ریشه‌های تاریخی قربانی کردن

مهر:‌ دهم ذیحجه عید قربان است،‌ این روز عید بندگی و دلدادگی و گذشتن از خویشتن خویش است، روز شادی مسلمانان و قبولی در جشن بندگی خداوند است که به اتحاد و یکپارچگی مسلمانان در صفوف نماز عید منتهی می‌شود. لَن یَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَکِن یَنَالُهُ التَّقْوَى مِنکُمْ کَذَلِکَ سَخَّرَهَا لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاکُمْ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِینَ. هرگز [نه] گوشتهاى آنها و نه خونهایشان به خدا نخواهد رسید ولى [این] تقواى شماست که به او مى‏رسد این گونه [خداوند] آنها را براى شما رام کرد تا خدا را به پاس آنکه شما را هدایت نموده به بزرگى یاد کنید و نیکوکاران را مژده ده.(سوره حج، آیه 37) ریشه تاریخی قربانی کردن قربانی کردن ریشه در دوران ما قبل تاریخ دارد. انسان اولیه که از درک عظمت خالق متعال و فهم طبیعت عاجز بود، برای به دست آوردن ترحم خدایان خیالی خود، دست به قربانی کردن حیوانات و انسان‌ها می‌زده، این رسم نزد همه ملل و ادیان به عناوین مختلف موجود بوده است. حضرت ابراهیم در شب هشتم ذیحجه خواب دید فرشته‌ای بر فراز سرش ایستاده و می‌گوید: ای ابراهیم! پروردگار تو می‌فرماید اسماعیل فرزند خود را برای من قربانی کن؛ آن حضرت وحشت زده از خواب بیدار شده و در حیرت بود که این خواب شیطانی و یا از تلقینات الهی بوده است. چون دو مرتبه دیگر نیز ابراهیم این رؤیای صادقه را دید. روز نهم ذیحجه که مسلمانان روز عرفه می‌خوانند برایش مسجل شد که این خواب از الهامات رحمانی است و از همین رو روز دهم اسماعیل را آراسته کرده به منا برد. منا دره‌ای است به عرض تقریبا 700متر و طول 2 کیلومتر است که حجاج باید از طلوع خورشید روز دهم تا ظهر روز دوازدهم در این دره بمانند. در باب وجه تسمیه کلمه منا در کتاب اخبار مکه ازرقی می‌نویسد: منا را منا گویند چون هنگامی که جبرئیل خواست از آدم جدا شود او را گفت آرزو کن! آدم (ع) گفت بهشت را آرزو می‌کنم و به این سبب منا نامیده شد. ... ابراهیم (ع) فرزند را به قربانگاه برد، طبق روایات و داستان‌های تاریخی پس از اعلا‌م قصد خود به او و استقبال اسماعیل از این مسئله تیغ برگردن فرزند می‌گذارد اما تیغ نمی‌برد و از طرف خداوند قوچی فرستاده می‌شود که قربانی کند، و این گونه حضرت ابراهیم از آزمایش الهی سر بلند بیرون می‌آید و از پس همین ماجرا بود که حضرت ابراهیم به همراه حضرت اسماعیل به بازسازی خانه کعبه همت گمارند. عید قربان که پس از وقوف در عرفات (مرحله شناخت) و مشعر (محل آگاهی و شعور) و منا (سرزمین آرزوها، رسیدن به عشق) فرا مى‌رسد، عید رهایى از تعلقات است. رهایى از هر آنچه غیرخدایى است. در این روز حاجی هر آنچه بدان دلبستگى دنیوى پیدا کرده را قربانى مى‌کند تا سبکبال شود. مسلمانان جهان در روز عید قربان وظیفه دارند در گردهماییهای عید شرکت کرده، با برگزاری نماز عید و تشکیل صفوف متحد و به هم پیوسته، اتحاد و یکدلی خود را به رخ جهانیان بکشند . در روایت‏هاى مکرر نقل شده که در روز عید اضحى قربانى کنید تا گرسنگان و بیچارگان از خوردن گوشت‏سیر شوند؛ آنان که روزها بلکه ماه‏ها توان تهیه گوشت ‏براى خانواده خویش را ندارند، در این روز فرخنده که براى همگان عید است و بسیار خجسته و مبارک است، خوشحال گردند و از خوردن گوشت‏ حلال، بى‏منت، سیر شوند.