بازرسان هسته ای یا جاسوسان سیا؟

خبرآنلاین: منابع خبری از سفر بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران در روز 28 ژانویه با هدف بازدید از تاسیسات اتمی کشورمان خبر داده اند. منابع دیپلماتیک نیز اعلام کرده اند که مقامات ارشد آژانس بین المللی انرژی اتمی 28 ژانویه (8 بهمن) با هدف بازدید از تاسیسات اتمی و آنچه رفع نگرانی ها درباره ماهیت برنامه هسته ای ایران خوانده شده به تهران سفر می کنند. در این بین برخی از تحلیلگران، کارشناسان و مقامات کشورمان جسته و گریخته نگرانی های خود درباره کاربرد دوگانه بازرسان هسته ای را گوشزد کرده و حتی به صراحت از جاسوس بودن برخی از این بازرسان سخن گفته اند. نگاهی به سوابق و عملکرد بازرسان تسلیحاتی و هسته ای سازمان ملل به خوبی نشان می دهد که این ادعا در نوع خود بسیار ادعای درستی است که مقامات امنیتی کشورمان باید به خوبی آنها را مد نظر قرار دهند. یکی از اولین نمونه های افشا شده از استفاده دو منظوره آمریکا از بازرسان تسلیحاتی به سال های ابتدایی بعد از جنگ اول خلیج فارس و یکسال منتهی به حمله دوم آمریکا به عراق که منجر به سقوط صدام حسین شد باز می گردد. در سال 1991 و زمانی که کمیسون ویژه سازمان ملل متحد، آنسکام با مدیریت ریچارد باتلر برای نظارت کامل بر تعهدات عراق مبنی بر پرهیز از دست یابی به سلاح های کشتار جمعی آغاز به کار کرد بسیاری از بازرسانی که تحت پوشش نام آنسکام به عراق رفت و آمد می کردند دقیقا مشغول ارزیابی و رصد دائمی توان نظامی صدام گزارش آن به مقامات وزارت دفاع آمریکا و سازمان اطلاعات مرکزی این کشور بودند. استفاده از بازرسان تسلیحاتی خصوصا در ماه های اخیر سال 2002 و چندماه پیش از حمله نظامی آمریکا به عراق شدت زیادی به خود گرفت. این بازرسان صرفا به بهانه واهی یافتن سلاح های کشتار جمعی به عراق آمدند اما همه به خوبی می دانستند که عراق نه تنها در آن مقطع سلاح های کشتار جمعی نداشت بلکه حتی از لحاظ توان نظامی نیز در پایین ترین سطح خود در 20 سال گذشته قرار گرفته بود. با این همه این بازرسان با ماموریت دیگری که همان ارزیابی دقیق توان نظامی باقی مانده از صدام بود عازم این کشور شدند و ماموریت خود را نیز به خوبی انجام داده و گزارش دقیقی از ناتوانی نظامی صدام به آمریکایی ها ارائه کردند. این بازرسان حتی بعضا گزارش هایی در ارتباط با سطح روحیه نظامیان عراقی که تقریبا حمله نظامی آمریکا به کشورشان را حس کرده بودند و میزان وفاداری فرماندهان ارتش و انشقاق های صورت گرفته در میان آنها را نیز به سازمان سیا گزارش کرده بودند. نورمن سالومون در کتاب" جنگ عراق " می نویسد: " ... چندین سال جلوتر، واشنگتن از بازرسان آنسکام برای اهداف جاسوسی خود بهره برده بود، چرا که مشخص شد فعالیت آنها هیچگونه ارتباطی با مأموریت های مجاز از سوی سازمان ملل نداشته است. در اواخر سال 2002 ، گروه های جدیدی از بازرسان که در عراق جستجو می کردند می توانستند اطلاعات ذی قیمتی را برای ایالات متحده فراهم آورند، که موجب تقویت هرچه بیشتر استفاده از حمله نظامی می شد." سالومون که یک منتقد برجسته سیاسی و رسانه ای آمریکاست در این کتاب به خوبی تشریح می کند که چگونه خبر جاسوس از کار در آمدن بازرسان سازمان ملل در رسانه های آمریکا منعکس و بلافاصله سانسور شد. او در فصل سوم از کتاب خود با عنوان " جنگ رسانه ها " در این باره می نویسد: وقتی دولت آمریکا به طور نامشروع از بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل در عراق به عنوان جاسوس استفاده کرد، حقایق اولیه به طور گسترده ولی نه چندان دیرپا در اوائل سال 1999 در رسانه های آمریکا منعکس شد، اما در طی ماه ها و سال های بعد حقایق کلیدی در خصوص جاسوسی بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل و تأثیرات مخربی که این قضیه بر نظام نظارتی بین المللی و وجهه دیپلماسی آمریکا برجای گذاشت ، هرگز در رسانه ها منعکس و گزارش نشد." سالومون در بخش دیگری از این کتاب به نمونه دقیق تری اشاره می کند و از زبان یک متخصص سلا ح های بیولوژیکی که از نزدیک با سازمان ملل متحد کار می کند به جاسوس بودن بازرسان تسلیحاتی اشاره می کند. او در همان فصل می نویسد: " با از سر گیری روند جدید بازرسی در اواخر سال 2002 در عراق، سوزان رایت متخصص سلاح های بیولوژیکی به نکته ای اشاره کرد و گفت: اگر عراقی ها یک بار دیگر احساس کنند که از بازرسان سازمان ملل به عنوان جاسوس استفاده می شود، موقعیتی بسیار بغرنج پدید خواهد آمد چرا که اگر عراق با بازرسان همکاری کند، می داند که اجازه داده است تا توان نظامی و دفاعی اش مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد و اگر در برابر بازرسان مقاومت کند ، این مقاومت ممکن است بهانه ای برای حمله نظامی آمریکا محسوب شود." نکته حائز اهمیت در اینجا نحوه تعامل با بازرسان هسته ای آژانس انرژی اتمی است. سوابق این گروه نشان داده است که اگر با آنها برخورد صلبی شود هنگامه ای به پا می کنند که حتما کاسه ای زیر نیم کاسه است و اگر نبود به ما روی خوش نشان داده و ممانعتی در کار ما ایجاد نمی کردند و اگر برخورد ایجابی با آنها شود هرآینه ممکن است که از کنه توانایی فنی و دفاعی و علمی ما رونوشتی برای سازمان های جاسوسی تهیه کرده و ارسال نمایند. از این رو لازم است تا تمهیداتی هوشمندانه و داهیانه در برخورد با این بازرسان چه پیش از ورود به کشور و چه در زمان حضور و دیدارشان از مراکز هسته ای بعمل آید تا کمترین ضرر و زیان از ناحیه آنها متوجه نظام شود.