هشت تصویر به یادماندنی از سینمای دفاع مقدس
مهاجر سومین فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا فیلمساز خوش‌ذوق سینمای کشور بعد از "هویت" و "دیده‌بان" است. فیلمسازی که در آن دوران با ساخت این سه فیلم نشان داد که قصد دارد فضایی واقع‌گرا و به دور از سانتی‌مانتالیسم وارد سینمای جنگ کند و واقعیت این دوران را به درستی به تصویر بکشد.
مهر: نگاهی کوتاه به سینمای دفاع مقدس در طول سالهای مختلف می‌تواند نشانگر تاثیر این سینما بر سینمای ایران باشد که در این سالها توانسته بخشی از تاریخ درخشان مقاومت ملت ایران را به تصویر کشد.
حضور فیلم‌های دفاع مقدس در سینمای ایران را می‌توان به دو دوره تقسیم کرد. دوره جنگ و هشت سال دفاع وقدس و دوران پس از جنگ تحمیلی . زمانی که جنگ تحمیلی در جریان بود فیلمسازان جوان بسیاری فعالیت خود را با سینمای جنگ آغاز کردند. تعدادی از این فیلمسازان متعهدانه توانستند در این زمینه آثار جذاب و ماندگاری را بیافرینند.
برخی از این فیلمسازان که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت خود را آغاز کرده بودند به دلیل حضور در جبهه های جنگ به عنوان عکاس و مستندساز توانستند تصویری دقیق و به دور از شعارزدگی از دفاع مقدس به نمایش بگذارند. بعد از جنگ تحمیلی رویه فیلمسازان دفاع مقدس تا حدی تغییر کرد. از این پس حاشیه‌های بعد از جنگ بیشتر مورد توجه فیلمسازان قرار می‌گرفت.
در این زمان فیلمسازان دیگری پا به این عرصه گذاشتند که در زمان جنگ کودک و یا نوجوان بودند و تصور زیادی از اتفاقات دوران جنگ نداشتند و حواشی جنگ از دید این جوانان جذاب و گاهی گستاخانه به تصویر کشیده می شود. البته با توجه به استقبال این روزهای مخاطبان از فیلم‌های کمدی و عامه پسند سبد سینمای ایران در حوزه دفاع مقدس زیاد پر به نظر نمی‌رسد. بدون شک بضاعت سینمای ایران در این زمینه بسیار بیشتر از تولیداتی است که تا کنون شاهد بودیم.
ناگفته‌های بسیاری از سینمای جنگ وجود دارد که هنوز فرصت ساخته شدن و به زبان آمدن پیدا نکرده‌‌اند. می توان فرصت مناسبی در اختیار پیشکسوتان این عرصه که برخی از آنها دیگر از سینمای جنگ دور شده‌اند قرار داد و همچنین جوانان علاقمند به این نوع سینما را که از تجربه کمتری برخوردار هستند در این زمینه تشویق کرد تا سینمای ایران در این حوزه بتواند قابلیتهایش را بهتر درک کند. این یادداشت به بهانه هفته دفاع مقدس به بررسی 8 فیلم برتر سینمای دفاع مقدس و دوران طلایی این سینما می پردازد.
مهاجر
مهاجر سومین فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا فیلمساز خوش‌ذوق سینمای کشور بعد از "هویت" و "دیده‌بان" است. فیلمسازی که در آن دوران با ساخت این سه فیلم نشان داد که قصد دارد فضایی واقع‌گرا و به دور از سانتی‌مانتالیسم وارد سینمای جنگ کند و واقعیت این دوران را به درستی به تصویر بکشد.
سالها از ساخته شدن "مهاجر" می‌گذرد اما این فیلم کهنه و تکراری به نظر نمی‌رسد. فیلم سکانس‌های ناب و جذابی دارد که بعد از سالها هنوز دیدنی هستند. سکانس شهادت اسد و پلاک‌هایی که به مهاجر بسته می‌شود تا پیام آور خاطره‌های یک نسل باشد. سکانس‌های تلاش اسد برای پیدا کردن دوستانش در دل نیزار از طریق مهاجر و...
سفر به چزابه
فیلم سینمایی " سفر به چزابه" ساخته مرحوم ملاقلی پور محصول 1374 است. فیلم جذاب و در زمان خود امروزی که مرز بین واقعیت و خیال را در هم می‌شکند و تصویری واقعی و قابل باور از دوران دفاع مقدس ارائه می کند. مرحوم ملاقلی پور فیلمسازی غریزی بود که به دلیل حضورش در جبهه قادر بود در هر فیلمش گوشه‌های نادیده‌ای از دوران دفاع مقدس را به درستی به تصویر بکشد. تماشاگر دلزده از سینمای جنگ با دیدن این فیلم به وجد می‌آید و با شخصیتهای آن همراه می شود. شخصیتهایی که هرکدام آئینه تمام نمای قهرمانان و شهیدان دفاع مقدس هستند.
" آژانس شیشه‌ای" تأثیرگذارترین فیلم تاریخ سینمای ایران است. این فیلم در فضای سیاست‌زده و ملتهب آن دوران خبر از شکافی می‌داد که بین نسل به جنگ رفته و عموم مردم به وجود آمده بود. مردمی که پس از جنگ به آرامش و رفاه نیاز داشتند و برخی از آنها تصور می‌کردند نسل از جنگ برگشته قرار است بعد از این بحران حقوق از دست رفته خود را از این مردم بگیرند.
در جبهه مخالف، حاتمی کیا روایتگر زندگی مردانی بود که جوانی و زندگی شان را به پای ارزش‌ها، اعتقاداتشان و دفاع از خاک کشورشان گذاشته بودند و زمانی که به کشورشان بازگشتند غریبه به حساب می آمدند. تقابل این دو نگاه درفیلم " آژانس شیشه‌ای" نشانگر نگاه دقیق حاتمی‌کیا به وقایع پس از جنگ تحمیلی بود.
این فیلم اگرچه حتی یک نما هم از دوران جنگ ندارد اما فیلمی مربوط به دوران دفاع مقدس وآئینه تمام نمای دوران بعد از جنگ است. سلحشور، نماینده جریان حاکم بر دولت و به فکر آرامش کشور و نگران از جنجال رسانه های غربی است. ظاهرا ماجرا را سلحشور به پایان می‌رساند اما در نهایت این حاج کاظم و عباس هستند که بالاخره به خارج از کشور برای معالجه عباس می روند.
هیوا
"هیوا" به کارگردانی مرحوم رسول ملاقلی‌پور از معدود فیلم‌های سینمای دفاع مقدس است که به مقوله عشق به طور مستقیم اشاره می کند. در سینمای دفاع مقدس کمتر شاهد فیلمی عاشقانه و روایتی جذاب و زنانه از این نوع سینما بوده‌ایم. در این فیلم ملاقلی‌پور به سراغ شکل روایت مورد علاقه‌اش یعنی پیوند زدن زمان حال و گذشته به یکدیگر می‌رود. سکانس‌های جنگی و اکشن فیلم بسیار خوب از کار در آمده‌اند. شاید تنها ایراد فیلم به مسئله انتخاب بازیگر و رویارویی عاشقانه زن میانسال در زمان حال و مرد جوان فیلم در سالهای گذشته بازگردد.