همه چيز درباره ايدز

مشرق: منشأ بیماری ایدز، به عنوان یکی از اسرار عالم پزشکی شناخته می شود، اما در سال های اخیر و به دنبال رد فرضیه هایی در مورد منشأ ویروس این بیماری هولناک، نظریه جدیدی مطرح شده که احتمال دخالت ورزی انسان در خلق و گسترش آن را بر مبنای اطلاعات علمی و شواهدی مستدل را تقویت می کند. ایدز (AIDS) برگرفته شده از حروف عبارت انگلیسی Acquired Immunodificiecy Syndrome به معنی بیماری یا نشانگان یا سندرم ضعف سیستم ایمنی اکتسابی است. زیرا در این بیماری، سیستم ایمنی (دفاعی) سبدن شخص درگیر شده و از کار می افتد. در اواخر دهه70، شیوع ناگهانی بیماری جدیدی با عنوان ایدز، منجر به مرگ میلیون ها نفر شد. این بیماری کشنده که به سرعت به سیستم ایمنی بدن هجوم می آورد، قربانی خود را به قدری در برابر عفونت ها و اختلالات عصبی، ضعیف می کرد که فرد چاره ای جز مرگ نداشت. ویروس این بیماری که پس از چند سال از شیوع آن، در سال 1984 شناسایی شد، با عنوان ویروس HIV نامگذاری شد. اما سؤال مهمی که در این مورد مطرح می شود، آن است که به راستی علت شیوع و گسترش ناگهانی این ویروس در طبیعت چه بود و اساسا منشأ آن چیست؟ نظریه میمون های سبز این نظریه، به عنوان نخستین توضیح درباره منشأ ایدز مطرح شد. مطابق این نظریه، این ویروس بایستی در بدن میمون های سبز آفریقایی شکل گرفته باشد و سپس نتیجه مصرف گوشت آنها، به بدن انسان منتقل شده باشد. مطابق این نظریه، خاستگاه این بیماری آفریقا بوده و پس از آن به سراسر جهان انتقال یافته است. اما در دوم ژوئن 1988، نشریه لوس آنجلس تایمز در مقاله ای علمی، این نظریه را کاملامطرود دانست و افشا نمود که اساساً ساختار و ترکیب دی ان ای این بیماری، هیچ گونه سازگاری و تطابقی با این نوع میمون ندارد. از این زمان به بعد بود که این نظریه در بین محققان، نظریه ای مطرود تلقی شد. با این وجود، با هم اخیراً شاهدیم که این نظریه به عنوان منشأ ایدز به جامعه القا می شود. نظریه شامپانزه در سال 1999 شاهد نوعی هجوم رسانه ای با هدف جایگزین کردن نظریه شامپانزه های آفریقایی به جای نظریه میمون های سبز بودیم که پیامد آن، پذیرش این نظریه در مجامع علمی بود. در این سال، گروهی از محققان دانشگاه «آلاباما» با معالجه بافت منجمد یک شامپانزه دریافتند که ویروس میمونی که حامل ویروس SIVCPZ است، تقریبا شبیه ویروس HIV-1 است. این ویروس که متعلق به نوعی شامپانزه معروف به «پان تروگلدایتس» بود، پیش تر در آفریقای غربی و مرکزی زندگی می کرد. از همین رو است که امروزه دانشمندان معتقدند که این بیماری از شامپانزه به انسان منتقل شده و البته درباره نحوه انتقال آن اختلاف نظرهایی وجود دارد. «اد هوپر» در کتاب معروف خود با عنوان «سفری به منشأ ویروس اچ آی وی و بیماری ایدز» استدلال می کند که اساساً پزشکان و محققان از بافت های این جانور در تولید واکسن استفاده نموده اند. از همین رو، به کارگیری گسترده از واکسن های تولیدی از بدن این جانور، سبب انتقال چنین ویروسی به بدن انسان شده است. وی معتقد است که این بیماری به صورت عامدانه و یا ناخواسته در سال 1957 و طی آزمایشی که در آن از کلیه های این نوع شامپانزه های آلوده برای تولید واکسن فلج اطفال استفاده شده، به انسان انتقال یافته است. برخی دانشمندان اگرچه موافق اصل انتقال این ویروس از شامپانزه به انسان هستند، اما آن را نتیجه چنین آزمایشی نمی دانند. این گروه از دانشمندان معتقدند که از کلیه های شامپانزه برای ساختن چنین واکسنی استفاده نشده است و چنین واکسن هایی هم به ویروس ایدز یا ویروسی مشابه آن آلوده نبوده اند. آنها در این باره این گونه استدلال می کنند که چنین بیماری ای به شکل طبیعی از شامپانزه به انسان انتقال یافته است. این انتقال با محصول نزدیکی انسان با این جانور و یا نتیجه استفاده از گوشت آن بوده است. برخی دیگر با قبول اصل انتقال آن از شامپانزه، مدعی اند که بایستی شامپانزه ای آلوده توسط شکارچی ای صید شده باشد که در نتیجه گاز گرفتن و یا ایجاد خراش این حیوان در بدن شکارچی، چنین ویروس آلوده ای به بدن وی منتقل شده باشد، اما موضوعی که در این باره قابل طرح می باشد آن است که اصولا این گونه شامپانزه ها قرن ها در آفریقا زیسته اند و در طی دوران مختلف توسط انسانها شکار می شده اند. حال چرا چنین انتقالی باید تنها در دوره زمانی خاصی یعنی اواخر دهه هفتاد صورت پذیرد و به ویروس مهمی در قرن بیستم تبدیل شود؟! این نظریه هم مبنای علمی ندارد، چرا که شواهد و بررسی ها بیانگر آن است که خود شامپانزه ها هم به ندرت به ویروس SIV که ویروسی مشابه HIV است، مبتلا می شوند. از این روست که بایستی هم شامپانزه ها و هم انسان ها از منبع سومی که منبعی ناشناخته است، به این ویروس مبتلا شده باشند. نظریه واکسن آبله اما نظریه ای تکان دهنده نیز درباره منشأ این ویروس وجود دارد. مطابق این نظریه، منشأ ویروس ایدز اساساً هیچ ارتباطی با میمون های سبز، شامپانزه ها و ساکنان آفریقا ندارد. برعکس، حامیان این نظریه براین باورند که این ویروس، عاملی زیستی است که در آزمایشگاه مورد دستکاری قرار گرفته و اصولاً ویروسی ساخته دست بشر است. در 26 اکتبر 1986، نشریه ساندی اکسپرس در صفحه نخست خود با چاپ مقاله ای با عنوان «ویروس ایدز در آزمایشگاه های پنهانی تولید شده است»، پرده از این راز گشود. در این مقاله، پزشک برجسته و سرشناس، دکتر «جان سیل» و پروفسور «یاکوب سیگال» مدیر بازنشسته مؤسسه زیست شناسی دانشگاه برلین، استدلال نمودند که ویروس ایدز باید ویروسی ساخته دست بشر باشد. همچنین دکتر «آلان کانت ول» در دو کتاب مستدل و علمی خود با عناوین «ایدز و پزشکان مرگ» (1988) و «خون عجیب» (1993) به شرح جزئیات و واقعیات این نظریه پرداخت و همین کتاب دوم وی بود که جایزه کتاب «بنجامین فرانکلین» را در سال 1994 به خود اختصاص داد. به دنبال آن بود که «ویلیام کمپ بل داگلاس» پزشک برگزیده انجمن ملی سلامت آمریکا در سال 1985، به طور مفصل و موشکافانه به نحوه شکل گیری و گسترش این ویروس پرداخت و اثبات نمود که این ویروس باید ساخته دست دانشمندان فعال در آزمایشگاه های ارتش آمریکا در منطقه «فرت دتریک» در ایالت مریلند باشد. برطبق این نظریه- و البته بسیاری از نظریات دیگر که به رغم اختلاف در منشأ ویروس، شیوع آن در سراسر جهان را محصول استفاده از برنامه های واکسیناسیون عمومی می دانند و تأکید می کنند که این ویروس بایستی از طریق واکسن در سراسر جهان شیوع یافته باشد. نشریه لندن تایمز در مقاله ای که در یازدهم می 1987 با عنوان «واکسن آبله عامل بیماری ایدز است» در صفحه نخست خود منتشر کرد، به تبیین این نظریه پرداخت. نویسنده این مقاله، با ذکر این موضوع که سال ها پیش از پدیدار شدن این بیماری در آفریقا، شاهد واکسینه نمودن 5 تا 7 میلیون نفر از ساکنان آفریقای مرکزی یعنی خاستگاه ایدز توسط سازمان بهداشت جهانی بوده ایم، به مسئله ای اساسی اشاره نمود. طبق این نظریه، آزمایشگاه های تحقیقاتی وابسته به ارتش آمریکا باید خالق این ویروس بوده باشند که همزمانی واکسیناسیون و شیوع این بیماری، دلیلی بر این مدعا است، اما نکته قابل توجه این که، این مقاله هیچ انعکاسی در رسانه های گروهی آمریکا نداشت و مسکوت ماند. نکته دیگری که این نظریه را تقویت می کند، به اسنادی مرتبط می شود که هم اینک در کتابخانه سنای آمریکا نگهداری می شود. برطبق یکی از اسناد موجود، در ژوئیه 1969 طی نشستی در ایالات متحده، وزارت دفاع این کشور با دریافت مبلغ 10 میلیون دلار مأموریت یافت تا عامل زیستی- ترکیبی ای که بتواند سیستم ایمنی بدن انسان را مختل و یا از بین ببرد، تولید کند. اما در کنار نظریه واکسن آبله، برخی از کسانی که بیماری ایدز را ساخته دست بشر می دانند، گسترش آن را به واکسن هپاتیت مرتبط می دانند؛ واکسنی که بخشی از آن از بافت بدن شامپانزه گرفته شده است. همین واکسن، در سال 1978 به هزاران همجنس باز آمریکایی در شهرهای نیویورک و سانفرانسیسکو تزریق شد. نکته اساسی آن که، همه این افراد پس از چندی به ایدز مبتلا شدند و دلیل شیوع همزمان این بیماری در شمار قابل توجهی از آمریکاییان از آن زمان به بعد، همین واکسن بوده است. اما به دنبال شناسایی، رمزگشایی و توالی ژنوم این ویروس، مشخص شد که اساساً ساختار آن بسیار مشابه ویروس جنین گوسفندی به نام «ویسنا» و همچنین شبیه ویروس تی- سل لوسمی انسانی (HTLV-I) است. بررسی ها بیانگر آن است که حدود 97 درصد ژنوم ویروس HIV شبیه ساختار ویروس ویسنا و باقیمانده آن دقیقاً مشابه ژنوم ویروس HTLV-I است. همچنین نشانه های ابتلای به این بیماری، ترکیبی از تأثیرات این دو نوع ویروس می باشد، اما آنچه که به این موضوع اهمیت می بخشد، آن است که اصولاً هیچ رابطه ای که توجیه کننده تکامل طبیعی این دو ویروس در عرصه طبیعی باشد، وجود ندارد و تنها راه همراه شدن آن ها، ترکیب مصنوعی آن به دست انسان است. به رغم چنین شواهدی، بسیاری از دانشمندان وجود نوعی توطئه در خلق چنین ویروسی را رد می کنند و معتقدند که پذیرش این نکته که چنین ویروسی ساخته دست بشر است، بی فایده است، اما واقعیت آن است که دنبال نمودن و یافتن منشأ واقعی این بیماری- هر چه که باشد- در کشف راه حلی برای درمان آن یک ضرورت است؛ منشأیی که هنوز هم به مثابه یکی از بزرگ ترین رازهای عالم پزشکی شناخته می شود. علایم بیماری ایدز در دوره نهفتگی بیماری شخص آلوده به ویروس ظاهراً سالم به نظر می رسد در 70% موارد بعد از عفونت اولیه با ویروس بیماری خفیفی بروز می کند که به صورت تب، سردرد، دردهای عضلانی، گلودرد، بثورات پوستی بدون خارش و غدد لنفاوی متورم می باشد. بیشتر موارد علایم عفونت اولیه ملایم و مشابه سرماخوردگی یا آنفلوانزاست که تشخیص داده نمی شود و فرد معمولا تا مدت های طولانی کاملا سالم به نظر می رسد و ممکن است احساس سلامتی کامل کند و از آلودگی خود آگاه نباشد هنگامی که ویروس سیستم ایمنی را تخریب نمود علایم بیماری تظاهر می یابد. راههای انتقال عامل بیماری ویروس اچ آی وی از این راهها ممکن است از یک فرد مبتلا به یک فرد سالم منتقل شود. 1- انتقال خونی، از راه تزریق فرآورده های خونی آلوده، استفاده از سرنگ مشترک (در معتادان تزریقی)، انتقال در کارکنان بهداشتی درمانی (Needle stick) 2-انتقال عمودی (از مادر به نوزاد) که شایع ترین راه انتقال در افراد مبتلا بوده است. 3- انتقال جنسی، یکی از شایع ترین راههای انتقال برقراری رابطه جنسی حفاظت نشده است. در صورت وجود بیماریهای آمیزشی احتمال انتقال بیشتر می شود. به علت عدم ثبات این ویروس در هوای آزاد انتقال از روشهایی همچون تماس پوستی و دهانی مشاهده نشده است. نشانه ها و عوارض پس از ورود اچ آی وی به بدن اولین علایم به صورت یک سندرم شبه سرماخوردگی به همراه بزرگ شدن غدد لنفاوی عارض می شود که معمولا این علایم بهبود یافته و ویروس به حالت نهفته در بدن باقی می ماند، این مرحله که در آن فرد حامل بیماری تلقی شده ولی علایمی نشان نمی دهد ممکن است تا 10 سال و بیشتر به طول بیانجامد. در مرحله آخر این بیماری با نقص سیستم ایمنی به علت فعالیت بالای ویروسی و کاهش لنفوسیت های نوع تی در خون مشخص می شود که ایدز نامیده می شود. در این مرحله بدن در معرض عفونت های فرصت طلب ناشی از باکتری، ویروس، قارچ و انگل هایی قرار می گیرد که در افراد سالم معمولا به آسانی مهار می شوند. این بیماری تقریبا همه سیستم های ارگانی بدن را درگیر می کند. همچنین افراد مبتلا ریسک بالایی برای ابتلا به سرطان های مختلف نظیر سارکوم کاپوزی، سرطان گردن رحم و لنفوم دارند. بعلاوه، علایم سیستمیک عفونت نظیر تب، تعریق (خصوصا شب هنگام)، لرز، تورم غدد لنفاوی، ضعف و کاهش وزن را دارند. مرحله بروز ایدز فرد مبتلا به اچ آی وی هنگامی به مرحله ایدز می رسد که شمار گویچه های سفید CD4+T آنقدر کم شود که نتوانند از پس انجام وظیفه معمولی خود برآیند. CD4+T یاخته های سفید خون هستند که واکنش های ایمنی بدن را موزون و مهار می کنند. این دشواری اندک اندک در درازای هنگامی که شخص HIV+ می باشد، پیشرفت می کند که ممکن است یک تا 15 سال به درازا بکشد. البته افراد در این مدت بسیار خوب و تندرست به نظر می رسند و احساس خوبی نیز دارند. ولی در این مدت شمار ویروس چند برابر می شود. برپایه این تعریف ایدز هنگامی است که شمار سلولهای CD4+T به کمتر از 200 شماره در هر میکرولیتر خون می رسد و یا هنگامی که بدن فرد دچار عفونت های فرصت طلب بشود (که گاهی با بودن 200 تا 800 یاخته CD4+ رخ می دهد.) پیشگیری از آنجا که تاکنون واکسن و یا علاج قطعی برای این بیماری کشف نشده است و در آینده نزدیک نیز امکانپذیر به نظر نمی رسد، مهمترین راه مبارزه با این بیماری پیشگیری و آموزش است. گزارش سال 2007 بانک جهانی در مورد ایدز در جنوب آسیا، شیوع بیماری ایدز را «شدید» اما «قابل پیشگیری» می داند. برای پیشگیری از انتقال اچ آی وی، بهترین راه خودداری از برقراری رابطه جنسی با فرد مبتلا است. معتادان تزریقی می توانند با خودداری از مصرف سرنگ های مشترک خطر ابتلا به اچ آی وی را کاهش دهند. تشخیص ایدز هنگام رودر رویی با عفونت، دستگاه ایمنی بدن پادتن هایی فرآوری می کند که در خون گردش و به عوامل بیماریزا حمله می کنند. پادتن ها بر بسیاری از عوامل بیماریزا غلبه می کنند ولی درباره اچ آی وی با این که پادتن ها فرآوری می شوند ولی نمی توانند از تکثیر ویروس جلوگیری کنند و تنها وجود آنها در خون برای تشخیص ابتلا بکار می رود. در جریان عمومی ترین آزمایش ها برای تشخیص اچ آی وی، یک نوع خاص از پادتن ها یا همان پروتئین های ضد بیماری ردیابی می شود. در چند هفته ای که ردیابی آلودگی بی ثمر و جواب آزمایش منفی است، فرد آلوده می تواند ویروس را به سایرین منتقل کند.