سه ماه ويژه، سه شب ويژه، سه سوره ويژه

فارس: ماه شعبان ماهي است كه قدر و منزلت آن را فقط خدا مي‌داند و آنان كه برگزيده و تربيت يافته اويند. ما شاگردان اين مكتب مفتخريم كه مي‌توانيم با تواضع در برابر آموزش و پرورش الهي اين خاندان، گوش جان به كلام ملكوتي آنان بسپاريم ماه شعبان در آيينه روايات ماه شعبان ماهي است كه قدر و منزلت آن را فقط خدا مي‌داند و آنان كه برگزيده و تربيت يافته اويند. ما شاگردان اين مكتب مفتخريم كه مي‌توانيم با تواضع در برابر آموزش و پرورش الهي اين خاندان، گوش جان به كلام ملكوتي آنان بسپاريم تا واگويند آنچه پروردگارشان به آن‌ها گفت و بشنويم اسراري را كه در پس اين آداب و احكام و مستحبات بر ما پوشيده است. آنچه در ادامه مي‌آيد احاديثي است گهربار در مورد ماه شعبان كه از كهن‌ترين منابع روايي استخراج و با دقت خاصي به فارسي روان، ترجمه گرديده است. سه ماه ويژه، سه شب ويژه، سه سوره ويژه امام باقر عليه‌السلام فرمود: أُعْطِيتْ هَذِهِ الْأُمَّةُ ثَلَاثَةَ أَشْهُرٍ لَمْ يعْطَهَا أَحَدٌ مِنَ الْأُمَمِ سه ماه به اين امت داده شده كه به هيچ امتي پيش از اين داده نشده بود آن سه ماه عبارتند از: رجب، شعبان و ماه رمضان. سه شب هم هست كه همين ويژگي را دارند آن سه شب عبارتند از شب سيزدهم، شب چهاردهم و شب پانزدهم هر ماه. به اين امت سه سوره هم داده شده كه به مانند دو تاي قبلي از ويژگي منحصر به فردي برخوردارند؛ آن سوره‌ها عبارتند از: يس، مُلك و توحيد. بعد فرمود: اگر كسي تمام اين نُه مورد را با هم جمع كرد و از آن بهره برد به برترين فضيلتي كه اين امت از آن برخوردار است دست پيداكرده است. پرسيدند چگونه اين كار را انجام دهد؟ فرمود: در شب سيزدهم هر يك از اين سه ماه دو ركعت نماز بجا آورد در هر ركعت بعد از حمد اين سه سوره‌اي كه نام برديم را بخواند. در شب چهاردهم دو بار و در شب پانزدهم سه بار اين نمازي را كه گفتيم اقامه كند. به اين ترتيب او صاحب آن فضيلت ويژه شده و نيز تمام گناهان او به جز شرك آمرزيده خواهد شد. (وسائل‏ الشيعة ج8 ص24) رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: شَهْرٌ شَرِيفٌ وَ هُوَ شَهْرِي اين ماه ماهي شريف و منسوب به من است. ملائكه حامل عرش، حقش را شناخته و آن را بزرگ مي‌دارند. شعبان ماهي است كه در آن ارزاق مؤمنين همانند ماه رمضان افزايش پيدا مي‌كند و بهشت در اين ماه تزيين مي‌شود. ماه شعبان و پنج شنبه‌هايش رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: تَتَزَينُ السَّمَاوَاتُ فِي كُلِّ خَمِيسٍ مِنْ شَعْبَانَ در هر پنج شنبه ماه شعبان آسمانها را تزيين مي‌كنند. ملائكه عرضه مي‌دارند: پروردگارا! روزه داران امروز را ببخش و بيامرز و دعاي آن‌ها را اجابت كن. بعد فرمود: هر كس در پنجشنبه شعبان دو ركعت نماز بجا آورد؛ در هر ركعت آن بعد از حمد صد بار سوره توحيد را بخواند بعد از سلام نماز صد بار صلوات بفرستد خداوند متعال تمام حاجت‌هاي ديني و دنيوي او را برآورده مي‌كند. (وسائل‏ الشيعة 8/104 ) صلوات شعبانيه عباس بن مجاهد از پدرش نقل مي‌كند كه امام سجاد عليه‌السلام در ماه شعبان؛ هنگام ظهر و نيز در شب نيمه شعبان اين‌گونه بر پيامبر خدا صلي الله عليه و آله درود مي‌فرستاد: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعِ الرِّسَالَةِ ... تا پايان صلوات شعبانيه كه در كتاب‌هايي مانند مفاتيح‌الجنان موجود است. (مصباح‏ المتهجد ص82) تقسيم و افزايش روزي مؤمنين در ماه شعبان ابن عباس مي‌گويد اصحاب رسول الله صلي الله عليه و آله در محضر ايشان راجع به فضايل ماه شعبان بحث و گفتگو مي‌كردند كه رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: شَهْرٌ شَرِيفٌ وَ هُوَ شَهْرِي اين ماه ماهي شريف و منسوب به من است. ملائكه حامل عرش، حقش را شناخته و آن را بزرگ مي‌دارند. شعبان ماهي است كه در آن ارزاق مؤمنين همانند ماه رمضان افزايش پيدا مي‌كند و بهشت در اين ماه تزيين مي‌شود. اين ماه را شعبان ناميدند زيرا در اين ماه، ارزاق مؤمنين شعبه شعبه و تقسيم مي‌شود. اين ماه، ماه عمل [به مستحبات] است؛ زيرا در اين ماه پاداش عمل هفتاد برابر، ثبت مي‌شود. كارهاي زشت و ناپسند انسان به مانند برگ ريخته مي‌شوند؛ گناهان بخشيده و كارهاي نيك، مقبول درگاه الهي مي‌شوند. خداوند متعال در اين ماه به عبادت كنندگانش مي‌بالد و با نظر لطف و رحمتي ويژه به روزه داران و شب زنده داران اين ماه مي‌نگرد. (الأمالي‏ للصدوق، ص22، مجلس هفتم، ح1) از امام صادق عليه‌السلام سوال شد برترين دعاها در ماه شعبان كدام دعاست؟ حضرت فرمودند: طلب بخشش و غفران الهي برترين دعاي اين ماه است. بعد فرمودند هر كس در اين ماه روزانه هفتاد بار استغفار كند مانند كسي است كه در ماه ديگري هفتاد هزار بار استغفار كرده است. راوي اين روايت مي‌گويد پرسيدم چگونه استغفار كنم؟ حضرت فرمود: بگو أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ تأثير استغفار در ماه شعبان امام رضا عليه‌السلام فرمود: مَنِ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ فِي كُلِّ يوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ سَبْعِينَ مَرَّةً هر كس براي رسيدن به پاداش الهي يك روز از شعبان را روزه بگيرد وارد بهشت خواهد شد و هر كس روزي هفتاد مرتبه در ماه شعبان استغفار كند روز قيامت در گروه رسول خدا صلي الله عليه و آله محشور مي‌شود و بي شك لطف الهي شامل او حال او خواهد شد. هر كس در اين ماه صدقه‌اي بدهد حتي اگر توان او بيش از نصف خرمايي نباشد و آن را صدقه دهد خداوند متعال بدن او را به آتش جهنم حرام مي‌كند. (خصال 2/582) ذكر استغفار در ماه شعبان امام رضا عليه‌السلام فرمود هر كه در ماه شعبان روزانه هفتاد بار بگويد: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ خداوند متعال براي او سند مصون ماندن از آتش و نيز جواز عبور از صراط را صادر كرده و او را وارد بهشت مي‌كند. (عيون ‏أخبارالرضا(ع) 2/57) امام صادق عليه‌السلام فرمود: هر كس در هر روز ماه شعبان هفتاد بار بگويد: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ الْحَي الْقَيومُ وَ أَتُوبُ إِلَيهِ، خداوند متعال نام او را در افق مبين ثبت مي‌كند. راوي مي‌گويد پرسيدم: افق مبين چيست؟ امام فرمود: دشتي است در مقابل عرش الهي كه در آن رودهايي جريان دارد و جام‌هايي به تعداد ستارگان آسمان در كنار آن نهاده شده تا از آن بنوشند. (معاني ‏الأخبار/ 228) هر كس براي رسيدن به پاداش الهي يك روز از شعبان را روزه بگيرد وارد بهشت خواهد شد و هر كس روزي هفتاد مرتبه در ماه شعبان استغفار كند روز قيامت در گروه رسول خدا صلي الله عليه و آله محشور مي‌شود و بي شك لطف الهي شامل او حال او خواهد شد. هر كس در اين ماه صدقه‌اي بدهد حتي اگر توان او بيش از نصف خرمايي نباشد و آن را صدقه دهد خداوند متعال بدن او را به آتش جهنم حرام مي‌كند ارزش صدقه در ماه شعبان امام صادق عليه‌السلام فرمود: مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فِي شَعْبَانَ هر كس كه در ماه شعبان صدقه‌اي بدهد همان‌گونه كه شما بچه شتري كوچك را پرورش مي‌دهيد تا شتري بزرگ شود خداوند متعال آن صدقه را پرورش داده و رشد مي‌دهد به حدي كه در قيامت آنگاه كه عملش را به او مي‌دهند مي‌بيند كه آن صدقه به اندازه كوه اُحُد شده است. (الأمالي‏ للصدوق ص62 مجلس91 ح7) برترين دعا و خواهش در ماه شعبان از امام صادق عليه‌السلام سوال شد برترين دعاها در ماه شعبان كدام دعاست؟ حضرت فرمودند: طلب بخشش و غفران الهي برترين دعاي اين ماه است. بعد فرمودند هر كس در اين ماه روزانه هفتاد بار استغفار كند مانند كسي است كه در ماه ديگري هفتاد هزار بار استغفار كرده است. راوي اين روايت مي‌گويد پرسيدم چگونه استغفار كنم؟ حضرت فرمود: بگو أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ. (فضائل‏الأشهرالثلاثة ص56 ح34) ذكري با پاداش هزار ساله رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هر كس در ماه شعبان هزار بار بگويد لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَا نَعْبُدُ إِلَّا إِياهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ خداوند متعال پاداش هزار سال عبادت را براي او منظور مي‌گرداند. (إقبال ‏الأعمال، ص 685)