تابلوهایی برای احترام به مردم

این روز‌ها گوشه و کنار برخی دیواره‌های شهر پوشیده از تابلوهایی است که مضمون آن‌ها عذرخواهی و پوزش شهرداری از شهروندان یک محله، کوچه یا خیابان است؛ به دلیل اجرای عملیات عمرانی و زیباسازی و مشکلاتی که به تبع این عملیات‌ها برای مردم ایجاد می‌شود. «از صبر و تحمل شما شهروند گرامی که ما را در اجرای این پروژه یاری می‌کنید، ‌‌نهایت کمال و تشکر را داریم.» «شهروندان ساکن محله...؛ بدین وسیله پیشاپیش مراتب عذرخواهی خود را به دلیل اجرای عملیات زیباسازی و پیاده راه سازی و ایجاد مزاحمت برای تردد شمادر برخی معابر اعلام می‌داریم.» این‌ها نمونه‌هایی از پارچه نوشته‌هایی است که حالا دیگر همه شهروندان پایتخت در جنوب و شمال شهر به دیدن آن‌ها عادت کرده‌اند. جدا از اینکه فرهنگ عذرخواهی مدیران و نهاد‌ها از مردم در کشور ما پدیده‌ای رو به فراموشی است اما اصل «احترام به حقوق شهروندان» صورت مسئله‌ای نیست که به صرف عدم اعتقاد برخی مدیر ارشد و میانی، از صفحه جامعه پاک شدنی باشد. اقدام مدیریت شهری در عذرخواهی از مردم به دلیل انجام کار عمرانی برای محله و منطقه اشان اگرچه حلقه ابتدایی آشنایی مردم با حقوقشان است اما همین حلقه اولیه را شاید بتوان مهم‌ترین حلقه در شکل گیری فرآیند‌های «مشارکت محور بین مردم و نهادهای کشور» دانست. مردم چه می‌گویند؟ ابراهیم یزدانی از جمله شهروندانی است که هم اکنون در مجاورت خانه‌اش در خیابان پلیس پروژه‌ای عمرانی در حال احداث است. او با گلایه به روزهای ابتدایی پروژه در حال ساخت اشاره می‌کند و می‌گوید در روزهای ابتدایی از شدت گرد وخاک جرأت نداشتیم که پنجره را باز کنیم و وقتی اعتراض می‌کردیم فقط می‌گفتند که این مجموعه فرهنگی برای محله شما ساخته می‌شود. « این شهروند توضیح می‌دهد که اگر چه یک نوشته پارچه‌ای با مضمون عذرخواهی برای مردم محل نصب شده، اما این نوشته چه دردی از ما دوا می‌کند. سروصداهای بسیار زیادی به هنگام تخریب و گودبرداری صورت می‌گیرد که واقعاً سرسام آور است و ما شب و روز خواب نداریم. اما در این میان شهروندان بسیاری هم هستند که اقدام شهرداری در نصب تابلوهایی برای عذرخواهی کردن از مردم را به نوعی احترام به» خود «تلقی می‌کرده‌اند. میثم محمدی از جمله شهروندان ساکن خیابان مجیدیه جنوبی است که هم اکنون عملیات آسفالت و ساماندهی معابر آن در دستور کار شهرداری منطقه ۸، است. او با مثبت ارزیابی کردن نصب بنرهای عذرخواهی از شهروندان می‌گوید: دو، سه سالی است که در محله‌های مختلف شهر شاهد نصب این بنر‌ها هستم و من فکر می‌کنم که عذرخواهی کردن از شهروندان که حداقل برای یک مدت زمانی رفت و آمدشان در یک محله سخت شده، نوعی احترام به حقوق آنان است. به اعتقاد او همچنین این حق طبیعی هر شهروندی است که از اتفاقات رخ داده در محله خود آگاه باشد و هم اکنون دو سه سالی است که این اطلاع رسانی در خصوص عملیات‌های عمرانی اجرا می‌شود. عذرخواهی کردن مدیران شهری موجب آرامش روانی شهروندان می‌شود از نگاه رفتار‌شناسی هر فعل و انفعال که موجب مسدود شدن راه و تغییر جهت یا ایجاد موانع در معابر عمومی شود، موجب برهم زدن آرامش روانی شهروندان می‌شود که این به نوبه خود می‌تواند در رفتار شهروندی و زندگی شهری نیز تاثیرگذار باشد. مجید احمدی استاد روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در این زمینه توضیح می‌دهد: ارگانی همچون شهرداری با زندگی روزمره مردم و محل زندگی آن‌ها در ارتباط است و به زعم من وقتی این ارگان می‌خواهد کوچک‌ترین اقدامی را انجام دهد، باید آن را به اطلاع مردم برساند. او با اشاره به عذرخواهی کردن ارگان‌های مربوط به شهرداری می‌گوید: عذرخواهی کردن از مردم یک محله یا خیابان امری طبیعی و معقول است و اگر در گذشته این اتفاق نمی‌افتاده است، به معنی کوتاهی کردن شهرداری‌ها بوده است. این روان‌شناس آگاهی رسانی به شهروندان محله‌ای که عملیات عمرانی در حال انجام است را وظیفه ارجح شهرداری عنوان می‌کند و می‌گوید: این آگاهی بخشی نوعی آرامش روانی را به شهروندان می‌دهد تا آن‌ها بتوانند سختی‌های یک پروژه را راحت‌تر تحمل کنند، اما‌گاه اتفاق می‌افتد که شهرداری همزمان با آغاز اجرای پروژه و بعضاً دیر‌تر اقدام به اطلاع رسانی می‌کند که با توجه به انسداد مسیر‌ها خود موجب عصبی‌تر شدن شهروندان می‌شود و این عصبانیت قطعاً در زندگی شهری و رفتار شهروندی نیز تاثیرگذار خواهد بود. احمدی می‌افزاید: بنابراین بهتر است که ارگان‌های وابسته به شهرداری و مدیران پروژه‌ها اگر درصدد بستن مسیر و خیابانی خاص هستند از دو هفته قبل از اجرای پروژه اطلاع رسانی‌های لازم را به شهروندان بکنند تا آن‌ها همگام با مدیران در جریان یک سری اتفاقات رخ داده در محله خود باشند. او با تاکید بر اینکه عذرخواهی از مردم به هنگام اجرای یک پروژه قطعاً تاثیرات مطلوب تری روی شهروندان خواهد داشت، می‌گوید:» خوب است که چنین الگویی در سایر شهر‌ها نیز اتفاق افتد تا اندکی از تنش عصبی شهروندان ایرانی به ویژه در کلانشهر‌ها کاهش یابد چرا که این عمل در ‌‌نهایت منجر به زندگی بهتر، آرامش روانی در رفتار کارمندان و حتی مغازه داران می‌شود و این خود می‌تواند به عنوان الگویی در کل جامعه دیده شود تا حداقل حقوق شهروندی نیز رعایت شود. شهرداری خود را موظف به عذرخواهی از شهروندان می‌داند شهرداری تهران دو سه سالی است که به ازای انجام هر پروژه‌ای اعم از زیباسازی، پیاده راه سازی، احداث خط مترو، تونل و... در طول مدت اجرای پروژه همواره از شهروندان به ازای سختی‌های کار در پروژه عذرخواهی می‌کند و بسیاری از مدیران شهری این را یکی از وظایف شهرداری عنوان می‌کنند که البته این وظیفه را شهردار تهران بر دوش آن‌ها گذاشته است.