ناکامی غرب برای صدور قطعنامه ضدایرانی

ایرنا از مقر آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین، تلاش های چند كشور معدود غربی برای صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای حكام آژانس ناكام مانده و این چند كشور به صدور یك بیانیه ضعیف توسط شش كشور درباره ایران بسنده كرده اند. در این بیانیه كه به نشست شورای حكام ارایه شده است شش كشور آمریكا، انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه خواستار ادامه گفت و گوهای ایران و آژانس شده اند. در این بیانیه همچنین از ایران خواسته شده است كه زمینه بازدید بازرسان آژانس از مركز پارچین را فراهم كند. این درحالی است كه این چند كشور معدود غربی تلاش داشتند با به تعویق انداختن بررسی موضوع ایران در نشست شورای حكام از روز چهارشنبه به روز پنجشنبه، بیانیه ای تند علیه ایران صادر شود. به عقیده دیپلمات ها در وین، دیپلماسی ایران در یك ماه گذشته بویژه دو دور مذاكره با آژانس بین المللی انرژی اتمی توانست صدور قطعنامه ضد ایرانی را در نشست شورای حكام منتفی كند. ایران در آستانه برگزاری نشست شورای حكام آژانس بین المللی انرژی اتمی به اعضای این شورا توصیه كرده بود كه از روند همكاری تهران با آژانس حمایت كنند. 'علی اصغر سلطانیه' سفیر ایران در آژانس هفته گذشته در نشست سه ساعته توجیهی سفرای كشورهای عضو با حضور 'هرمان ناكارتس' معاون مدیركل، به اعضای این شورای توصیه كرد، از فرآیند گفت وگوها استقبال كنند. در این جلسه كه پشت درهای بسته برگزار شد، گزارش جدید مدیركل آژانس درباره ایران مورد بررسی قرار گرفت. سفیر ایران در این نشست با اشاره به دو دور مذاكرات با آژانس تاكید كرد، فرایند مثبتی كه شروع شده است، باید مورد استقبال قرار گیرد و همه كشورها مواظب باشند در اظهارنظر خود این فضای سازنده را مخدوش نكنند. سلطانیه همچنین به برخی كشورهای عضو شورای حكام هشدار داد كه به رویكرد تخریب فضای همكاری ایران با آژانس، خاتمه دهند. وی یادآور شد: در طول سال های گذشته هرگاه ایران گام مثبتی برداشته است، چند كشور معدود درصدد تخریب فضا برآمده اند. امروز درحالی تلاش چند كشور غربی برای صدور قطعنامه ضد ایرانی شكست خورد كه سفیر مصر در آژانس، بیانیه جنبش عدم تعهد در حمایت از برنامه هسته ای ایران را قرائت كرد. گروه كشورهای عضو جنبش عدم تعهد در نشست شورای حكام آژانس، نمایندگی بیش از 100 كشور جهان را به عهده دارند. در بیانیه جنبش عدم تعهد از اقدام سازنده و همكاری اخیر جمهوری اسلامی ایران در انجام دو دور مذاكره با نمایندگان آژانس در تهران برای حل و فصل برخی موضوع ها استقبال شد. در كنار این تحولات، انتشار بیانیه مطبوعاتی نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در وین همزمان با نخستین روز نشست شورای حكام كه به طور شفاف جزییات دو دور مذاكرات میان تهران و آژانس را در اختیار افكارعمومی قرار داده، فضای این شورا را به نفع تهران تغییر داد. در این بیانیه برای نخستین بار گزارش شد كه در فاصله دو دور مذاكرات ایران و آژانس در تهران، سه ملاقات نیز در وین صورت گرفته و تفاهماتی بدست آمده است. در این بیانیه تصریح شده است كه تهران و آژانس توافق كردند'تقاضای دسترسی به پارچین طبق رویكرد' موضوع به موضوع 'تا پس از نشست شورای حكام در ماه مارس به تعویق افتد. اهمیت این تفاهم به این دلیل است كه در گزارش اخیر 'یوكیا آمانو' مدیركل آژانس و همچنین بیانیه مقدماتی وی در نشست روز نخست شورای حكام، به آن اشاره ای نشده و این ادعا مطرح شده كه ایران اجازه دسترسی به پارچین را نداده است!. براساس بیانیه نمایندگی ایران در آژانس، طرفین همچنین در وین توافق كردند كه 'اول متن مدالیته مورد توافق قرار گیرد و منعقد گردد و سپس بر اساس آن رویكرد موضوع به موضوع اجرا شود'. ایران و آژانس تاكید كرده اند: 'رویكردی كه در این فرآیند وجود دارد موضوع به موضوع خواهد بود و مسایل فنی مرتبط با هم در یك موضوع طبقه بندی خواهد شد تا برای تسهیل كار رویكرد فشرده، موثر و نتیجه بخشی بدست آید'. طبق مدالیته یا برنامه عمل سال 2007 یا همان سند INFCIRC/711، شش موضوع 'آزمایشات پلوتونیوم'، 'سانتریفوژهای پی یك و پی دو'، 'منشاء آلودگی'،'سند اورانیوم فلزی' ، 'پلونیوم 110' و'معدن گچین' حل و فصل شد و ایران در این شش زمینه از آژانس گواهی گرفت. این موضوع در بیانیه مطبوعاتی نمایندگی دائم ایران در وین به عنوان سابقه مورد اشاره قرار گرفته است:'پیرو مذاكرات سیاسی در سطح بالا، برنامه كاری(INFCIRC/711) برای روشن شدن مسایل باقیمانده از گذشته در تاریخ 27 اوت 2007 میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی توافق شد. در نتیجه همكاری بسیار فعالانه ایران، شش مسأله باقیمانده در تاریخ 2008 حل و فصل گردید و مدیركل قبلی آن را به شورای حكام گزارش نمود'. با وجود این واقعیت كه آژانس تعهدات خود از جمله تحویل اسناد مربوط به «مطالعات ادعایی» را به ایران انجام نداده است، تهران ارزیابی خود را در یك سند 117 صفحه ای به آژانس ارائه داد. بنابراین برنامه كار خاتمه یافت، ولی آژانس بر خلاف برنامه كار، آن را اعلام نكرد. در هر حال تهران یك بار دیگر با دعوت از گروه آژانس در 30 اكتبر 2011 برای دیدار از ایران به منظور حل مسایل و خاتمه دادن به فرآیندی كه به نظر می رسد بی پایان است، یك 'فرصت تاریخی' را در اختیار گذاشت. در بیانیه مطبوعاتی نمایندگی ایران به دور نخست مذاكرات تهران و آژانس نیز اشاره شده است. در این مذاكرات كه در بهمن ماه در تهران برگزار شد، 'هرمان ناكارتس' معاون مدیركل ریاست هیات عالیرتبه آژانس را به عهده داشت. براساس بیانیه مطبوعاتی نمایندگی ایران در آژانس ؛ در نخستین دور مذاكرات كه در تاریخ (29ـ31 ژانویه 2012) برگزار شد، 'ایران و گروه متشكل از مقامات ارشد آژانس مذاكرات فشرده ای درباره چگونگی حل و فصل مسایل و اركان اصلی تعیین شده داشتند و دو طرف پیش نویس های متن خود را درباره رویكرد تدوین شده و مدالیتی برای جزییات بعدی مبادله كردند'. ناكارتس پس از بازگشت از سفر سه روزه اول خود به ایران، گفت: تهران و آژانس درباره حل مسایل باقی مانده درباره موضوع هسته ای توافق كردند. وی همچنین با بیان اینكه سفر خوبی به تهران داشته است، تصریح كرد: طرفین متعهدند مسایل باقی مانده را حل كنند. اما بیانیه مطبوعاتی نمایندگی ایران در آژانس بخش مهمی دارد كه به توافقات ایران و آژانس در وین اشاره كرده و در گزارش آمانو مغفول مانده است. در حقیقت می توان گفت مذاكرات ایران و آژانس در یك ماه گذشته دو دور نبوده بلكه سه دوره انجام شد كه افزون بر دو سفر هیات ارشد این نهاد به تهران، یك دور هم در وین برگزار شده است. در گزارش نمایندگی ایران آمده است كه 'برای تسهیل دو دور مذاكره در تهران، سه ملاقات در وین در تاریخ (15 ـ 17 فوریه 2012) انجام شد و تفاهمات زیر بدست آمد: ـ رویكردی كه در این فرآیند وجود دارد، موضوع به موضوع خواهد بود و مسایل فنی مرتبط با هم در یك موضوع طبقه بندی خواهد شد تا برای تسهیل كارف رویكرد فشرده، موثر و نتیجه بخشی بدست آید. ـ آژانس اعلام كرد كه همه مسایل باقیمانده منحصراً در سند GOV/2011/65 می باشد كه در فهرست اولویت بندی موضوعات/دسته ها در دومین پیش نویس مدالیتی ارائه خواهد شد. ـ در این زمینه مواردی از قبیل توسعه چاشنی انفجاری، ابتكار انفجار در سطح بالا و آزمایش هیدرودینامیك كه در اصل آژانس پیشنهاد داده بود كه جزو موضوع شماره 2 قرار بگیرد توافق شد كه در موضوع اول جای بگیرد. بنابراین موضوع شماره 1 شامل 5 مسأله می شد. ـ توافق شد، آژانس اسنادی را كه نشان می دهد ایران فعالیت های ادعا شده در مورد هر یك از موضوعات را انجام داده است، تحویل دهد. ـ توافق شد كه نخست متن مدالیته مورد توافق قرار گیرد و منعقد گردد و سپس براساس همین مدالیتی مورد توافق رویكرد موضوع به موضوع اجرا شود. ـ توافق شد كه آژانس پرسش های خود را درباره موضوع شماره 1 (5 مسأله) آماده نماید و آنها را در ملاقات بعدی (در تاریخ 20ـ21 فوریه) به ایران ارائه دهد تا راه را برای اجرای موثر كار هموار نماید. ـ ایران با درخواست آژانس برای تهیه اظهارنامه ابتدایی درباره ضمیمه گزارش مدیركل (GOV/2011/65) در ملاقات بعدی (20ـ21 فویه) موافقت كرد. ـ همچنین توافق شد، اگرچه آژانس پرسش های خود را درباره موضوع شماره 1 ارائه خواهد داد، اما تقاضای دسترسی به پارچین طبق رویكرد موضوع به موضوع تا پس از نشست شورای حكام در ماه مارس به تعویق افتد. ـ ایران آمادگی خود را در راستای اثبات حسن نیت مبتنی بر همكاری فعال برای برداشتن گام های عملی از جمله ارائه دسترسی در مورد دو مسأله موضوع شماره 1 یعنی توسعه چاشنی انفجاری و ابتكار انفجار در سطح بالا اعلان كرد. در ادامه گزارش نمایندگی ایران در آژانس به توافقات دور بعدی مذاكرات در تهران اشاره شده است. ریاست هیات بلندپایه آژانس در این مذاكرات را نیز ناكارتس معاون مدیركل به عهده داشت. براساس گزارش نمایندگی ایران در مذاكرات 20ـ21 فوریه ، برپایه متن مدالیتی كه آژانس پیشنهاد داده بود گام های زیر به ترتیب پیش بینی شد: 1ـ توافق بر سر مدالیتی 2ـ ایران اظهارنامه ابتدایی خود را در مورد ضمیمه گزارش GOV/2011/65 ارائه نماید. 3ـ آژانس همه پرسش های مربوط به موضوع شماره 1 (5 مسأله) را ارائه كند و اسنادی را كه نشان می دهد فعالیت های ادعایی را ایران اجرا كرده است تحویل دهد. 4ـ ایران به پرسش های آژانس پاسخ خواهد داد. 5ـ آژانس پاسخ ها را مرور و تحلیل خواهد كرد و درباره همه اقدامات كه در مورد موضوع شماره 1 (5 مسأله) باید انجام شود، با ایران مذاكره خواهد كرد. 6ـ آژانس اجرای اقدام (یا اقدامات) مربوط به یكی از مسایل موضوع شماره 1 را طبق رویكرد موضوع به موضوع درخواست خواهد نمود. در گزارش نمایندگی ایران در آژانس كه برای آگاهی افكارعمومی منتشر شده، آمده است: 'به رغم توافقی كه در وین حاصل شد و حتی برخلاف متن آژانس، گروه اعزامی این نهاد، براساس دستور مدیركل خواستار دسترسی به پارچین شد'. در این گزارش یادآوری شده كه پارچین در سال 2005 دو بار توسط آژانس بازدید شده است و متعاقب آن، معاون سابق مدیركل اعلام داشت كه موضوع خاتمه یافت و بخشی از تاریخ خواهد شد و مدیركل سابق آن را به شورای حكام گزارش نمود. نمایندگی ایران در آژانس خاطرنشان كرده است: با توجه به این واقعیت كه پارچین یك سایت نظامی است دسترسی به آن فرآیندی زمان بر است و به طور مكرر نمی توان اجازه داد. در پرتو این سابقه و براساس اینكه از آژانس خواسته شده است همه مسائل مربوطه مانند آزمایشات هیدرو دینامیك را با هم جمع نماید، متعاقبا یكبار دیگر اجازه دسترسی داده خواهد شد. این فرآیند می تواند بطور واضح زمانی كه توافق بر روی مدالیته حاصل شود، شروع گردد'. در ادامه گزارش نمایندگی ایران در آژانس آمده است: 'به رغم این واقعیت كه مدالیته نهایی نشده بود اما ایران در راستای نشان دادن حسن نیت مبتنی بر همكاری فعال، تصمیم گرفت اظهارنامه اولیه خود را درخصوص ضمیمه گزارش مدیركل ارائه نماید. این یكی از اقدامات مورد انتظار در پیش نویس مدالیته ارائه شده توسط آژانس بود'. در این گزارش تصریح شده است: 'آژانس برای ارائه كلیه سوالات در خصوص موضوع شماره 1 (5 مسأله مربوطه) آماده نبود و تنها درخصوص پارچین و كارشناس خارجی سوال نمود. آژانس هیچ سند یا توضیحی در خصوص این سوالات ارائه نكرد'. نكته مهمی كه در بیانیه مطبوعاتی نمایندگی ایران در آژانس به آن اشاره شده این است كه 'ایران مجددا آمادگی خود را برای اتخاذ اقدامات عملی شامل اجازه دسترسی درخصوص دو مسأله در موضوع شماره 1 یعنی توسعه چاشنی و ابتكار انفجار در سطح بالا برای حل وفصل این دو موضوع اعلام نمود اما گروه آژانس به دلیل دستور مدیركل برای بازگشت به وین، نپذیرفت. با این حال هر دو طرف بحث فشرده ای درخصوص مدالیته برای كار در خصوص ادعاها داشتند، توافقات در بخش های زیادی حاصل شد اما به دلیل بازگشت برنامه ریزی شده تیم به وین و كمبود وقت، متن نهایی نشد'. در پایان بیانیه مطبوعاتی نمایندگی ایران در آژانس توصیه ای هم به اعضای شورای حكام شده و آمده است: 'جمهوری اسلامی ایران قبلا تصمیم خود را برای كار با آژانس به طریقی حرفه ای برای حل و فصل ادعاهای باقیمانده با هدف اینكه به افكار عمومی جهان ثابت شود، فعالیت های هسته ای تهران صرفا برای اهداف صلح آمیز است، اتخاذ نموده است. بنابراین از كلیه كشورهای عضو انتظار می رود كه از این فرآیند حمایت نمایند و از هرگونه اقدامی كه باعث تضعیف فضایی كه برای پیگیری یك نتیجه موفقیت آمیز مورد نیاز است، اجتناب نمایند'.