگره عصر امروز با سخنرانی علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی به کار خود پایان می‌دهد.