در میادین مشترک ایران و عراق چه می گذرد؟

تابناک: چین نخستین محموله نفتی خود را از عراق تحویل گرفت. اگر چه این محموله نفتی کوچک و تنها شامل 650 بشکه نفت بوده، اما نشان دهنده آغاز استراتژی جدید رقیب اصلی نفتی ایران در اوپک برای بازاریابی گسترده در عرصه جهانی است. توجه به این نکته در تحلیل خبر فوق حائز اهمیت است که اصولا مشتری های نفت یک کشور به دلیل سازگاری پالایشگاههای خاص کشورها با نوع خاص نفت زیاد دارای تنوع نیست و عراق که به طور سنتی مشتریان نفتی خود را در میان غربی ها جستجو می کرده اکنون دست به بازاریابی گسترده ای در زمینه فروش مازاد تولید نفت روز افزون خود زده است. عراقی‌ها که در میادین آزادگان و یادآوران با حجم بالای ذخایر در جا رقیب میادین مشترک ما هستند، سال‌‌ها به عنوان دومین دارنده ذخایر نفتی اوپک بالاتر از ایران قرار داشتند، اما به دلیل گستردگی حجم عملیات مطالعه، لرزه نگاری و اکشتاف در ایران طی سال‌های پس از جنگ و البته عدم پیگیری پروژه‌های مطالعاتی و اکتشافی در کشور عراق در سال‌های گذشته ایران جایگاه دومین دارنده ذخایر نفتی اوپک را در اختیار گرفت. شاید افزایش مطالعات اکتشافی در سالهای آینده مجددا به افزایش ذخایر کشف شده در عراق و باز پس گیری جایگاه دومی بیانجامد. اما رقابت تنها برای حجم ذخایر در جا نیست. اگرچه این عدد در بلند مدت و میان مدت، تعیین کننده‌ترین فاکتور در شرایط کشور نفتی است، اما دو شاخص حجم تولید روزانه و حجم صادرات روزانه (تولید منهای مصرف داخلی) نشاندهنده ارقامی هستند که این روزها به محل رقابت بین کشورهای نفتی جهان تبدیل شده‌اند و البته قطعا در کوتاه مدت تأثیرگذارترین شاخص در اقتصاد کشورهای نفتی همین دو عامل یعنی میزان تولید وصادرات روزانه نفت می باشند. چندی پیش، خبر عبور عراق از رقم صادرات روزانه نفت ایران در رسانه‌ها متشر شد. همزمان با کاهش صادرات نفت ایران به مرز 2 میلیون بشکه در روز طی آبان ماه ، عراق در ماه گذشته میلادی، با صادرات ـ به طور متوسط ـ روزانه دو میلیون و 135 هزار بشکه نفت به طور رسمی جایگاه دومی ایران در اوپک را از آن خود کرد.اگر چه این آمار شکننده و محل ابهام بود و اگرچه عراقی‌ها هنوز از نظر میزان تولید روزانه رقم تولید ایران را حاصل نکرده‌اند. اما ذکر این نکته اهمیت دارد که مقامات عراقی پس از سرنگونی صدام، با سرعت و شتاب فزاینده در واگذاری توسعه میادین نفتی بر تولید این کشور می‌افزایند. در همین زمینه علی احمدی کارشناس نفتی در گفتگو با تابناک گفت: این روز ها انگلیسی ها، فرانسوی ها، نروژی ها و چینی ها در کنار شرکتهایی از روسیه و مالزی به توسعه میادین نفتی عراق مشغولند؛ که از نظر میزان تنوع در برون سپاری پروژه های نفتی و توسعه میادین یک کشور شاید در نوع خود یک رکورد بین المللی باشد. وی تاکید کرد: البته ما برداشت زود هنگام را از آزادگان شروع کرده ایم که فعلا روزانه 50 هزار بشکه است و البته پس از توسعه به مرز چند صد هزار بشکه در روز خواهد رسید. اما میزان برداشت عراقی ها از دو میدان آزادگان و یاداوران همچنان معلوم نیست. احمدی همچنین تاکید کرد: ایران هم اکنون از میدان یاداوران برداشت ندارد. دقیقا در چنین شرایطی است که چندی پیش وزارت نفت و انرژی عراق تاکید کرده ظرف سه سال آینده تولید نفت عراق به حدود روزانه 6 میلیون بشکه رسیده و البته در شش سال آینده، از مرز 12 میلیون بشکه عبور خواهد کرد. عراق با این اقدام، ظرف شش سال آینده نه تنها از ایران، بلکه از عربستان ـ بزرگترین تولیدکننده نفت جهان ـ عبور خواهد کرد و تقریبا همه معادلات نفتی را بر هم خواهد زد. اگر چه پیش بینی می‌شود تولید 12 میلیون بشکه‌ای برای عراق در شش سال آینده بیشتر به چشم انداز توسعه‌ای شباهت داشته باشد، تا یک هدف قابل تحصیل، اما شاید این مسأله تلنگری باشد برای مسئولان نفتی ما که همچنان در برداشت از ذخایر مشترک گازی و نفتی به پای رقبای ایران نرسیده اند و البته حتی در حصول سقف تولید روزانه 5 میلیون بشکه تصریح شده در برنامه نیز قدمی برنداشته اند. گفتنی است میزان تولید روزانه ایران پس از افت و خیز های فراوان در سال 1390 همچنان از مرز 4 میلیون بشکه نیز عبور نکرده است.