سطح فيلم فرهادی از ديگر كانديداهای اسكار پايين تر بود/ تلاش برای بسط سینمای «بیداری اسلامی»

سرویس فرهنگی «فردا»: جمال شورجه را دیگر همه می‌شناسند. کارگردانی که آثار ماندگاری در سینمای ایران به جای گذاشته و همچنین در زمینه دفاع مقدس یکی از فعال ترین و پرکارترین سینماگران کشور محسوب می‌شود. گفتگو با جمال شورجه یعنی صحبت کزدن درباره راستی و صداقت. از تصميمات شوراي عالي سينما براي مان بگوييد. با توجه به اينكه مسئولان فرهنگي كشور در اين شورا حضور دارند، گمان مي كنيد اين شورا چه اندازه انتظارها را برآورده كرده است؟ مواردي كه در شورا مطرح مي شود عمدتا معضلات و مشكلات سينما در سطح كلان است. البته در آنجا سياستگذاري نمي شود. اما براي تسهيل در امر راه افتادن اينگونه مباحث بودجه هاي كلاني لازم است تا بتوان در سطح وسيع و گسترده اي به ساخت سالن هاي سينمايي و در مراكز استان ها به احداث شهرك هاي سينمايي پرداخت. اين ها تصميم گيري هايي است كه به سرعت در شوراي عالي سينما در حال اتفاق است. همچنين درباره ي سياست هايي كه در امور سينمايي قرار است وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به آن بپردازد، صحبت مي شود. در پي آن خط و جريان اصلي سينما، كه چه بايد كرد و به كدام سطح بايد هدايت شود، مورد بررسي قرار مي گيرد. از اين دست مي توان به توليدات فاخر اشاره كرد كه داراي چه ويژگي هايي هستند. و نيز در سطح كلان به مسائل توليدات مشترك با ديگر كشورها توجه بسيار مبذول مي شود. در شورا به اكران سينمايي هاي ما در جوامع ديگر پرداخته مي شود و مورد بحث قرار مي گيرد. كه البته وزارت امور خارجه و بازرگاني نيز مي بايست به اين قضيه ورود بكنند. مشكلات و معضلات سينما در حضور رئيس جمهور، كه در راس شورا قرار دارد به مشورت گذاشته مي شود. رئيس جمهور با صلاحديد كارشناس هايي كه در شورا حضور دارند، از جمله وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي همچنين دبير شورا كه رئيس سازمان سينمايي يعني آقاي شمقدري ست، مستقيما به تلاش براي به تصويب رسيدن تصميمات شورا در هيئت دولت مي پردازد. با توجه به اهميت سينماي ديني گمان مي كنيد تا كنون توليدات سينمايي ايران تا چه اندازه انتظارها را برآورده كرده است؟ اين موضوع به نگاه ما به احكام ديني بستگي دارد كه چقدر به دين به صورت جزئي نگر يا كلي نگر بپردازيم. وقتي فيلمسازان ما به توسعه ي اخلاق در جامعه مي پردازند در واقع در ساحت دين مشغول به ساخت فيلم شده اند. به نظرم هيچ فيلمسازي دوست ندارد بگويد فيلم غير ديني مي سازد. به طور كلي فيلمسازان نادري هستند كه ادعا مي كنند موضوع فيلم شان به دين ربطي ندارد يا اخلاقي نيست. به هر جهت پروانه ي ساخت هايي كه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي صادر مي شود به فيلم هايي تعلق مي گيرد كه مباني ديني در آن ها رعايت شده باشد، در غير اين صورت فيلم هاي ضد ديني و ضد اخلاقي در همان بدو ورود به شوراي پروانه ي ساخت مردود مي شوند و جلو توليد آنها گرفته مي شود. به هر حال اين موضوع به خود فيلمساز بستگي دارد كه چقدر با دين و مفاهيم آن احساس قرابت مي كند تا به همان نسبت در آثارش به آن بپردازد. چرا سينماي ايران كمتر رويداد فرهنگي در خور تعالي و رشد سينماي ديني داشته است؟ خب البته آثار چنداني درباره ي موضوعات و شخصيت هاي فاخر در صدر اسلام مانند سلمان فارسي يا انسان هاي وارسته و تاثيرگذار در دفاع مقدس مانند شهيد عراقي توليد نكرده ايم. اما هميشه به تبليغ دين در آثارمان پرداخته ايم. رعايت مسائل شرعي ، حلال و حرام، اقامه ي نماز و ... را در فيلم ها گنجانده ايم. بازهم به فيلمساز بستگي دارد كه چقدر پرداختن به شخصيت هاي فاخر صدر اسلام يا دفاع مقدس در درجه ي اهميت براي شان واقع باشد. با توجه به اينكه شما از اعتقادات مذهبي و دفاع مقدس برخورداريد چرا در ميان آثارتان مستند يا داستاني در مورد سرداران بزرگ هشت سال دفاع مقدس نمي بينيم؟ خيلي تلاش كرده ام بتوانم پرتره اي درباره ي شهيد بابايي بسازم. از پانزده سال پيش قرار بود اين پروژه را كارگرداني كنم. در ستاد نيروي هوايي اتاقي موسوم به اتاق شهيد بابايي بود كه من هر روز مانند كارمندان نيروي هوايي به آنجا مي رفتم و با افرادي كه اطلاعاتي از شهيد بابايي داشتند مصاحبه مي كردم و اطلاعت را ضبط مي كردم. حتا فيلنامه نوشته شد. براي اينكه بتوانم بهتر به اين موضوع ورود كنم براي شناخت بهتر شهيد بابايي به ساخت سريالي در مورد شهيد دوران پرداختم. سال ها درباره ي شهيد بابايي تحقيق كردم و با نيروي هوايي فيلم دايره ي سرخ را كار كردم. اما تا به حال اين توفيق نصيب من نشد كه بتوانم چهره ي اين بزرگوار را به تصوير بكشم و اين پروژه را آقاي احمدي به عهده گرفتند. يكبار هم درباره ي شهيد بروجردي تصميم گرفتم فيلمي توليد كنم. براي سال هاي بسياري در مورد ايشان نيز تحقيق كردم. فيلمنامه نوشته شد و به فيلمبرداري هم نزديك شديم. اما توفيق حاصل نشد. فيلمنامه دچار اشكلاتي شد و حساسيت ساخت اين موضوع در حضور مسئولان صدا و سيما كمرنگ شد. در حال حاضر هم اطلاعي ندارم چه كسي به اين موضوع مي پردازد.

آيا بعد از 33 روز روند شما در فيلمسازي تغيير خواهد كرد؟ سعي خواهم كرد آثاري را كه در آينده توليد مي كنم فرامرزي تر باشد و نقاط مشتركي در ميان اديان پيدا خواهم كرد. تصميم دارم در زمينه ي بيداري اسلامي در دنيا تلاش كنم. چرا كه معتقدم مي بايست دنيا از جهان اسلام خصوصا ميهن ما آثاري ببيند. با نگرشي ضد استكباري و ضد استبدادي و ضد حكومت هاي ظلم و جور پرده از فتنه هايي كه امريكا و جهان غرب عليه اسلام و مسلمين به كار مي بندد، برداشته مي شود. اين ها موضوعاتي است كه بايد آثارمان را به اين سمت منتقل كنيم. آيا دليل خاصي شما را وادار مي كند به مشاوره در كارگرداني فيلم هايي مانند فرزند خاك يا بالاتر از خطر بپردازيد؟ عمدتا در پروژه هايي مشاور يا تهيه كننده بوده ام كه در راستاي افكار و اعتقادهاي خودم بوده است. مثل آثار ديني و دفاع مقدس. دوست دارم به فيلمسازان جواني مانند آقاي حسن نجفي كارگردان آسمان هشتم، كمك كنم كه معتقد به نظام جمهوري اسلامي هستند و با اعتقادات و باورهاي من كه همان اعتقاد به نظام مقدس جمهوري اسلامي است همسوي اند. نظرتان درباره ي اسكار امسال كه به آقاي فرهادي تعلق گرفت چيست؟ آيا اين جايزه را به عنوان افتخار ملي قبول داريد؟ اين فرصتي است كه گمان مي كنم تهيه كننده ها و مسئولين ما بايد براي نمايش آثاري كه متناسب با اهداف و سياست هاي كلان نظام است استفاده كنند. به نظرم فيلم آقاي فرهادي ساختار نسبتا خوبي داشت اما از نظر مفهومي و محتوايي ايراداتي بر آن وارد است كه اتفاقا احساس من اين است كه اسكار را به خاطر مفهوم و موضوع گرفته است. اين فيلم در سطح پايين تري از فيلم هاي ديگر كانديد اسكار بود و كار بي نظير و بي سابقه اي محسوب نمي شود. اما به هر دليلي كه اين جايزه را داده اند بايد از فرصت استفاده كنيم. شما به سينماي action هاليوود علاقه مند نيستيد و از آن انتقاد مي كنيد. اما منتقدان خود شما معتقدند سينماي شما هاليوودي است. چرا ژانر action را انتخاب كرده ايد؟ در همه جاي دنيا اينگونه فيلم ها پربيننده ترين هستند. فكر مي كنم اين ظرفيت و موقعيتي است كه بايد براي عملي كردن اهداف و انديشه هاي مان استفاده كنيم تا مخاطبان داخلي و خارجي زيادي را جذب كنيم. مانند فيلم 33 روز كه كاملا ضد اسرائيلي و ضد صهيونيستي است در عين حال ملودرام و action است. به نظرم اين ژانر براي انتقال مفاهيم مفيد خواهد بود. اگر بتوانيم ايگونه فيلم ها رادر جهان عرب به نمايش بگذاريم موفقيت بزرگي در سينماي مان كسب خواهيم كرد.