مداحی مدرن؛ شاد کردن روح مرده با نی و دف

برنا: این روزها دیگر کسی حوصله گریه و زاری ندارد، این را مرد جوانی که پشت خط است و مدیر گروه آوازخوانی با نی و دف برای مراسم ترحیم است، می‌گوید و تأکید می‌کند که مراسم نباید طوری باشد که داغ دل صاحب عزا تازه شود! این روزها انگار همه چیز در حال تغییر است؛ حتی گرفتن مراسم ترحیم و ختم برای رفتگان؛ قدیم‌ها از هر خانه‌ای که اهالی‌اش عزادار بودند، صدای نوای قاری به گوش می رسید، اما امروز انگار حتی مراسم ترحیم هم دستخوش تغییرات شده و دیگر به جای قاری و مداح، آوازخوان‌ و نوازنده‌ به مراسم دعوت می‌شود. قیمت گروه‌های هنری نسبت به تجربه، استاد بودن نوازنده‌ها و البته محل مراسم متفاوت است و بین دویست تا پانصد هزار تومان هزینه دارد. «پیمانی» مدیر یکی از این گروه‌هاست که خودش کار مداحی و آوازخوانی را انجام می‌دهد، می‌گوید: آوازخوانی با نی، دف و تار 350 هزار تومان هزینه دارد و معمولا برای 45 دقیقه تا یک ساعت اجرای برنامه است. «تقوی» مدیر یکی از این موسسات است و پس از کلی تبلیغ کار و توضیح این که گروه برای هر مجلس دویست تومان دریافت می‌کند و معمولا دو نفر به محل اعزام می‌شوند می‌گوید: بهتر است برای مراسم حجله هم داشته باشید. البته بعد از کمی پرس‌و جو می‌فهمید که قیمت ارسال حجله برای هر نقطه تهران متفاوت بوده و مثلا برای خیابان شریعتی هفتاد هزار تومان برای یک روز است. «اگر راضی نبودید پول ندهید» این را «احتساب» مدیر موسسه‌ای می‌گوید که چند گروه برای مراسم‌های مختلف دارد. توضیح می‌دهد: دو گروه داریم که یکی سیصد هزار تومان برای یک ساعت و نیم اجرای برنامه دریافت می‌کند و گروه دوم حرفه‌ای‌تر و کارکشته‌تر است و پانصد هزار تومان هزینه اش می شود. گروه دوم سابقه زیادی دارند و بارها در صدا و سیما اجرا کرده‌اند. سابقه کاری بالای 25 سال دارند. حتی نوازنده‌ها هر کدام استاد این هنر هستند و تدریس می‌کنند. آوازخوان هم به چند سبک مختلف مسلط است. اول مراسم دکلمه خوانی دارد و بعد کمی دشتی می‌خواهد و بعد هم اشعاری در مدح تازه‌گذشته! احتساب درباره نحوه اجرا هم حرف‌های جالبی می زند و می گوید: این روزها دیگر مراسم حالت مداحی‌های قدیمی را ندارد. نباید داغ دل صاحب غزا تازه شود. مراسم ما هم محترمانه و با پرستیژ است و هم همه از نحوه اجرا راضی‌اند. افراد همگی لباس یک دست که شامل کت و شلوار و کراوات است، می‌پوشند و تیپ و ظاهرشان کاملا امروزی است. احتساب درباره توقعات برخی از مشتریان هم می‌گوید: برخی دوست دارند تا افراد گروه سن خاصی بین 27 تا 33 سال داشته باشند و ظاهرشان خوب باشد. برخی هم دوست دارند تا گروه فقط اشعار حافظ و مولوی را بخوانند. بنابر این ما طبق درخواست شما کار می‌کنیم. درآخر هم تأکید می‌کند که زودتر اقدام کنید چون این روزها روزهای شلوغی کار است و بهتر است که زود خبر بدهید. در ادامه هم می گوید: برای مراسم شادی هم گروه داریم، زودتر اقدام کنید تا از گروهی که مثل و مانندش در تهران کم است، بهره‌مند شوید! بنا بر این گزارش، «معتمدی» جوانی است که مدیر یک گروه مداحی با دف و نی است. هزینه برنامه شان را 250 تا 350هزار تومان عنوان کرده و بیان می کند: بیشتر از پول آبروی مراسم برای ما مهم است. گروه ما مسلط است و خواندن را به صورت حرفه‌ای آموخته و مثل برخی گروه‌ها نیست که تجربی کار می‌کنند. دستگاه‌های موسیقی را می شناسند و کارهایشان تمرین شده است. برای عروسی‌های مذهبی و مولودی‌خوانی هم برنامه اجرا می‌کنند.افراد لباس یک دست می‌پوشند و مداح هم کت و شلوار به تن خواهد داشت؛ بنابراین، از تیپ و ظاهر افراد مطمئن باشید. البته هستند موسساتی که از اینکه مردم هنوز با هنرشان آشنا نیستند و قدر آن را نمی‌دانند شکایت دارند. رسولی یکی از این آدم‌ها است که درباره گروهش می‌گوید: کار گروهمان واقعا عالی است و فقط 130 هزار تومان برای نی‌نوازی دریافت می‌کنیم اما در مقابل این هزینه، کار خوب هم به مشتری ارائه می‌کنیم. رسولی با اشاره به این که گروه‌شان در بهشت زهرا هم اجرا کرده‌اند می‌گوید: وقتی اجرا می‌کنند تمام بهشت زهرا را اسیر خودشان می‌کنند. حتی خیلی‌ها بعد از مراسم زنگ می‌زنند و تشکر می‌کنند و می‌گویند توفان کردید! از قیمت‌ها که می‌پرسی، می‌گوید: برای یک تا دو ساعت اجرای برنامه 340 تومان دریافت می‌کنیم اما خیلی ها برای چهل هزار تومان چانه می‌زنند و قدر هنر را نمی‌دانند. به همین خاطر این روزها کمتر کار می‌کنیم. با توجه به این که تبلیغات این موسسات به وفور در روزنامه‌های معتبر و حتی در سایت های اینترنتی یافت می‌شود، سوال اینجاست که اگر به گفته بیشتر مراجع عظام تقلید استفاده از آلات موسیقی در مراسم ترحیم حرام است،چرا هیچ گونه نظارتی بر عملکرد اینگونه موسسات که به راحتی فعالیت می‌کنند صورت نمی‌گیرد؟