فروپاشی نمادین نظامیان و حامیان سکولاریسم در ترکیه
در طول تاریخ معاصر ترکیه، نظامیان همیشه از جایگاه بالایی برخوردار بوده‌اند. از سال ۱۹۲۳ که کمال آتاتورک ترکیه نوین را پی ریزی می‌کند همواره نظامیان به ایفای نقش پرداخته‌اند و از سال ۱۹۵۰ به این سو نیز که نظام چند حزبی در این کشور برپا می‌شود، این روند ادامه داشته است. در این فاصله زمانی، نظامیان تا کنون ۴ دولت را در این کشور سرنگون کرده‌اند که اولین آن‌ها در سال ۱۹۶۰ با سرنگونی دولت عدنان مندرس آغاز شد...
کد خبر :
156448
در اقدامی بدیع ژنرال ایساک کوسانر- فرمانده کل نیروهای مسلح ترکیه- به همراه فرمانده نیروی هوایی و نیروی دریایی، از سمت‌های خود استعفا دادند. این استعفا به سرعت از سوی رجب طیب اردوغان- نخست وزیر ترکیه- مورد پذیرش قرار گرفت و ژنرال اوزل جانشین کوسانر شد.
به گزارش سرویس بین الملل «فردا»، از سال ۲۰۰۲ با ورود رجب طیب اردوغان و حزب «عدالت و توسعه» به قدرت، کشمکش‌های فراوانی میان گروههای نظامی- که خود را حامی نظام سکولار در جامعه ترکیه می‌دانستند- وسیاست‌های این حزب وجود داشت. این امر به گونه‌ای بود که در سال ۲۰۰۳ الیت نظامیان در ترکیه تصمیم به انجام کودتا می‌گیرد که نافرجام می‌ماند.
در ماههای اخیر دادگاه ترکیه مشغول بررسی پرونده سران نظامی و دیگر افسران بود که در پی سرنگونی دولت بودند. این عملیات که «ضربه پتک» نام داشت، با اعترافات برخی افسران به تلاش برای براندازی دولت اردوغان مسیر دیگری پدا کرد. ۲۵۰ تن از افسران و فرماندهان نظامی در حال حاضر در زندان به سر می‌برند که در میان آن‌ها ۱۷۳ تن مشغول به خدمت و ۷۷ تن بازنشسته هستند.
با اعتراف این افسران، در دور جدید دستگیری‌ها ۲۲ تن دیگر از فرماندهان نظامی دستگیر شدند. این اقدام موجب خشم ایسک کوسانر و استعفای او به همراه دو تن دیگر از فرماندهان نظامی شد، اقدامی که در تاریخ ترکیه نظیر آن دیده نمی‌شود.
در طول تاریخ معاصر ترکیه، نظامیان همیشه از جایگاه بالایی برخوردار بوده‌اند. از سال ۱۹۲۳ که کمال آتاتورک ترکیه نوین را پی ریزی می‌کند همواره نظامیان به ایفای نقش پرداخته‌اند و از سال ۱۹۵۰ به این سو نیز که نظام چند حزبی در این کشور برپا می‌شود، این روند ادامه داشته است.
در این فاصله زمانی، نظامیان تاکنون ۴ دولت را در این کشور سرنگون کرده‌اند که اولین آن‌ها در سال ۱۹۶۰ با سرنگونی دولت عدنان مندرس آغاز شد. اما در سالهای اخیر ترکیه تغییرات بسیار زیادی داشته است و تحلیل برخی کار‌شناسان این است که نظامیان ترکیه سلاح دیگری برای رویارویی با این تغییرات در انبار سلاح‌های خود نداشتند و دلایل آن به تضعیف نظامیان در سالهای اخیر و ریشه دواندن دموکراسی در ترکیه باز می‌گردد.
استیون کوک- یکی از تحلیل گران شورای روابط خارجی- در خصوص این استعفای دسته جمعی گفت «این اقدام نظامیان نشانگر آن است که راه دیگری برای آن‌ها باقی نمانده است. از سوی دیگر، آرایی که در این چند ساله مردم به حزب «عدالت و توسعه» داده‌اند نشانگر این است که مردم دیگر تمایلی به حضور نظامیان در قدرت ندارند».
همچنین، اصلی آیدی آسباک-یکی از ستون نویسان روزنامه ملیت ترکیه - در ستون یادداشت خود نوشت «به طور نمادین این پایان حضور نظامیان ترکیه در قدرت است. آن‌ها از نظر سیاسی فلج شده‌اند و این حرکت نمادین به این معنا بود که سرانجام نظامیان در این کشور شکست خوردند».
منصور اکگون - یکی از تحلیل گران ترک - نیز معتقد است «استعفای مقامات نظامی در ترکیه بسیار خطرناک خواهد بود و ممکن است به بحران سیاسی تبدیل شود.
چنگیز آکتار- یکی از اساتید دانشگاه استامبول - در یادداشتی عنوان کرد «این جزئی از فرایند گسترش دموکراسی در کشور است. نظامیان یک بار و برای همیشه بایستی به سربازخانه‌های خود بازگردند و از دولت منتخب اطاعت کنند».
اردوغان قبل از خبر استعفای نظامیان اعلام کرد «بعید می‌دانم تنش و درگیری در کشور ایجاد شود. روند رسیدگی به پرونده محکومین طی خواهد شد. مواد قانونی مجازات و ترفیع کارمندان دولت در قانون به خوبی توضیح داده شده است. قانون در کشور حکمفرماست و هر آنچه که قانون اعلام کند، اجرا خواهد شد.
به گزارش فردا، اردوغان و حزب متبوعش پس از سال‌ها توانستند سایه سنگین نظامیان را از بالای سر خود کنار بزنند. اقدام اخیر، فصل جدیدی در تاریخ معاصر ترکیه محسوب می‌شود، زیرا که اسلام گرا‌ها بدون جنگ و خونریزی توانستند نظامیان را در امور خود محدود کنند؛ اقدامی که نظامیان بار‌ها آن را با خشونت و کودتا به انجام رسانده بودند.