دریاچه ارومیه را کوچک کنیم تا جنگلکاری گسترش پیدا کند

طرح دوفوریتی انتقال آب به دریاچه ارومیه برای محافظت از آن بالاخره پس از هفته‌ها انتظار در دستور کار جلسه علنی‌ مجلس قرار گرفت. اگر چه طراحان هشدار می‌دادند که در صورت عدم توجه به وضعیت وخیم دریاچه ارومیه، این دریاچه تا دو سال دیگر خشک می‌شود و بیم بارانهای نمکی می‌رود اما نمایندگان به دو فوریت این طرح رای ندادند. «صبور» نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی هم یکی از نمایندگانی است که به این دو فوریت رای نداد. همین مسئله باعث شد تا با او گفت‌وگو کنیم. با توجه به اینکه اردبیل هم یکی از استان‌هایی است که پس از خشک شدن دریاچه ارومیه مورد هجوم ریزگردهای نمکی قرار می‌گیرد، چرا با طرح دو فوریتی مخالفت کردید؟ مشکل دریاچه ارومیه به دلیل سدهایی است که ساخته شده تا آب به کشور عراق نرود. اما سد‌سازی تنها به تبخیر آب منجر شد و در ‌‌نهایت هم دریاچه ارومیه به این مصیبت بزرگ دچار شد. الان باید چکار کرد؟ مسلم است که این قضیه باید حل شود و راهکارهای اجرایی و کار‌شناسانه از سوی سازمان آب منطقه‌ای و وزارت نیرو ارائه شود و به صورت عادلانه اجرا شود مثلا نمی‌شود آب را حوزه به حوزه انتقال داد، چون هم غیر اقتصادی است و هم غیر کار‌شناسانه. مثلا پمپاژ آب برای شرب از حوزه‌ای به حوزه دیگر هم به صرفه نخواهد بود. به طور مثال انتقال آب از خزر یا ارس غیر کار‌شناسی است. آب ارس به طور فطری و خدادادی برای دشت مغان است و نمی‌شود آن را به جای دیگری انتقال داد. اگر بخواهند آب ارس را به ارومیه انتقال دهند حتی قوطی‌های آب معدنی هم پر نمی‌شود. الان سد خدا آفرین در اردبیل ۷۲ هزار هکتار آب را پشت خود جمع کرده و ۵ هزار شغل هم در دشت مغان ایجاد کرده‌است. نباید آب یک منطقه را به یک منطقه دیگر انتقال داد. اگر بخواهند آب ارس را انتقال دهند، وضعیت زمین‌های کشاورزی منطقه دشت مغان چه می‌شود؟ بنابراین برای نجات دریاچه ارومیه باید دنبال طرح ‌های کار‌شناسی بود. بله. انتقال آب حوزه به حوزه به مشکلات بی‌شماری برای حوزه مبدا منجر می‌شود اما اگر دریاچه ارومیه احیا نشود ریزگردهای آن زمین‌های کشاورزی اردبیل را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد و از بین می‌برد. شما چه طرح دیگری را برای نجات دریاچه ارومیه در نظر دارید؟ نمایندگان مجلس به طرح دو فوریت انتقال آب مخالفت کردند نه با کار کار‌شناسی. پس شما هم با سد‌سازی مخالف هستید؟ بله سد‌سازی فقط به تبخیر آب منجر می‌شود. بنابراین وزارت نیرو باید روی روش کار‌شناسی شده متمرکز شود و به مجلس گزارش دهد. ان‌شالله طرح دوفوریتی انتقال آب به دریاچه ارومیه برای محافظت از آن بالاخره پس از هفته‌ها انتظار در دستور کار جلسه علنی‌ مجلس قرار گرفت. اگر چه طراحان هشدار می‌دادند که در صورت عدم توجه به وضعیت وخیم دریاچه ارومیه، این دریاچه تا دو سال دیگر خشک می‌شود و بیم بارانهای نمکی می‌رود اما نمایندگان به دو فوریت این طرح رای ندادند. «صبور» نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی هم یکی از نمایندگانی است که به این دو فوریت رای نداد. همین مسئله باعث شد تا با او گفت‌وگو کنیم. با توجه به اینکه اردبیل هم یکی از استان‌هایی است که پس از خشک شدن دریاچه ارومیه مورد هجوم ریزگردهای نمکی قرار می‌گیرد، چرا با طرح دو فوریتی مخالفت کردید؟ مشکل دریاچه ارومیه به دلیل سدهایی است که ساخته شده تا آب به کشور عراق نرود. اما سد‌سازی تنها به تبخیر آب منجر شد و در ‌‌نهایت هم دریاچه ارومیه به این مصیبت بزرگ دچار شد. الان باید چکار کرد؟ مسلم است که این قضیه باید حل شود و راهکارهای اجرایی و کار‌شناسانه از سوی سازمان آب منطقه‌ای و وزارت نیرو ارائه شود و به صورت عادلانه اجرا شود مثلا نمی‌شود آب را حوزه به حوزه انتقال داد، چون هم غیر اقتصادی است و هم غیر کار‌شناسانه. مثلا پمپاژ آب برای شرب از حوزه‌ای به حوزه دیگر هم به صرفه نخواهد بود. به طور مثال انتقال آب از خزر یا ارس غیر کار‌شناسی است. آب ارس به طور فطری و خدادادی برای دشت مغان است و نمی‌شود آن را به جای دیگری انتقال داد. اگر بخواهند آب ارس را به ارومیه انتقال دهند حتی قوطی‌های آب معدنی هم پر نمی‌شود. الان سد خدا آفرین در اردبیل ۷۲ هزار هکتار آب را پشت خود جمع کرده و ۵ هزار شغل هم در دشت مغان ایجاد کرده‌است. نباید آب یک منطقه را به یک منطقه دیگر انتقال داد. اگر بخواهند آب ارس را انتقال دهند، وضعیت زمین‌های کشاورزی منطقه دشت مغان چه می‌شود؟ بنابراین برای نجات دریاچه ارومیه باید دنبال طرح ‌های کار‌شناسی بود. بله. انتقال آب حوزه به حوزه به مشکلات بی‌شماری برای حوزه مبدا منجر می‌شود اما اگر دریاچه ارومیه احیا نشود ریزگردهای آن زمین‌های کشاورزی اردبیل را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد و از بین می‌برد. شما چه طرح دیگری را برای نجات دریاچه ارومیه در نظر دارید؟ نمایندگان مجلس به طرح دو فوریت انتقال آب مخالفت کردند نه با کار کار‌شناسی. پس شما هم با سد‌سازی مخالف هستید؟ بله سد‌سازی فقط به تبخیر آب منجر می‌شود. بنابراین وزارت نیرو باید روی روش کار‌شناسی شده متمرکز شود و به مجلس گزارش دهد. ان‌شالله بتواند مجلس را قانع کند ومشکل حل شود. شما از سد خدا آفرین دفاع می‌کنید. از سوی دیگر اگر آب سد‌ها روی دریاچه ارومیه باز نشود ریزگردهای نمکی، کشاورزی اردبیل را هم نابود می‌کند؟ بله. ریزگرد‌ها به ضرر کشاورزی استان‌های منطقه است اما باید کار عادلانه صورت گیرد. چه باید کرد؟ دریاچه ارومیه باید کوچک شود و اراضی باقی مانده به زمین کشاورزی و جنگل تبدیل شود. آیا این طرح قابل اجرا به احیای دریاچه منجر می‌شود؟ بله شما طرح کوچک کردن دریاچه ارومیه را برچه اساسی پیشنهاد می‌دهید، آیا در کشورهای دیگر در سطح جهان ما چنین تجربه‌ای را داشته‌ایم؟ بله خیلی اتفاق افتاده! مثلا؟ در کشورهای زیادی اطراف رودخانه‌ها دیوار و سد زده‌اند تا از گسترش دریاچه در بخش‌های کم عمق جلوگیری شودو آب را در منطقه گود نگهداری کنند. مثلا در کدام کشور‌ها؟ مثلا هلند. مشهور است که یکسری دیوارهای سراسری وسیع را دور دریاچه‌ها کشیدند و زمین‌های عظیمی که خشک شدند را به گلستان و گلخانه تبدیل کردند. این روش بسیار اقتصادی است. هم ایجاد شغل کردند و هم از گسترش آب‌های غیر کیفی جلوگیری کردند. این طرح را شما پیشنهاد داده‌اید یا از سوی کسان دیگری ارائه شده است؟ از سوی دولت. این طرح جواب می‌دهد. الان زمین‌های وسیع در اطراف دریاچه وجود دارد که پر از لجنزار است و فایده‌ای ندارد. در ‌‌نهایت به زمین‌های ماهوری تبدیل می‌شوند اما در طرح دولت اطراف دریاچه را سد بندی می‌کنند تا آب در گودی قرار بگیرد و زمین‌های اطراف به جنگل تبدیل شود. یعنی این طرح الان به مجلس ارائه شده است؟ بله. چه ارگانی مجری آن است؟ وزارت نیرو. جنگل‌ها در چه منطقه‌ای کاشته می‌شود؟ مناطق گسترده‌ای در سمت شرق دریاچه از طرف تبریز، خوی و همچنین در نقاط دیگر وجود دارد که عمق آب آن‌ها بین ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر است. بنابراین با ایجاد دیواره از گسترش آن‌ها به اطراف جلوگیری می‌کنیم. از سوی دیگر هم با جنگل کاری مانع تبخیر آب می‌شویم وهم از ایجاد ریزگرد جلوگیری می‌کنیم. این طرح کار‌شناسی شده است؟ این طرح براساس مطالعات بسیار زیاد و علمی پیشنهاد شده است. با توجه به شوری دریاچه ارومیه که هیچ موجود زنده‌ای در آن توانایی حیات ندارد و تنها ریزگردهای آن به خشک شدن زمین‌های کشاورزی منجر می‌شود کاشت چه درختی برای ایجاد جنگل در آن در نظر گرفته شده است؟ درخت‌های مقاوم مثل درخت گز و درختانی که در مناطق باتلاقی رشد می‌کند. اما دریاچه ارومیه نمک خالص است وهیچ درختی نمی‌تواند در آن رشد کند! نمک در‌یاچه ارومیه در عمق دریاچه است. زمین‌هایی که خشک می‌شوند در روزگار قدیم زمین کشاورزی بودند که با گسترش دریاچه بخش کشاورزی به عقب رانده شده‌است. وضعیت دریاچه در قدیم اینگونه نبود و زمین‌های خشک امروز، زمین کشاورزی بودند. دولت بودجه‌ای هم برای ایجاد جنگل در بخش‌های خشک شده دریاچه ارومیه تصویب کرده‌است؟ تصویب می‌شود. اعتبار باید در بودجه ۹۰ تصویب می‌شد اما دیده نشد. در حال حاضر زمان برای تصویب بودجه گذشته است. طرح‌هایی که الان به مجلس ارائه می‌شود طرح تبلیغاتی برای انتخابات مجلس است وقرار نیست اجرایی بشود! ایجاد جنگل و کوچک کردن دریاچه هم جنبه تبلیغاتی برای انتخابات مجلس دارد؟ نه. دولت طرح‌های زیادی برای نجات دریاچه دارد. چه طرح‌های دیگری در دست اجراست؟ من نمی‌دانم ولی می‌دانم که طرح‌های دیگری هم وجود دارد. عملیات کوچک کردن دریاچه و ایجاد جنگل چه زمانی شروع می‌شود؟ ببخشید، من جلسه دارم باید بروم. آخرین سوال است. لطفا زمان اجرایی شدن این طرح را مشخص کنید؟ .... زهرا کشوری / تهران امروز