راز سقوط رشد اقتصادی کشور چيست؟

تابناک: مسعود نيلي را همه به عنوان اقتصادداني برجسته باديدگاههاي نزديك به اقتصاد آزاد مي شناسند.وي كه مولف استراتژي توسعه صنعتي كشور است جندي است كمتر در رسانه ها ظاهر مي گردد. دوسالي است كه نرخ رشد اقتصادي كشور به صورت رسمي اعلام نمي شود و از لابلاي سخنان مسئولين و نمايندگان مجلس بين ارقام كمتر از يك درسد تا 3.4 درصد نيز يافت مي شود. اما قطع يقين چيزي كه اتفاق افتاده است كاهش جدي در نرخ رشد اقتصادي است كه زماني 6 درصد بود و قرار بود طبق برنامه به 8 درصد برسد. شايد در اين ميان سخنان نيلي كه در پنجمین نشست مجمع عالی بهره وری عنوان شده توضيحي علمي باشد براي پديده اي كه اين روز ها از انتشار آمارش جلوگيري مي شود: عامل سقوط رشد اقتصادی کشور از 6 به 1.5 درصد در فاصله سال 79 تا 86، کمبود سهم بهره وری در ایجاد رشد اقتصادی است. دکتر مسعود نیلی، با بیان این مطلب گفت: افزایش رشد اقتصادی وابسته به نهاده های تولید نظیر نیروی کار و میزان سرمایه گذاری است و هرچقدر نیروی کار و سرمایه گذاری افزایش یابد، رشد اقتصادی بالا می رود. اما عاملی که علاوه بر این دو باعث رشد اقتصادی می شود و رشد اقتصادی آن هم پایدار است، بهره وری است. استاد اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به سقوط رشد اقتصادی کشور از 6 به 5/1 درصد، در فاصله سالهای 79 تا 86، علت آن را کاهش رشد اقتصادی دانست و گفت: رشد اقتصادی به وجود آمده در مقطع پایانی دهه 70، رشد سرمایه گذاری مولد بوده که با کاهش آن، رشد اقتصادی هم به شدت کم شده است، اما اگر بخش بیشتری از این رشد اقتصادی ناشی از بهره وری بود، پایدار می ماند و با کاهش سرمایه گذاری شاهد چنین سقوطی نبودیم. وی البته اظهار کرد که اکثر داده های آماری کشور تنها تا سال 86 اعلام شده و بعد از آن بسیاری از آمارهای اقتصادی از سوی دولت ارائه نشده است. نیلی به رقابت شدید اقتصادی بین آمریکا و شوروی بعد از جنگ جهانی دوم اشاره کرد و افزود: در آن مقطع رشد اقتصادی آمریکا 7 تا 8 درصد بود، اما شوروی سابق تنها با اشاره به حجم تولید، رشد اقتصادی 17 تا 18 درصدی را اعلام می کرد که به شدت باعث نگرانی مقامات آمریکا شده بود. با این حال یک مطالعه مشخص کرد این رشد اقتصادی ناشی از بهره وری نبوده و پیش بینی کرد این رشد کاهش خواهد یافت و همین اتفاق هم افتاد و شوروی نتوانست رشد خود را ادامه دهد. این استاد اقتصاد با اشاره به مطالعه انجام شده در موضوع رقابت پذیری در صنعت ادامه داد: در این مطالعه بنگاه ها به کوچک و متوسط و بزرگ تقسیم شده و بهره وری آنها با هم مقایسه شده است، اما با وجود آن که انتظار می رود با بزرگ شدن بنگاه ها به دلیل سرشکن شدن هزینه ها و قدرتمند شدن بنگاه، بهره وری آنها بالا رود، در ایران اتفاق معکوسی افتاده و این بنگاه های کوچک هستند که بهره وری بالاتری دارند. وی دلیل این امر را تاثیرپذیری بیشتر بنگاه های بزرگ از شرایط محیطی خواند و گفت: در مقابل، بنگاه های کوچک تاثیرپذیری کمتری از شرایط بیرونی داشته اند و بهره وری آنها به دلیل عوامل داخل بنگاه بالا رفته است. بنگاههايي كه بزرگ به دنيا آمده اند! دکتر نیلی افزود: در کشور ما بنگاه های بزرگ از آنجا که دولتی هستند، از ابتدا بزرگ به دنیا آمده اند، در حالی که در دنیا بنگاه ها عمدتا از کوچک شروع می کنند و به تدریج با افزایش مهارت و توان و نیرو، رشدی طبیعی و ماندگار می کنند و مواردی چون learning by doing در آنها شکل می گیرد. همانند شرکت apple که کارش را از یک پارکینگ آغاز کرد و امروز به بنگاه اقتصادی جهانی تبدیل شده است. وی گفت: در این مطالعه انجام شده، شاخص بهره وری کارخانه های بخش خصوصی و بخش دولتی تفاوت معنی داری نشان نمی دهد و روشن می کند با وجود پرداخت هزینه خصوصی سازی برخی بنگاه های دولتی، در این مسیر موفق نبوده ایم.