چرا آخر هر ماه افزایش نرخ ارز داریم؟+جدول

تابناک: این روز ها شایعه تامین پول یارانه های پرداختی دولت به مردم از طریق افزایش نرخ ارز در روزهای پایانی هر ماه زیاد شنیده می شود. وجود ابهامات در بودجه سال 90 دولت در کنار عدم تحقق درآمد های هدفمند کردن یارانه ها این سوال را برای نمایندگان مجلس نیز ایجاد کرده است که دولت علی الخصوص در سه ماه گذشته از کدام ردیف بودجه ای اقدام به جابجایی جهت تامین هزینه یارانه نقدی مردم نموده است. این سوال ها، سرویس اقتصادی تابناک را برآن داشت تا طی یک بررسی مقطعی از تحولات نرخ ارز در سه ماهه نخست سال جاری شایعه موجود را به صورت یک فرضیه اقتصادی امکان سنجی نماید. اما این فرضیه دقیقا چیست؟ گفته می شود هر ماه در فاصله بین 25 تا 5 به مدت 3 الی 4 روز نرخ ارز صعود غیر منطقی را تجربه می کند و این محلی برای تامین نقدینگی و کاهش وجه رایج موجود در بازار است که هم از این طریق از شکل گیری تورم جهنده جلوگیری کرده و هم ریال کافی جهت تامین یارانه نقدی که ماهانه حدودا به 3 هزار میلیارد تومان (30 هزار میلیارد ریال) بالغ می شود را در اختیار بانک مرکزی قرار می دهد. همانگونه که در جداول زیر مشاهده می گردد (جدول 1 از 15 فروردین تا 15 تیر، جدول 2 از 16 تیر تا 15 مهر و جدول 3 از 16 مهر تا 9 دی ماه را شامل می شود) در فرودین ماه چنین مساله ای به صورت کاملا واضح و شدید در تاریخ 30 الی 1 اردیبهشت دیده می شود. اما در اردیبهشت ماه این مساله نه به شدت ماه قبل و به صورت دوبار صعود با شیب کم دیده می شود که البته صعود دوم باز هم از اول بیشتر بوده و در بازه 25 تا 5 ماه بعد (دقیقا از روز سوم) جای میگیرد.(تصویر 1) تصویر 1 در مورد خرداد ماه اما این فرضیه تایید نمی شود زیرا دقیقا قله شکل گرفته در اثر افزایش نرخ ارز که اتفاقا شدید هم هست قبل از روز 23 ماه سیر نزولی به خود می گیرد و تا روز 5 ماه بعد نیز افزایش قیمتی دیده نمی شود. (جدول شماره 1) نمودار نرخ ارز در سه ماهه اول سال 90 اما در مورد سه ماهه تابستان چه باید گفت؟ نمودار تحولات تیرماه دقیقا فرضیه را تایید می کند زیرا قیمت از روز 31 تیرماه روند صعودی جهشی و غیر عادی به خود گرفته و دقیقا در روز 4 به رنج قبلی باز می گردد چنانکه گویی نمودار را در این چند روز بالا کشیده اند جالب اینجاست که در این برهه نرخ ارز به عدد خاصی (1172 تومان) صعود کرده و دوروز دقیقا در همان سطح مانده و دوباره باز می گردد. (جدول شماره 2) طی مرداد ماه البته در سراسر ماه با روند صعودی شدیدی از نرخ دلار مواجه ایم اما در همین ماه سراسر صعودی در بازه 25 تا 5 ماه بعد با یک جهش بزرگتر مواجه ایم که به طور دقیق بین یکم تا سوم شهریور مشهود است. (جدول شماره 2) در مورد ماه شهریور نمی توان با قاطعیت گفت این فرض را تایید می کند زیرا قله و جهش در روز 26 ماه در اوج است اما در ادامه بازه ده روزه بخصوص از 27 به بعد روند نزولی است. نمودار نرخ ارز در سه ماهه دوم سال 90 و البته سه ماهه سوم سال که رکورد دار نرخ دلار بوده اند چه؟ در مهر ماه دقیقا کل بازه ده روزه 25 تا 5 ماه بعد با افزایش مستمر مواجه است به طوری که نرخ ارز طی این ده روز از 1256 تومان به 1291 تومان رسیده و در روز های بعد از مرز 1300 نیز عبور می کند. در مورد آبان ماه باید گفت از ابتدای این بازه ده روزه تا تقریبا روز سی ام روند کاملا کاهشی است اما از یکم تا پنجم ماه بعد دقیقا با یک جهش بزرگ و محسوس مواجه ایم و باز هم فرضیه تایید می شود. در آذر ماه هم که نیاز به گفتن ندارد و قطعا خوانندگان محترم بیاد دارند که از دو هفته پیش تا کنون چه افزایش باورنکردنی را در قیمت ارز شاهد بوده ایم. البته نمودار زیر نیز (جدول شماره 3) به خوبی مدعا را تایید می کند و البته جالب است که در 25 آذر تا 5 دی ماه تنها موردی است که نمودار دو قله دارد و هر دو هم جهش بسیار زیادی را نشان می دهند. نمودار نرخ ارز در سه ماهه سوم سال 90 با این اوصاف باید گفت صرف نظر از یک ماه (خرداد) همه ماههای نه گانه سال جاری فرضیه رفتار غیر طبیعی دلار را در یک بازه ده روزه ثابت ( 5 روز پایانی هر ماه و 5 روز آغازین ماه بعد) تایید می کنند اما از نظر علمی این گزاره برای نتیجه گیری این مساله که الزاما تعمدی از جانب دولت و بانک مرکزی آن هم با هدف خاص مانند جمع آوری ریال و نقدینگی موجود در بازار بوده کافی نیست و فقط صحت رفتار خاص نرخ دلار را در پایان ماه تایید می کند که می تواند ناشی از عوامل دیگر نیز باشد. اما همانگونه که آقای بهمنی در خرداد ماه در مورد افزایش 12 درصدی قیمت دلار توسط بانک مرکزی اعلام کرد: "با افزايش نرخ ارز دنبال كاسبي نيستيم؛ اما به تبع گندم، "كاه " هم حاصل مي شود " قطعا این افزایش قیمت ها به افزایش درآمد های بانک مرکزی به عنوان عرضه کننده انحصاری دلار در کشور می افزاید و این کسب درآمد دولت در مقاطع مذکور صرف نظر از اینکه برنامه ریزی شده باشد یا نه، قابل انکار نیست. اما در مورد صحت بخش دوم فرضیه که آیا این جهش های خاص نمودار قیمت دلار در پایان هر ماه با هدف تامین یارانه ها بوده است یا نه دقیقا بخشی است که به صورت علمی قابل تحقیق نیست و باید بانک مرکزی پاسخ دهد.