امیرچخماق هم ترک خورد! +تصاویر

قانون: ترک‌خوردن ارگ شیراز، تخت جمشید، دیوار موزه آذربایجان، سی‌وسه پل و پل تاریخی زمان‌خان کم بود، حالا دیواره پشتی مجموعه امیرچخماق یزد هم با ترکی ژرف، نگرانی دوستداران میراث فرهنگی را دو چندان کرده است. این مجموعه باارزش که نقطه تلاقی خیابان‌های اصلی شهر و یکی از پربازدیدترین آثار تاریخی یزد به شمار می‌رود، شامل: مسجد، تکیه، بقعه ستی فاطمه، بازارچه حاجی قنبر، آب انبار ستی فاطمه، نخل و آب انبار تکیه امیر چخماق است. این مجموعه از آثار قرن نهم هجری است که امیر جلال‌الدین چخماق از سرداران و امرای شاهرخ تیموری، هنگامی که به حکومت یزد رسید با همکاری همسر خود ستی فاطمه خاتون برای آبادانی، شهر آن را بنیان نهاد.

ترک‌های موجود در این بنا که از نمای پشت یعنی از خیابان سلمان به طور واضح قابل مشاهده است، به قدری عمیق است که از فروپاشی تکیه امیرچخماق در آینده‌ای نه‌چندان دور در صورت عدم مرمت مناسب خبر می‌دهد. البته آنگونه که روایت می‌شود حدود 60 سال پیش، در هنگام ایجاد خیابان قیام و میدان امیرچخماق، ترکی نسبتا بزرگ در سمت چپ میدان به صورت شیب از سوی مناره چپ به سمت غرفه‌ها ایجاد شد که در دوره‌های مختلف با ایجاد غلاف و شانه و راهکار دیگر از تخریب بنا آن جلوگیری گردید. بنا به گفته فعالان حوزه میراث فرهنگی، در چند سال اخیر احداث کنارگذر، ایوان‌های جدید در این میدان تاریخی و از همه مهم‌تر عبور روزانه صدها وسایل نقلیه سبک وسنگین از کنار این بنای عظیم تاریخی، احتمال افزایش فاصله بین این ترک را بسیار بیشتر کرده است. این نگرانی‌ها زمانی بیشتر می‌شود که بنا به گفته منابع محلی اخیرا یک شرکت خصوصی، در حال ساخت یک مجتمع تجاری در همجواری حریم این مجموعه تاریخی است. کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند با اتمام ساخت این مجتمع تجاری نه تنها حریم امیرچخماق مخدوش خواهد شد، بلکه این اقدام حتی باعث می‌شود که رفت‌وآمدهای وسایل نقلیه شدت بیشتری به خود بگیرد و لرزه‌های آن هم روند ایجاد و تمیق ترک‌ها را بیشتر کند. برخی از کارشناسان با اعلام خطر در این خصوص تاکید کرده‌اند که در صورت افزایش فاصله ترک‌ها در این مجموعه تاریخی، تنها راه باقی مانده تخریب قسمتی از بنا و تزریق بتن خواهد بود. البته آنچه گفته شد تنها بخش کوچکی از مصائب مجموعه تاریخی امیرچخماق است. یکی دیگر از مشکلات که به نوعی جلوه بصری این بنا را مخدوش کرده، نصب میله بلند و سفیدرنگ دوربین شورای تامین شهرستان یزد در آنجاست که این میله در وسط میدان و بدون در نظرگرفتن حریم و منظره این مجموعه تاریخی قرار گرفته است.

بنا به گفته ساکنان مناطق اطراف این بنای تاریخی، میله مورد نظر حدود 10 روز قبل از تعطیلات نوروزی سال گذشته در وسط میدان امیرچخماق یزد و بدون توجه به حریم بصری این مجموعه تاریخی نصب شد. فضای نامناسب زیر بازارچه و وجود جگرکی‌ها، بازی فوتبال کودکان در کنار بنا و بسیاری مشکلات اساسی دیگر، همه و همه دست به دست هم داده که این بنای تاریخی را از نمای نزدیک به منظره نه چندان زیبایی برای گردشگران تبدیل کند. گفتنی است مجموعه تاریخی امیرچخماق در سال 1330 هجری شمسی و با شماره 383 و مسجد امیر چخماق در سال 1341 با شماره مستقل 247 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند. همچنین این بناها و دیگر الحاقات به عنوان مجموعه امیرچخماق نیز با شماره 2416 به ثبت ملی رسیده‌است.