آیا پلیس فیس بوک را چک می‌کند؟
امروزه شبکه‌های اجتماعی همچون فیس‌بوک یکی از پرطرفدارترین شبکه‌های مجازی در ایران است و سرگرمی‌بسیاری از جوانان ایرانی تنها گذراندن ساعاتی در این فیس‌بوک است. این در حالی است که پلیس فتای ناجا با ابراز نگرانی در این مورد، به تازگی به خطرهای این شبکه مجازی اشاره کرده است و قصد دارد به کاربران هشدارهای موجود را بدهد.
پلیس فتای ناجا با هدف شناسایی و پیشگیری جرایم سایبری در ایران از بهمن ماه سال گذشته کار خود را آغاز کرده است و در طول این مدت با بررسی‌هایی که در حوزه‌های مختلف داشته به شناسایی جرم‌ها پرداخته است و یکی از مهم‌ترین این دستاوردها به گفته معاونت اجتماعی، اشراف کامل به شبکه‌های اجتماعی و نظارت بر فعالیت کاربران ایرانی است.
یکی از مهم‌ترین موضوعات این پلیس خطرات پیش رو در حوزه شبکه‌های اجتماعی است که در گفت‌وگو با سرهنگ محسن میربهرسی، معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا به آن پرداخته‌ایم.
اشراف کامل پلیس به فیس بوک
میربهرسی با بیان اینکه پلیس اشراف کامل به فیس‌بوک دارد می‌گوید: پلیس با تمام امکانات و مقدوراتش به مطالعه عمیق در زمینه شبکه اجتماعی فیس‌بوک پرداخته و کارگروه‌هایی در این زمینه مشغول به فعالیت شده‌اند.
وی با هشدار در مورد سوء استفاده از اطلاعات شخصی افراد توسط عده‌ای سودجو به کاربران اینترنت تاکید می‌کند: دسترسی غیرمجاز به داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای، سرقت و کلاهبرداری، جاسوسی، هتک حیثیت و نشر اکاذیب شامل تغییر یا تحریف انتشار صوت یا تصویر دیگری بدون رضایت و اهانت به دین اسلام و مقدسات جرم تلقی شده و قانونگذار برای مرتکبان جرایم رایانه‌ای مجازات حبس و جریمه نقدی تعیین کرده است.
وی در پاسخ به این سوال که برخورد پلیس با شبکه‌های فساد تشکیل شده در فیس‌بوک چگونه است، می‌گوید: پلیس فتا عمده رویکرد فعالیتش موضوعات اجتماعی است. چند صباحی است افرادی با فریب‌کاری و با ایجاد هویتی کاذب و با استفاده از تصاویری اقدام به اخاذی از دیگران کردند که متاسفانه برخی از جوانان به دلیل ناآشنایی با این تهدیدات به سمت این افراد گرایش پیدا کرده و مورد اخاذی قرار می‌گیرند.
آسیب‌های فضای مجازی
معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا آسیب‌های فضای مجازی را کاهش احساس مسئولیت اجتماعی، تغییر شکل کوچ و قماربازی‌های اینترنتی عنوان می‌کرد و می‌افزاید: کاربران ترجیحا باید از کاراکترهای ترکیبی استفاده کنند و رمز عبور خود را ثابت نگه ندارند و همچنین هنگام پرداخت‌های اینترنتی توجه داشته باشند که آدرس سایت اینترنتی بانک مورد نظر دقیقا آدرس اینترنتی اصلی خود بانک باشد و به یاد داشته باشند که برای مجرمان هیچ اطلاعاتی ارزشمندتر از عکس‌ها و ویدیوهای شخصی‌شان نیست.
میربهرسی یکی دیگر از آسیب‌های فضای مجازی را اعتیاد کودکان به این فضاها عنوان می‌کند و اظهار می‌دارد: اعتیاد به چت در شرایطی که فرد بعد از قطع ارتباط دچار بیماری‌های روحی می‌شود از دیگر آسیب‌های فضای مجازی است.
او با بیان اینکه برای جلوگیری از برخی آسیب‌های اینترنتی، وجود یک برنامه امنیت اینترنتی و به روزکردن آن برای هر کاربری لازم است، می‌گوید: عکس و ویدیوهای شخصی و خانوادگی خود را در سایت‌ها به‌خصوص شبکه‌های اجتماعی به اشتراک نگذارید چرا که این گونه محتواها به سرعت توسط مجرمان اخلاقی منتشر می‌شوند و در پی آن سوء استفاده‌های بعدی صورت می‌گیرد.
معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا توصیه می‌کند: زمانی که افراد از دستگاه‌های رایانه‌ای همراه مجهز به GPS، نظیر برخی تلفن‌های همراه و تبلت‌ها استفاده می‌کنند و در مکانی خارج از محل زندگی خود هستند، اطلاعات مکانی و زمانی خود را در سیستم‌های جانمایی مثل گوگل‌مپ یا گوگل‌ارت به اشتراک نگذارند یا سیستم جانمایی خود را غیرفعال سازند.
وی در ادامه می‌افزاید: سایت‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و گوگل‌پلاس، با توجه به این نکته که مجهز به GPS هستند، به وسیله مناسبی برای سارقان بدل شده تا با استفاده از اطلاعات خصوصی کاربران و آگاهی از نبود آنها در منازلشان خانه‌های این افراد را مورد سرقت قرار دهند.
پلیس فتای ناجا از کاربران خواست که دقت بیشتری در استفاده از این امکانات کرده و در صورتیکه مسایل و الزامات امنیتی و اصول محرمانه در این اشتراک گذاری ها رعایت نشود، متاسفانه آسیب های جدی در حوزه‌های فردی و خانوادگی به وقوع می‌پیوند.
شبکه‌های اجتماعی نا امن‌ترین محیط برای اشتراک‌گذاری اطلاعات
میربهرسی با اشاره به اینکه امروزه فیس‌بوک با بیش از 750 میلیون کاربر است، درباره وضعیت امنیت اطلاعات در آن چنین می‌گوید: هنگام عضویت در این شبکه صفحه‌ای به نام صفحه شخصی وجود دارد که به زبان انگلیسی نگارش شده است و کاربران باید تمام قوانین این صفحه را بپذیرند تا بتوانند از این صفحه استفاده کنند.
وی با اشاره به قانون ارسال مشخصات حقیقی کاربر به کشور آمریکا و پردازش آن در این کشور چنین توضیح می‌دهد: در کنار چنین قانونی تولیدکننده این صفحه ثروتمندترین فرد در امریکا است. از سویی صفحات فیس‌بوک به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. با کنار هم قرار دادن این نکات به این نتیجه می‌رسیم که صاحبان این صفحه اطلاعات کاربران را در قبال دریافت هزینه به دیگران به فروش می‌رساند. در نتیجه با وجود چنین وضعیتی ناامن‌ترین محیط برای دادن اطلاعات به شمار می‌آید.
نیازمند حمایت دستگاه‌ها در این حوزه هستیم
معاون اجتماعی فتای ناجا در مورد امنیت در فضای مجازی می‌گوید: بحث حاکمیتی، پلیس فتا و مردم سه بخش مهمی‌هستند که امنیت را در این حوزه ایجاد می‌کنند، به همین منظور در بحث حاکمیتی نیازمند حمایت بیشتر از سوی دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط با این حوزه هستیم. تا به حال یک‌سری اقدامات با وزارت ICT و صدا و سیما انجام داده‌ایم ولی نیازمند حمایت بیشتر در این زمینه از سوی تمام دستگاه‌ها و سازمان‌ها هستیم.
جرایم اینترنتی بانکی تبدیل به تهدید شده است
معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا با بیان اینکه تا بهمن ماه امسال آمار دقیقی از جرایم سایبری ایران اعلام خواهد شد، می‌گوید: برداشت غیرمجاز از حساب‌های بانکی، هتک حیثیت و نشر اکاذیب، دسترسی غیرمجاز، تهدید، اخاذی از طریق اینترنت و کلاهبرداری رایانه‌ای، پنج جرم اصلی است که از ابتدای امسال تاکنون در کشور رخ داده است.
محسن میربهرسی با بیان اینکه 80 درصد جرم‌های سایبری در ایران با رویکرد اقتصادی و با انگیزه‌های مالی رخ می‌دهد، می‌افزاید: متاسفانه سوء استفاده از حوزه بانک ایران نسبت به دیگر جرایم، بیشتر است و هم‌اکنون جرایم در این حوزه تبدیل به تهدید شده است. وی دلیل زیاد بودن این جرم‌ها را عدم توسعه اجتماعی ایران متناسب با دنیا عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: بیشترین میزان جرایم در سال‌های اخیر مربوط به برداشت‌های غیرمجاز از حساب‌های بانکی است.
به گفته وی، مجرمان این فضا به دلیل احساس امنیت زمان زیادی را صرف می‌کنند حتی بیشترین پرونده‌های موجود در این زمینه مربوط به هک ایمیل یا سوء استفاده از خطوط ADSL است که از این طریق فرد به اطلاعات شخصی نیز دسترسی پیدا می‌کند.
میربهرسی با بیان اینکه مردم نسبت به تهدیدهای فضای مجازی آشنایی ندارند، اظهار می‌دارد: وقتی مبلغی از حساب هموطنان کم می‌شود این را یک اختلال سیستم بانکی می‌دانند و با این عدم آگاهی نمی‌دانند که باید به دادسرای جرایم رایانه‌ای مراجعه کنند. حتی رسانه‌ها با وجود این شرایط به هیچ وجه به این مقولات نمی‌پردازند.
بانک‌ها در برابر این تهدیدات عکس‌العمل جدی انجام نداده‌اند
میربهرسی با بیان اینکه بانک‌ها در برابر این تهدیدات عکس‌العمل جدی انجام نداده‌اند، می‌گوید: تا به حال تنها اقدام جدی که در این حوزه انجام شده این است که پلیس فتا یک سری مذاکرات با مرکز فابا داشتند که از طریق آن تمام تهدیدات این حوزه به مدیران بانک‌ها اطلاع‌رسانی شود.
وی در مورد تهدیدات سایبری دیگر می‌افزاید: تهدیدات دیگر در حوزه اجتماعی است و برای جلوگیری از آنها باید به اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی این گونه تهدیدات بپردازیم و هدف اصلی ما قشر جوان و نوجوان جامعه هستند. میربهرسی از آمادگی حمایت وزارت آموزش و پرورش در مورد فرهنگ‌سازی فضای مجازی به نوجوانان و جوانان خبر می‌دهد و می‌افزاید: قرار است از طریق شبکه رشد و نیز مشارکت این وزارتخانه و کارشناسان فتا محتوای مورد نیاز در این حوزه تهیه و در مدارس سراسر کشور توزیع شود.
کلاهبرداری‌های رایانه‌ای بیشتر از طریق ایمیل منتشر می‌شود
معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا در مورد کلاهبرداری رایانه‌ای می‌گوید: کلاهبرداری‌های رایانه‌ای یا کلاهبرداری نیجریه‌ای در ایران بیشتر از طریق ایمیل منتشر می‌شود. در این نوع کلاهبرداری برخی صفحه خود را شبیه سایت بانک طراحی می‌کنند و با اخذ رمز کارت اعتباری حساب کاربر را تخلیه و از این طریق مبالغ زیادی را اخذ می‌کنند که این اتفاق درنهایت منجر به بی‌اعتمادی مردم می‌شود.
وی با بیان اینکه اکنون کلاهبرداری‌های کارت به کارت بانکی بسیار زیاد شده است، می‌افزاید: یکی از جدیدترین پرونده‌ها نیز فروش اطلاعات به مراکز رقیب طالب اطلاعات هستند.
مردم نسبت به تهدیدهای فضای مجازی آشنایی ندارند
معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا با اشاره به نظر کارشناسان مبنی بر اینکه ضریب نفوذ به اینترنت در آمریکای شمالی بیش از 75 درصد و امارات نزدیک به این رقم است، می‌افزاید: کارشناسان معتقدند ضریب نفوذ به اینترنت در ایران 43 درصد است که حتی به نظرم این ضریب در کشور کمتر نیز هست.
میربهرسی اظهار می‌دارد: زمانی که در کشور تجارت الکترونیکی وجود نداشت از پایانه‌های ATM هیچ جرمی‌در این بستر رخ نمی‌داد اما وقتی این دستگاه‌ها ایجاد شدند بستر این نوع جرایم هم فراهم شد.
وی درباره انگیزه‌های جرایم سایبری می‌گوید: 80 درصد جرم‌های سایبری با رویکرد اقتصادی و با انگیزه‌های مالی رخ می‌دهد و بیش از 96 درصد از افراد آنلاین دنیا حداقل یک بار در معرض جرایم اینترنتی بوده‌اند که 80 درصد قربانیان آنلاین بین 18تا 31 سال سن داشتند.
معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا با بیان اینکه جرم از بین نمی‌رود بلکه منتقل می‌شود می‌افزاید: شکل سنتی جرم به شکل مدرن منتقل می‌شود. برای مثال اگر یکی از جرایم فروش دستگاه جاسوسی، دوربین و سیستم شنود باشد. این دستگاه‌ها در فضای مجازی تبلیغ و خرید و فروش می‌شود. بنابراین مجرم بدون این که رویت شود آن را به فروش می‌رساند.
وی ادامه می‌دهد: برخی سایت‌ها در عرض 48 ساعت کالای ثبت نشده را به منزل شما می‌رسانند. بنابراین سوال پیش می‌آید که این کالاهای ضدفرهنگی از طریق پست چگونه منتقل و همچنین مسایل مالی آن از طریق بانک‌ها انجام می‌شود.
فروش کالاهای بهداشتی و پزشکی در فضای سایبری
وی در مورد فروش کالاهای بهداشتی و پزشکی در فضای سایبری می‌گوید: این کالاها از مبادی سازمان نظام پزشکی و سازمان‌های بهداشت و درمان عبور نکرده‌اند و صلاحیت لازم را ندارند.
وی با اظهار امیدواری نسبت به رسیدگی به پرونده‌های کالاهای غیرمجاز تبلیغ شده در فضای مجازی می‌افزاید: رسیدگی به پرونده‌های کالاهایی که از سازمان‌های نظام پزشکی عبور نکرده‌اند در ایام اخیر در جغرافیای بین‌المللی با موضوعیت تهدیدات خرید و فروش دارو صورت گرفته است که به طور مستقیم به بهداشت مردم دنیا ارتباط داشت و همزمان در 84 کشور دنیا این عملیات انجام شد که بازتاب‌های بین‌المللی آن نیز به زودی مطرح خواهد شد.
وی افزایش نرخ چاقی و تبلیغ داروهای غیرمجاز نظیر داروهای ترک اعتیاد از دیگر آسیب‌های فضای مجازی می‌داند و می‌گوید: همین تهدیدات باعث ممانعت خانواده از ورود کودکان به فضای مجازی می‌شود و لازم است در این زمینه نیز با 11 میلیون دانش‌آموز صحبت شود. زیرا عدم شناخت از این فضا مانع آموزش دهی والدین به فرزندان نیز می‌شود.
به گفته میربهرسی یکی از تجارت‌هایی که با نرخ بسیار بالا انجام می‌شود تجارت جذب مغزهاست که این نوع سوء استفاده در کشورهای در حال توسعه منجر به عدم توسعه اجتماعی متناسب در دنیا شده است.
معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا ادامه می‌دهد: در این فضا هویت مجرم پنهان است و به همین لحاظ احساس امنیت می‌کند برای مثال درآمد سایت‌های شرط بندی فوتبال ماهیانه 6 میلیارد تومان است بنابراین جرم‌ها در این فضا جرم‌های کلان است و هویت اصلی مجرم در فضای مجازی ایران مخفی است.
معاون پلیس اجتماعی پلیس فتا گفت: از طریق «ترمینیشن» نیز این امکان داده شده است که بدون نیاز به مخابرات با خارج از کشور ارتباط برقرار بشود که آسیب‌های این نوع ارتباط شنود مکالمات خارجی است.
تهران دارای بیشترین آمار جرایم سایبری است
وی در مورد اولویت جرایم در شهرهای کشور می‌گوید: این جرایم بیشتر در شهر تهران انجام شده است و بعد از این شهر خراسان رضوی، اصفهان، البرز و آذربایجان شرقی و فارس دارای آمار بالایی از جرایم سایبری هستند.
پلیس فتا آمار دقیقی از کاربران شبکه‌های اجتماعی در ایران دارد
معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا با بیان اینکه جرایم در حوزه شبکه‌های اجتماعی هر روز در حال افزایش است، می‌افزاید: متاسفانه بسیاری از شبکه‌های اجتماعی ایران بستر داخلی ندارد و با پلیس فتا استفاده از ابزارهای جدید سعی دارد به شناسایی این حوزه بپردازد. وی با بیان اینکه این حوزه، حوزه مجرمانه‌ای است و پلیس فتا آمار دقیقی از کاربران این حوزه دارد، افزود: این حوزه به امنیت اجتماعی مردم لطمه می‌زند امنیت اقتصادی و فرهنگی آنان را نیز مورد تهدید قرار می‌دهد.
قانون جرایم رایانه‌ای کامل نیست
معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا با بیان اینکه قانون مبارزه با جرایم رایانه‌ای کامل نیست و باید این قانون به شکلی باشد که بتواند جرایم را پیش‌بینی کند، اظهار می‌دارد: بیشتر سایت‌ها در ایران از امنیت مناسبی برخوردار نیستند زیرا اقداماتی که در این زمینه صورت گرفته است، کافی نیست. به گفته وی، در ایران به سایت‌هایی که هک می‌شوند خسارت چندانی وارد نمی‌شود به طوری که قصد عمده هکرها آن است که توانایی‌های خود را به نمایش بگذارند و انگیزه اصلی آنان اعلام وجود است.
به گفته وی، بیشتر سایت‌هایی که مورد هک قرار می‌گیرند، هزینه‌ای را برای امنیت خود پرداخت نکرده‌اند و به همین دلیل به امنیت آن نیز توجهی نمی‌کنند. وی افزود: با توجه به اینکه اکثر هکرها در ایران نوجوان هستند می‌توان همچون سایر کشورها مسابقه‌ها را برگزار کرد تا نیروهای مستعد در این زمینه نیز شناسایی و از پتانسیل آنان استفاده شود.